Op 11 oktober was het Nationale Coming Out Dag. Een dag met extra aandacht voor 'mietjes en manwijven', zoals de Telegraaf kopte. Een dag om als homo eventueel 'uit de kast te komen'. Toevallig of niet draaiden er die dag twee films in het Haagse Filmhuis en haar dependance Theater Dakota waarin homoseksualiteit een grote rol speelt. We hebben het over Behind the Candelabra en over La vie d'Adèle.

Uit de kast Uit een recent rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau (CPB) blijkt dat in Nederland homo's iets vaker gepest worden op hun werk dan hetero's. Zo denkt 1 op de 3 homo's dat er wel eens over hem of haar geroddeld wordt. Van de hetero's denkt 1 op de 4 dat dit zo is. Van de homo's voelt 20% zich soms genegeerd of buitengesloten, terwijl dit bij hetero's 16% is. Die verschillen zijn niet erg groot. Van alom systematisch discrimineren is geen sprake. Maar tegelijkertijd blijkt uit dit CPB-rapport dat 40% van de homo- en biseksuelen op de werkvloer géén bekendheid geeft aan zijn of haar geaardheid. Tsja, en als er dan niet genoeg geroddeld wordt op de werkplek dan hebben collega's ook niet genoeg 'kennis van zaken' óm te discrimineren. Het 'uit de kast' komen, is dus niet vanzelfsprekend en wellicht nog lang niet overal veilig. In twee filmhuisfilms komt dit thema aan de orde.

Liberace Behind the Candelabra gaat over de laatste tien jaar van het leven van Liberace (1918-1987). Hij is in die tijd de best betaalde pianist, entertainer, presentator en acteur van Amerika en dus van de wereld. Hij kleedde zich in opzichtige glitterpakken en peperdure bontmantels. Op zijn piano stond immer een enorme kandelaar, zijn handelsmerk. Liberace was homoseksueel, maar dat zou hij tot zijn dood ontkennen. Wie beweerde dat hij homo was, kon rekenen op een proces en die zou dat verliezen, zoals de Daily Mail ooit overkwam. Liberace stelde zich voor als devoot katholiek, nog zoekende naar de juiste vrouw. Buiten beeld deelde hij desalniettemin zijn bed met menige man. In 1977 ontmoette hij de bijna 40 jaar jongere Scott Thorson, met wie hij ongeveer vijf jaar een ware liefdesrelatie had. In 1987 overlijdt Liberace met als officiële doodsoorzaak hartfalen, omdat hij niet wil dat zijn publiek weet dat hij “als een ouwe nicht aan aids is gestorven”.

De film is gebaseerd op de autobiografie van Scott Thorson. Diens rol wordt gespeeld door Matt Damon. Liberace wordt vertolkt door Michael Douglas. De film is geregisseerd door Steven Soderbergh. Die drie – Matt, Michael en Steven – hebben flink wat eigen geld in Behind the Candelabra gestoken. Juist omdat de Hollywood-bazen er niet aan wilden bijdragen en zij vonden dat ie tóch gemaakt moest worden. Die bazen vonden de film te 'gay', te 'homo'. In Amerika wordt de film dan ook niet in bioscopen vertoond. De Amerikanen kunnen hem alleen op tv zien bij HBO.

Adèle La vie d'Adèle speelt in Frankrijk anno nu. Een middelbare scholiere wordt verliefd op een studente aan de Kunstacademie. Het is wederzijds. Ze doen alles wat hevig verliefde stellen doen. Alleen kunnen ze dat niet overal openlijk laten blijken. Adèle krijgt ruzie met sommige schoolvriendinnen als die wat vermoeden. Ze zwijgt thuis tegen haar vader en moeder over haar liefde. In het artistieke milieu van haar geliefde Emma is de lesbische relatie wel geaccepteerd. Uiteindelijk loopt deze verhouding vast. De teleurstelling is vooral voor Adèle tergend. De vreugde van haar eerste grote liefde slaat om in een bijna ondraaglijk verdriet.

Adèle wordt gespeeld door Adèle Exarchopoulos. Emma door Léa Seydoux. La vie d'Adèle werd geregisseerd door Abdellatif Kechiche. Deze drie – Adèle, Léa en Abdellatief – sleepten dit jaar in Cannes elk een Gouden Palm in de wacht voor hun acteerwerk dan wel regie.

Stomende seks Behind the Candelabra en La vie d'Adèle zijn prachtige films. Sterk geacteerd en vrij 'rechttoe rechtaan' verteld. Maar ze roepen discussie op. En dat heeft vrijwel steeds zowel met de homo als met de seks te maken.

In Theater Dakota verliet een ouder echtpaar de zaal direct na de eerste kus tussen Liberace en Scott. Bij navraag zeiden ze: “Dit is niet ons soort film”. Ze zouden nog diverse vrijscènes 'missen'. Mét bloot en neuken. Alleen de piemels van Scott en Liberace bleven buiten beeld. Bij die scènes werd af en toe flink gegiecheld, in het bijzonder door twee al wat oudere dames. “Ja, ja, een hele andere wereld, hè”, was hun verklaring na afloop.

Bij de seks in Adèle bleef het in het uitverkochte Haagse Filmhuis doodstil. En in deze film is alles te zien: billen borsten, kutje. De meiden hebben meermalen stomende seks. Maar ook hierbij voelde niet iedereen zich gemakkelijk. Bij het verlaten van de bioscoop vertrouwde een middelbare vrouw haar twee vriendinnen toe: “Een mooie film. Maar te veel seks. Voor mij was één scene wel genoeg geweest.” Ook is de vraag opgeworpen of de film nou echt een beeld geeft van lesbische seks of dat hij voornamelijk toont wat mannelijke voyeurs graag zien. Een vraag overigens die omgekeerd ten aanzien van vrouwen bij Behind the Candelabra nergens is opgeworpen.

Nogal wat recensenten geven bij beide films aan dat het niet zo zeer gaat om homo- of lesbo-seks. Zij stellen dat het gaat om liefdesrelaties tussen twee mensen, waarbij seks een belangrijk onderdeel vormt. Voor een deel van de omgeving van de hoofdpersonen en voor sommige toeschouwers maakt het nog steeds wel degelijk uit dat die liefde wordt geconsumeerd door twee mensen van hetzelfde geslacht. Maar de films proberen duidelijk te maken dat dit niet zo zou moeten zijn. Of, zoals Liberace in privé-sfeer op een gegeven moment vermoeid verzucht: “Ach, man of vrouw, wat maakt het uit....”.

roblubbersen[at]grenzeloos.org