Extreemrechts Nederland roert zich nadrukkelijk in discussies over de coronapandemie. Van een consistent verhaal leek lange tijd nauwelijks sprake: extreemrechtse propaganda varieerde in de maart en april van het eisen van autoritaire lockdowns tot complottheorieën die het virus bagatelliseerden. Inmiddels lijkt (extreem)rechts elkaar te vinden in de roep om ‘exitstrategie’, waarbij winsten prevaleren boven het menselijk belang.

Jaïr Bolsonaro en Donald Trump deden er sinds de uitbraak van de coronapandemie immers alles aan om de ernst van het virus te bagatelliseren en beschouwden een lockdown bovenal als een aanslag op de economie. In Hongarije stelde premier Victor Orbán weliswaar een lockdown in, maar zag in COVID-19 bovenal een kans om zijn eigen machtspositie te verstevigen: het door Fidesz gedomineerde parlement ging akkoord met een noodwet waardoor Orbán per decreet kan regeren. Het verschil tussen rechts aan de macht en rechts in de oppositie is duidelijk: in Nederland diende de roep van de PVV en FvD om een autoritaire lockdown er hoofdzakelijk toe om daadkracht en ‘leiderschap’ te tonen ten opzichte van Rutte III, met electoraal gewin als doel. Toen Rutte op 23 maart overging op de zogenaamde ‘intelligente lockdown’, kreeg hij steun van Thierry Baudet, die aangaf dat deze lockdown eigenlijk zijn idee was. Tegelijkertijd stelde de FvD-voorman dat deze lockdown te laat werd ingesteld, om zo alle sociale en economische gevolgen alsnog op Rutte af te kunnen schuiven.

Exitstrategie

De hypocrisie van Baudet & co. omtrent de coronacrisis kent geen grenzen: in maart noemde Baudet het plan van groepsimmuniteit nog een uitzonderlijke en riskante strategie en riep hij het kabinet op om ‘vooral (…) te luisteren naar internationale experts van de Wereldgezondheidsorganisatie’. Nauwelijks twee weken na de invoering van de ‘intelligente lockdown’ begon FvD echter te hameren op het afnemen van een steekproef, die volgens de partij moet uitwijzen dat de groepsimmuniteit inmiddels wel bereikt is, zodat Nederland kan overgaan op een zogenaamde ‘exitstrategie’. Die exitstrategie van Baudet houdt kortweg in dat ‘alleen kwetsbare groepen’ worden geïsoleerd, zodat de rest van de samenleving weer als vanouds aan het werk kan gaan, ook in de niet-essentiële sectoren. Deze strategie laat zien dat FvD niets geeft om de gezondheid van werkende mensen en kwetsbare groepen: de vijf voorwaarden die het Outbreak Management Team van het RIVM stelt aan een versoepeling van anti-coronamaatregelen, worden volledig genegeerd door Baudet en de zijnen. Het is logisch dat FvD schreeuwt om een exitstrategie. Het electoraat van FvD bestaat immers voor een groot deel uit middenklasse, waaronder veel kleine en middelgrote ondernemers, die omwille hun omzet maar wat graag weer de deuren van hun zaak openen. Ook op televisie en op sociale media maken (extreem)rechtse opiniemakers de geesten al weken rijp om ‘de zwakkeren’ in de samenleving op te tuigen als offerdier voor de economie. Deze eugenetische zienswijze wordt onder meer uitgedragen door Telegraaf-columnist Marianne Zwagerman, die beweert dat we coronacrisis zonder ‘emotie’ moeten aanpakken. In een inmiddels verwijderde tweet stelde Zwagerman het coronavirus voor als nuttige houthakker, die ‘dor hout’ – beeldspraak voor mensen die de economie zouden belasten, in plaats van stimuleren  – simpelweg uit de weg ruimt.

Complottheorieën

Daar waar parlementair extreemrechts in maart hamerde op een autoritaire lockdown, valt op dat veel van hun ideologische geestverwanten op het internet zich juist tegen elke vorm van overheidsingrijpen verzetten. Extreemrechtse platforms als Café Weltschmerz, Ongehoord Nederland, en de Jensen Show lieten geen kans onbenut om de ernst van het virus in twijfel te trekken. Zo claimt Robert Jensen in talloze video’s op YouTube dat Covid-19 niet meer is dan een griepje. Dit griepje, aldus Jensen, wordt misbruikt door ‘globalisten’ die ‘het Nederlandse volk’ van al haar rechten willen beroven en het aan een duistere, verborgen agenda willen onderwerpen. Extreemrechtse opiniemakers die het gezondheidsrisico van het virus wél onderkenden en een totale lockdown bepleitten, beriepen zich op absurde complottheorieën om de oorsprong en reden achter het virus te verklaren. Zo beweerde de neofascistische uitgever Tom Zwitser op 17 maart dat de Nederlandse overheid de coronacrisis aangrijpt om ‘200.000’ mensen te doden. Volgens Zwitser is het doel de creatie van een crisissituatie, want ‘crisis maakt de macht van de overheid groter’. Oud-VVD’er Ybeltje Berckmoes bracht het coronavirus in verband met de Joodse miljardair George Soros, die demonstranten als de gele hesjes angst zou willen injagen met een pandemie. Het voert te ver om deze spookbeelden een voor een te ontkrachten. De belangrijkste conclusie die wij uit deze eindeloze stroom van bedrieglijke bagger moeten trekken is dat extreemrechtse online platforms, die herhaaldelijk steun van de PVV en FvD ontvangen, zich niet beperken tot de verspreiding van racistische leugens over migranten, moslims en zwarte mensen, maar even gemakkelijk aperte misinformatie over het coronavirus de ether inslingeren. Ook tijdens de coronapandemie blijken extreemrechts en pseudowetenschappelijke kwakzalvers twee handen op één buik.

Fundamentele overeenkomsten

Ondanks deze uiteenlopende ‘visies’ op de ernst van het virus, zijn er meer overeenkomsten dan verschillen te vinden tussen extreemrechtse politici en online opiniemakers. Een constant element in al het extreemrechtse bedrog is het eerder genoemde oppervlakkige, maar extreme wantrouwen jegens de overheid. Die overheid heeft het volgens extreemrechts namelijk gemunt op het eigen volk, in het bijzonder op de kleine en middelgrote ondernemers. Samen met de multinationals tracht het politieke establishment ‘de ruggengraat van de samenleving’ te ruïneren. De vijandigheid van de overheid jegens eigen volk rationaliseren extreemrechtse lieden met het idee dat alle bestuurders en hun instituten moedwillig deel uitmaken van een en dezelfde linkse, cultuurmarxistische agenda, een onuitgesproken samenzwering die de culturele en ‘etnische’ vernietiging van Nederland tot doel heeft. Dit doel kan volgens extreemrechts onder meer bereikt worden door het ‘open grensbeleid’, ‘massa-immigratie’ van moslims en zwarte mensen, en ‘linkse indoctrinatie op scholen en universiteiten’. FvD en de PVV beroepen zich al jaren op deze demagogie. Zo pogen ze zich als enig geloofwaardig politiek alternatief te positioneren tegenover het establishment, bestaande uit ‘kartelpolitici’ van de VVD tot aan de SP. Sinds het begin van april vindt online en parlementair (extreem)rechts elkaar eveneens in de roep om de reeds genoemde exitstrategie. Die exitstrategie zou idealiter hand in hand gaan met een sluiting van de grenzen. In een documentaire voor Ongehoord Nederland stelde de antisemiet Joost Niemöller migranten voor als gevaarlijke ziektedragers die een besmettelijk virus tot pandemie laten uitgroeien. Een ‘logische’ aanpak om pandemieën te voorkomen, is volgens Niemöller de sluiting van de landsgrenzen.

Trump als voorbeeld

In de laatste weken valt ook op dat Baudet steeds nadrukkelijker zijn bewondering uitspreekt voor Trumps aanpak van de coronapandemie. De FvD-leider deelt Trumps wantrouwen in de WHO en hekelt het als een onbetrouwbaar instituut dat deel uitmaakt van een ‘globaliseringsagenda’– Baudet schermde begin maart nog herhaaldelijk met de bevindingen van diezelfde WHO om het ‘nationale’ beleid van Rutte aan te vallen (zie 1, 2, 3). Covid-19 heeft volgens Baudet bewezen dat we de pandemie vanuit de natiestaat moeten aanpakken, niet door middel van een internationaal gecoördineerde aanpak. Trump belichaamt voor Baudet de staatsman die in het nationaal belang handelt en zich niet laat leiden door ‘kosmopolitische’ instellingen. We hebben allemaal kunnen zien hoe barbaars de situatie in de VS in werkelijkheid is en welke rampzalige gevolgen het misdadige optreden van de Amerikaanse regering heeft: minstens 30 miljoen mensen (!) verloren in zes weken tijd hun baan, mensen verzamelden zich in kilometerslange rijen voor de voedselbanken, en ziekenhuizen raakten binnen de kortste keren overbelast. Op het moment van schrijven zijn er in de VS bijna 70.000 sterfgevallen door corona geteld, en heeft het land daarmee met ruime afstand het hoogste dodental van alle landen ter wereld. Verder valt op dat Baudet en de zijnen steeds explicieter afgeven op de Chinese regering. Ook hierin lijken ze een Trumpiaans patroon te volgen: in februari en maart prees Trump China nog om de bestrijding van het coronavirus, maar vanaf april beschuldigde de Amerikaanse president het land van achterhouden van informatie en impliceerde hij zelfs dat China het virus zich bewust heeft laten verspreiden. In zijn ‘mini-docu’ herhaalde Baudet soortgelijke kreten. Voor Baudet is China’s vermeende huichelarij reden te meer om de handelsbanden met het land te verbreken, dan wel sterk in te perken, ondere andere om de Nederlandse maakindustrie te doen herleven.

Invloed

Hoe absurd vele leugens en vergezochte complottheorieën over coronavirus ook mogen zijn, we kunnen het ons niet veroorloven om dit bedrog gemakzuchtig terzijde te schuiven. Net zoals herhaaldelijke haatzaaierij over moslims en migranten aanzet tot gruwelijke gewelddaden, hebben bezopen samenzweringstheorieën over Covid-19 eveneens werkelijke gevolgen in het dagelijks leven. Het is dan ook zorgwekkend dat de video’s van neofascistische complottheoretici als Jensen en Zwitser geregeld meer dan 100.000 keer worden bekeken. De stap van het internet naar de straat is snel gezet, zo blijkt uit de anti-lockdown demonstratie van 28 april in Den Haag. Tegelijkertijd is het niet helemaal onverklaarbaar waarom mensen zich zo aangetrokken voelen tot dergelijke leugens en de regering wantrouwen. In het ene na het andere land blijkt dat het kapitalistische systeem volslagen onverenigbaar is met een effectieve aanpak van een pandemie, temeer omdat de politici aan de macht bedrijfswinsten belangrijker achten dan de gezondheid van mens en planeet. Sterker, te midden van de coronacrisis zien we hoe miljoenen mensen wereldwijd hun baan verliezen, mensen zichzelf of hun bedrijfjes failliet zien gaan en de door burgerlijke politici verwaarloosde zorg binnen de kortste keren overbelast raakt. Daarbij geven de grotere economische problemen voor ondernemers extreemrechts enkel meer wind in de rug. De roep om alles weer open te gooien wordt immers des te groter naarmate het kapitalisme in dieper verval raakt. In tijden waarin politiek links in Nederland bovendien nauwelijks een vuist maakt tegen desastreus neoliberaal afbraakbeleid en er amper perspectief aan werkende mensen geboden wordt, vinden vergezochte leugens vruchtbare grond. Dit artikel is overgenomen van socialisme.nu