Een nieuwe vakbeweging moeten we zelf maken

Patrick - 

De voorzitters van de FNV bonden hebben unaniem het advies van de verkenners Han Noten en Herman Wijffels overgenomen. Unaniem! Maar er was toch een richtingenstrijd tussen aanhangers van een polder vakbeweging en een vakbeweging met lef? Een ruzie over de vraag of de FNV moest opkomen voor de insiders (de babyboomers die nog een vaste baan hebben) of voor de outsiders, de jongeren, de uitzendkrachten en zzp-ers?

Deze verschillen van opvatting en werkwijze zijn na Dalfsen nog steeds aanwezig binnen de FNV. Zij lopen dwars door de bij de FNV aangesloten vakbonden heen. Zowel bestuurders als kaderleden zijn hierover verdeeld. Er is in Dalfsen een tekst aangenomen waarin iedereen zich kan vinden, iedereen vindt dat de vakbeweging anders moet. De FNV is vastgelopen in het drama rond het pensioenakkoord en binnen de huidige verhoudingen is dat niet meer op te lossen.

Dalfsen is slechts een nieuwe stap in de discussie over de koers van de vakbeweging die al een aantal jaren aan de gang is. Ze speelde bij het vorige ABVA congres toen de 'kloofdichters', een groep kaderleden die een vakbond met meer lef voorstond, werden gekozen in het bestuur. De discussie speelde op het laatste congres van FNV Bondgenoten. Ook daar de constatering dat de bond vergrijst, niet meer aanspreekt bij grote groepen werknemers. En ook daar werd de vraag gesteld hoe dit doorbroken kan worden, hoe meer leden betrokken kunnen worden, hoe kaderleden uit de vastgeroeste gewoontes van het poldermodel en intern bondsoverleg getrokken kunnen worden.

De discussie rond het pensioen akkoord ging natuurlijk zowel over de inhoud (hoe moet het pensioengeld tussen de generaties en tussen werkgevers en werknemers verdeeld gaan worden) als over de werkwijze (blijven overleggen vanuit de angst dat de mensen niet in actie zijn te brengen). Het is niet voor niks dat het conflict over de vernieuwing van de vakbeweging op dit dossier vastliep. Het federatiebestuur kan een knieval maken voor de wensen van Europa en lippendienst bewijzen aan de alleen aan hun eigen toekomst denkende D66 jeugd. Maar de pensioenregelingen worden niet door het federatiebestuur afgesloten, daar gaan de bestuurders en kaderleden van met name AbvaKabo en FNV Bondgenoten over.

Maar na de lange september nacht van Henk en Agnes zagen we dat de zelfbenoemde 'jongeren binnen de FNV' een meerderheid claimden binnen de commissie die vernieuwing moest gaan brengen, met als argument dat zij 'immers de toekomst zijn'! Er is de laatste 10 jaar, net als in de politiek en het management van bedrijven, een grote groep jonge bestuurders en beleidsmedewerkers binnen de vakbeweging gekomen. Een deel daarvan zijn academici die net als Agnes Jongerius de mooiste baan van hun leven hebben. Deze mensen vinden het werken bij de vakbeweging op zich al een maatschappelijk verantwoorde taak. Ze zijn altijd op zoek naar nieuwe subsidiemogelijkheden en wetten om leuke dingen in de CAO te regelen.

Maar er zijn ook jongeren de vakbeweging binnengekomen als organizers. Zij zijn de laatste jaren betrokken geweest bij het opbouw van de vakbeweging onder groepen zoals de schoonmakers, werkers in de zorg en jongeren in distributiecentra. Beide groepen jonge bestuurders willen vernieuwen. Beide groepen hebben hun eigen netwerken. Beide groepen hebben een andere werkwijze in een vastgelopen vakbeweging.

Zo zijn er meer verschillen in aanpak en belangen aan te wijzen. Een van de problemen is dat de vakbond jarenlang bij elke reorganisatie en ontslaggolf vaste banen zag verdwijnen en uitzendkrachten, zzp-ers en payrollers terug zag komen. Dat is ondertussen al een groep van meer dan 1 miljoen. Ook dit is een diverse groep, die varieert van de postbezorger die voor stukloon werkt tot de op projectbasis ingehuurde beleidsmedewerker. Het is haast een kunst om tegenwoordig werkloos te worden. Voor je het weet ben je richting uitzendbureau of Kamer van Koophandel gedirigeerd.

Die tegenstellingen tussen mensen met 'flexibele' en 'vaste' banen werken door binnen de vakbeweging. Het is de vraag hoe die 'flexibele' groepen op hun belangen georganiseerd kunnen worden en hoe dit in lijn gebracht kan worden met de mensen die wel wat te verliezen hebben: De mensen die nog een vaste baan hebben.

Om het ingewikkelder te maken is ook bij een deel van het kader de routine er ingeslopen. Er is een vaste cyclus van CAO afsluiten en jaar op jaar verslechteringen proberen tegen houden. Nog meer flexibilisering, steeds verder terugdraaien van allerlei regelingen. De werkgevers worden steeds brutaler, de achterban steeds moeilijker te motiveren. Twee tendensen die elkaar lijken te versterken. Zelfs Ondernemingsraden komen buitenspel te staan. De baas gaat eerst direct met de mensen praten en komt dan eens langs bij OR en vakbond.

Er speelt een hele kluwen van belangenverschillen, van verschillende posities en perspectieven. Dat is allemaal mooi toegedekt in het akkoord van Dalfsen. Maar net zoals het conflict rond het pensioenakkoord niet is opgelost is deze kluwen niet ontrafeld.
Het antwoord is aan de ene kant eenvoudig: er moet weer een strijdbare vakbeweging komen, een vakbeweging met lef, een vakbeweging die weer mensen inspireert en zich onderscheidt van de grijze middenmoot. Een vakbeweging die werkt aan draagvlak en betrokkenheid. Een vakbeweging die streeft naar betere vertegenwoordiging in nieuwe sectoren en beroepen. Maar deze woorden zijn geen compleet antwoord al klinken ze mooier dan de verklaring van Dalfsen. Het zal lastiger zijn dit waar te maken. Het lijkt een proces van jezelf aan je eigen haar uit de grond trekken.

We roepen alle kritische leden van de FNV op zich de komende tijd op een open manier met die discussie te bemoeien. Elkaar op te zoeken en samenwerkingsverbanden te vormen. Samen te werken aan voorstellen die zorgen dat leden betrokken zijn bij het bestuur van de bond, tot in de top van de nieuwe federatie toe. Ook in de praktijk moeten we doorgaan met het vormgeven van die strijdbare, inspirerende vakbeweging. Want de toekomst van de vakbeweging wordt niet gemaakt in een conferentieoord in Dalfsen, maar op straat en in de bedrijven.

Tags
Dossier
Reactie van:

John Vaneman

vr, 12/09/2011 - 19:27

Beste Patrick,
Prima artikel!
John Vaneman.

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop