IJzersterk én verknipt

Oh..., nou ja, jammer dan. Onaangedaan.
Oh..., dat had ik niet verwacht. Verrast.
Oh..., zó had ik het nog niet bekeken. Relativerend.
“Oh...” is de titel van een boek van de Franse schrijver Philippe Djian. Die titel drukt perfect enkele gemoedstoestanden uit van de hoofdpersoon Michèle. En Paul Verhoeven heeft die stemmingen en nog veel meer in beeld gebracht in zijn nieuwste film Elle.

De regisseur Paul Verhoeven is in de kolommen van Grenzeloos niet altijd erg veel eerbied betoond. Zijn film Zwartboek werd als een “peperdure flutfilm” weggezet. Zijn nieuwste film Elle kan nu op meer waardering rekenen.
Elle is mooi en soepel gefilmd, schitterend geacteerd en boordevol verrassingen. Het is zowel een ijselijke thriller, een zwarte komedie als een onthutsend familiedrama. De kijker belandt bij wijze van spreken in een achtbaan van gebeurtenissen en emoties.

Ruimte

De kracht van Elle is niet in de laatste plaats te danken aan de actrice Isabelle Huppert. Zij vertolkt de hoofdrol, Michèle, bazin van een Game Company die thuis door een gemaskerde man wordt verkracht. Ze doet geen aangifte, maar gaat zelf op zoek. Isabelle zet een multi-dimensionale persoonlijkheid neer, soms bikkelhard (voor haar personeel en later voor de dader), maar óók jaloers (op haar ex), minachtend (naar haar moeder) en zorgzaam (voor haar zoon). Een traumatische ervaring in haar jeugd, veroorzaakt door haar vader, verklaart veel van deze zaken.
Isabelle Huppert zet een ijzersterke én verknipte vrouw neer. Paul Verhoeven geeft haar daarvoor alle ruimte. Zijn camera brengt Isabelle op passende momenten lang genoeg in close-up om haar gelaatsuitdrukking boekdelen te laten spreken, zo niet een heel leven te laten voorbijtrekken.

Tot zover Elle.

Reputatie
Isabelle Huppert maakt haar reputatie in Elle wederom waar. Eerder schreef Grenzeloos over haar:

“Bijna 40 jaar geleden brak Isabelle Huppert, geboren in 1953, door met de vertolking van een kapstertje in La Dentellière. Daarna heeft ze een indrukwekkend oeuvre bijeen geacteerd waarvoor ze ook menigmaal werd gelauwerd. De meest prestigieuze prijs die ze in de wacht sleepte is ongetwijfeld de César, de Franse Oscar, die ze in 1995 kreeg voor haar rol in La Cérémonie.

100 films

Isabelle Huppert speelde in bijna honderd films. Met sommige regisseurs werkte ze meerdere keren. Chabrol ‘schoot’ haar zeven maal: behalve Madame Bovary en La Cérémonie, maakte hij met haar onder andere L’Ivresse Du Pouvoir. Godard maakte met haar twee films, waaronder Sauve Qui Peut. Haneke betrok haar drie maal in zijn films; de bekendste zijn zonder twijfel La Pianiste en Le Temps Du Loup. Een film die in Nederland flink veel publiek trok was 8 Femmes van regisseur Ozon. Nue Propriété, die daarna in Nederland werd uitgebracht, is geregisseerd door Joachim Lafosse.

Leegte

Isabelle Huppert is een fenomeen. Ze fascineert. De ziekte waar vooral vroeger nogal wat Nederlandse acteurs en actrices aan leden, overacting dus, is haar volkomen vreemd. Ze maakt zich eerder ‘schuldig’ aan het tegenovergestelde. Ze is soms zo onnadrukkelijk aanwezig, dat het soms lijkt of ze er heel erg áfwezig is. Weliswaar is ze hier en nu, maar tegelijkertijd lijkt ze weggezonken in een ander universum. Zelf heeft ze daarover gezegd: “Acteren is voor mij eraf halen, niet toevoegen. Er bestaat een leegte die zich laat vullen met gebaren en woorden, en dat is prettig. Ik denk nergens aan. Ik sta los van mezelf en er is een breuk met de wereld”. Een van de scènes waarin dit prachtig zichtbaar wordt, zit in La Séparation (De Scheiding) van Christian Vincent. Tijdens een etentje met haar aanstaande ex is het gezicht van Isabelle close-up in beeld met uitdrukkingen die zich het best laten omschrijven als de absolute onverschilligheid. Zwijgend is ze op haar best. Actrice van de leegte. Maar betekent dit dan dat ze niets te zeggen heeft, dat haar rollen en haar films betekenisloos zijn? Geenszins!

Subtiel

Haar manier van spelen nodigt juist uit tot reflectie. Intellectuelen als Susan Sontag, Elfriede Jelinek en Roland Barthes hebben geprobeerd haar verschijning te duiden en dat heeft haar bijvoorbeeld de merkwaardige eretitel 'Pin-up Voor Denkers' opgeleverd. En veel van de films waarin Isabelle Huppert een meer dan prominente rol speelt, zijn allesbehalve leeg. In heel veel films is de sociale positie van de vrouw aan de orde. De films van Haneke staan stijf van de spanning rond seksualiteit, relaties en machtsverhoudingen. Bij Chabrol zijn de klassentegenstellingen en de emancipatoire beweging alom aanwezig. Meestal niet in platvloerse vormen, met arbeiders die hun knoestige vuisten heffen tegen kapitalisten met hoge hoeden, maar subtieler edoch onmiskenbaar. Zoals Isabelle Huppert in haar rollen haar stemmingen meestal niet uitschreeuwt, maar juist krachtiger verbeeldt, zoals Hans Beerenkamp ooit noteerde “…nagenoeg bewegingloos, door het optrekken van een wenkbrauw of een kleine samentrekking van de spieren rond de mond.”. Kijken naar het acteerwerk van Isabelle Huppert en zelfs alleen al naar haar foto’s is een belevenis… ”.

[1] Zie het artikel “WO II van de andere kant bezien” van 7 december 2006, geschreven door Barend de Voogd, huidig hoofdredacteur van het Filmmagazine “Schokkend Nieuws”. 

[2] Zie het artikel “Franse filmactrice in het zonnetje” van 11 mei 2007, geschreven door Rob Lubbersen. Ge-updated.

Soort artikel

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop