Een recent verschenen boek van Günther Grass over een schip met vierduizend Duitse vluchtelingen dat door de geallieerden de grond in werd geboord. Een stroom van publicaties en documentaires over de vuurstormen, na geallieerde bombardementen, die Duitse steden in de as legden en waarbij een half miljoen burgers omkwam. Heftige discussies over een Holocaustmonument in Berlijn.
Veel Duitsers hebben er genoeg van met het Hitler-bewind over één kam te worden geschoren. Er waren óók Duitsers slachtoffer van het fascisme en de oorlog. En er waren ook ‘goede Duitsers’.

Echt gebeurd
De film Rosenstrasse speelt zich af in het prille voorjaar van 1943 in het hartje van Berlijn. Enkele tientallen joodse mannen en vrouwen worden opgepakt en vastgehouden in een pand aan de straat waarnaar de film is genoemd. Ze zitten daar in afwachting van deportatie naar een vernietigingskamp.Het gaat om joden met ‘gemengde huwelijken’, dat wil zeggen, joodse mannen of vrouwen met ‘volbloed’ Duitse echtgenoten en echtgenotes. Joden zonder arische partner zijn al eerder afgevoerd. Voor het pand verzamelt zich een steeds groter wordende groep Duitse vrouwen die hun man willen zien, die hun man terug willen. Na een week posten in de barre kou en zonder te zwichten voor de mitrailleurlopen die op hen worden gericht, krijgen ze hun zin. Het lijkt ongelooflijk, maar het is echt gebeurd.

Geconstrueerd
De film brengt het zeer nauwkeurig in beeld. Een handelsmerk van de regisseuse Margaretha von Trotta. We zien Duitsers als daders, als slachtoffers, als mensen die andere mensen afbeulen of er juist voor opkomen. Met ook nog wat grijstinten daartussen. Heel verantwoord.
Jammer dat het toch niet zo’n goede film is geworden. Dat komt vooral door het verhaal anno 2003 dat door de gebeurtenis van 1943 is heengeweven. Waarschijnlijk is dat bedoeld om mensen van nu een mogelijkheid tot identificatie te bieden. Maar het moderne verhaal is traag en sentimenteel, een tikkie vals, vooral het slot. Bovendien wordt er zwak geacteerd. Na de zoveelste eindeloze lege blik of diepe ademhaling krijg je het idee te worden getrakteerd op acteertrucjes. Dat irriteert. Te veel symboolgedrag, te geconstrueerd, te weinig doorleefd om een vonk te laten overspringen. Desalniettemin is de film als geheel de moeite waard. Al is het maar omdat een stukje verborgen geschiedenis van moedige vrouwen in een schier uitzichtloze situatie voor het voetlicht wordt gebracht. En omdat er een nieuwe nuance wordt aangebracht in het totaalbeeld van de Tweede Wereldoorlog.