'28 juni 2005: Staking van zo'n honderd Poolse seizoenarbeiders in het Noord-Limburgse Horst. Aanleiding: voor de zoveelste keer nog langer dan 12 uur per dag werken. Dat willen ze niet. Ze zijn helemaal kapot. Als FNV Bondgenoten zijn we er gelukkig bij. Binnen korte tijd krijg ik een redelijke verhouding met een kerngroep van (Engelssprekende) Poolse arbeiders en hoor ik de meest wilde verhalen. Vakbonden wantrouwen ze als de pest. Met terugwerkende kracht dus mijn grootste fout: ik stelde me voor als vertegenwoordiger van de Nederlandse Solidarnosc...

Vanaf half juli wordt de kerngroep in een week tijd op staande voet ontslagen. Tegelijkertijd raken ze hun huisvesting kwijt - ik neem ze in mijn huis op. 'Als je dit niet had gedaan, was ik nu halverwege Hannover en Warschau geweest,' zegt Lukasz tegen me. Vanaf dat moment heb ik maandenlang tussen de twaalf en twintig Poolse mensen in huis. Geweldig, omdat je eindelijk kunt vragen hoe dat nou gaat met de mensen die hier terecht komen.

Als bond winnen we de ene na de andere rechtszaak. Tranen vloeien als de rechter de ontslagen onrechtmatig verklaart. Inmiddels zijn we ruim een half jaar verder - en heel wat wijzer. We hebben flink wat bijeenkomsten gehad met Poolse mensen, die voor het merendeel voor 'Poolse' uitzendbureautjes werken. Iedere keer hetzelfde verhaal, iedere keer zit het op dezelfde punten fout. Het is uitbuiting van de ergste soort. Vernedering. Slavernij. In alle opzichten ben je afhankelijk van je baas. Hij zorgt voor je huisvesting, vervoer naar het werk, soms mag je zelfs je eigen inkopen niet doen of je eigen eten koken. Het gaat om Polen, Roemenen, Litouwers, Letten, Portugezen, Turken en Marokkanen, Slowaken. Het grofste tot nu toe: elf champignonpluksters in Rossum werden mishandeld en ontvoerd toen ze hun geld opeisten. Van de 150.000 euro hadden ze er nog (bruto) 97.000 tegoed...

Aan alle kanten zien we verdringing. In de tuinbouw en de champignonteelt kunnen Nederlandse werknemers hun contracturen niet meer maken, omdat er - veelal - Poolse uitzendkrachten ingezet worden. Mensen wordt gevraagd akkoord te gaan met een lager uurloon. Bedrijven gaan failliet, het vaste personeel staat dus op straat, maar even later wordt er doorgestart met alleen Poolse uitzendkrachten. In het vrachtvervoer is het niet anders: ons rapport 'Te koop: Poolse vrachtwagenchauffeur' spreekt boekdelen over verdringing en de werkgeverstrucjes.

Als FNV Bondgenoten zijn we hard bezig met de campagne 'Gelijk werk, gelijk loon.' Die stopt niet nu er een politiek besluit ligt over hoe 'open' de grenzen gaan worden. De problematiek zal namelijk niet veranderen, welk besluit er ook genomen wordt. CAO's werden ontdoken, CAO's zullen ontdoken blijven worden. Dat tegengaan kun je alleen door vakbondsmacht op te bouwen. Met alle werknemers in een sector, Nederlands, Pools, Portugees, het dondert niet.

Als deelnemers aan het Sociaal Forum kunnen we allemaal bondgenoten worden in deze campagne. Dit is een klus die niet enkel aan de vakbonden is voorbehouden. Het gaat namelijk om de kern van de discussie 'neoliberaal' versus 'sociaal'. Niemand in welke sociale beweging of actiegroep dan ook, heeft er belang bij dat sociale rechten 'naar beneden geharmoniseerd' worden. De openstelling van de grenzen is dan ook een prima aangrijpingspunt om de stelling 'think global, act local' in de praktijk te brengen. Simpele voorlichting aan Poolse mensen kan wonderen verrichten. Neem nu het punt van huisvesting. Poolse mensen kunnen niet beroofd worden van hun huisvesting - dé truc van werkgevers om arbeidsconflicten 'op te lossen' - omdat ze net als iedereen in Nederland recht hebben op huurbescherming. Waarom niet proberen plaatselijk/regionaal steungroepen Poolse (seizoen-)arbeiders op te zetten?'

Andere recente artikelen:
Arbeidsmigratie
05-04-2006 Internationale strijd voor gelijk loon en gelijke rechten