Samen voor ons eigen: Bezuinigingen bij de overheid

Patrick - 

De inspiratie voor deze regering?

Deze regering heeft de mond vol over bezuinigingen op ‘de ambtenaren’ en doet haar best de werkers voor de overheid voor te stellen als mensen waar je alleen maar last van hebt.

Nederland moet naar een kleine overheid, met minder regeltjes en minder bureaucratie. Maar in de overheidssectoren zijn vier van de vijf mensen bezig met uitvoerend werk en zelfs de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OSEO) verwijst in haar rapporten naar Nederland als land met een van de kleinste overheidsapparaten.

Alle retoriek is nodig om te verbloemen wat er werkelijk gebeurt. De collectieve voorzieningen worden uitgekleed op kosten van de onderste inkomensgroepen. Precies zoals dat eerder bij de zorgverzekeringswet gebeurde. Ondanks alle beloften dat marktwerking en concurrentie de zorgkosten omlaag zouden brengen zijn de premies alleen maar verder omhoog gegaan. Een student was in 2005 nog 17 euro kwijt voor zijn of haar zorgverzekering. Inmiddels is dat opgelopen tot bijna 70 euro (circa 140 euro minus zorgtoeslag). Er zijn nog maar 4 grote spelers op de verzekeringsmarkt over die haast vergelijkbare pakketten aanbieden voor bijna dezelfde premie. Zij varen er wel bij, terwijl de keuzevrijheid van de consumenten steeds verder ingeperkt wordt. De trend is dat de verzekeraar steeds meer het ziekenhuis, de behandeling en het medicijn bepaalt.

Een bizarre tegenstelling. We moeten van dit rechtse kabinet steeds meer onze eigen verantwoordelijkheid nemen. Maar feitelijk wordt die steeds meer beperkt. Als je ziek wordt mag je kiezen: niet wie je beter maakt, maar wie er aan je verdient!

Hoe zit het met al die andere taken waarvan we ooit besloten hebben dat het beter is dat daar één verantwoordelijke instantie voor is. Voor de brandbestrijding, voor de veiligheid op straat, voor het openbaar vervoer, voor de bewaking van dijken, het voorkomen van rampen? Deze regering loopt weg voor de aan haar opgelegde verantwoordelijkheid om dit goed te organiseren. Ze bezuinigt zonder ons te zeggen wat dit betekent. Zonder uit te leggen welke zaken dan maar niet gedaan moeten worden. Bezuinigen zonder een discussie over welke taken wel en niet meer gedaan worden is contraproductief: als taken blijven bestaan maar er ambtenaren uitgaan zal de externe inhuur toenemen. Resultaat: duurdere arbeid en minder continuïteit, vaak tegen wel vier keer zo hoge kosten. Maar de gevolgen gaan veel verder.

Meer blauw op straat?

Al sinds jaren is er discussie over ‘meer blauw op straat’ waarvan wordt uitgegaan dat dit de veiligheid vergroot. Diverse kabinetten hebben toegezegd door het aannemen van nieuw personeel meer agenten op straat te realiseren. Ondanks extra instroom en budget is dit niet zichtbaar en hoor je van politiemensen die lid van de vakbond zijn juist over toenemende werkdruk, beperkte bezetting in de noodhulp en meer administratieve taken, waardoor ze juist niet aan het werk op straat toekomen. De AbvaKabo vermoedt dat het extra budget met name verdwijnt in dure automatisering en andere minder zichtbare kosten. Momenteel hebben diverse korpsen allerlei maatregelen genomen om al eerder gemaakte afspraken over bezuinigen door te voeren. De bezuinigingen zouden moeten leiden tot een meer efficiënte ondersteuning van het operationele personeel. Dat zou ten goede moeten komen van meer blauw op straat. We zien echter dat er diverse bureaus worden gesloten. Dat gaat ten koste van de dienstverlening aan de burgers.

Het nieuwe kabinet heeft nu vergaande plannen voor een reorganisatie van de Nederlandse Politie. Hierbij moeten de huidige 26 korpsen worden samengevoegd tot tien nieuwe korpsen met slechts één korpschef. De meest recente toezeggingen van drieduizend extra agenten blijkt dan ook een loze belofte te zijn. Via een ingenieuze rekenmethode wordt aangegeven dat er voor slechts 46.500 voltijds functies budget is, terwijl er op dit moment 49.500 voltijds functies worden ingevuld. Eigenlijk zouden er dus drieduizend agenten ontslagen moeten worden. De minister doet alsof het behoud van drieduizend banen hetzelfde is als drieduizend agenten extra (zoals gezegd in het regeerakkoord) en spreekt zonder blikken of blozen van een ‘intensivering’ van de politiesterkte. De laatste jaren is het geweld tegen hulpverleners toegenomen en het respect voor de politie afgenomen. Alle propaganda tegen ambtenaren, bezuinigingen en toename van de werkdruk werken negatief op de beeldvorming in de maatschappij. Hiermee wordt het imago van de politieambtenaar verder geschaad.

Vertrouwen in de professional en terugdringen bureaucratie

Werknemers in de jeugdzorg kennen een grote administratieve lastendruk. Zij moeten veel kunnen verantwoorden. Het is belangrijk dat professionals de ruimte krijgen om te handelen en dat de politiek en jeugdzorgorganisaties hen vertrouwen geven. Deze professionals zijn degenen die dagelijks moeilijke afwegingen moeten maken, hebben het het beste zicht op de praktijk en zijn dus het beste in staat zijn om te oordelen over complexe situaties.

Het is uiteraard nodig dat zij kunnen verantwoorden hoe ze tot bepaalde keuzes zijn gekomen. Maar de verantwoordingsdruk is doorgeschoten. De verplichte registraties en protocollen uit de Wet op de Jeugdzorg hebben een zo grote bureaucratische last tot gevolg, dat het tegengestelde wordt bereikt van wat ermee werd beoogd. In plaats van betere zorg voor jeugdigen, hebben medewerkers juist minder tijd voor de jongeren (minder contacturen) en zijn ze veel meer bezig met administratieve verplichtingen. Roepen dat de jeugdzorg wel efficiënter kan en dat vervolgens gebruiken als rechtvaardiging voor bezuinigingen snijdt geen hout. Er kan eenvoudig niet efficiënter gewerkt worden zolang de onnodige bureaucratie niet wordt aangepakt. Wat wel het gevolg van de bezuinigingen zal zijn, is het groeien van de wachtlijsten, met alle risico’s van dien. Maar dit kabinet besluit juist niet om alle regels in de jeugdzorg eens kritisch tegen het licht te houden en onnodige bureaucratie af te schaffen.

Voor de jeugdzorg zou er één intake bij één loket moeten zijn waarbij alle gegevens eenmaal worden ingevoerd in een systeem dat toegankelijk is voor verschillende instanties. Dit maakt de jeugdzorg voor ouders ook toegankelijker. Het invoeren van een eigen bijdrage is absurd. De drempel voor ouders om hulp te vragen is al hoog en zou nog eens verhoogd worden door een eigen bijdrage. De gezinnen die de hulp het hardst nodig worden hierdoor getroffen. De verkiezing van Ganna van Bijsterveld tot ambtenaar van het jaar heeft dat nog eens haarfijn bevestigd. Zij werkt in Amsterdam in de jeugdzorg. Ze wist de papierwinkel en het naast elkaar heen werken van alle bij gezinshulp betrokken instanties terug te dringen. ‘Het is niet zozeer de ambtenaar, maar meer het systeem dat niet werkt. Iedere organisatie werkt met eigen doelen en protocollen. Daar stimuleer je geen samenwerking mee. Uiteindelijk zijn het de gezinnen die aan het kortste eind trekken, en dat is wel het laatste wat je wilt’, verklaarde zij in de Trouw van zaterdag 13 februari. Bevestigt dit wat het kabinet juist wil: minder regels en bureaucratie? Van Bijsterveld vindt van niet. Ze gaat naar het Malieveld om samen met andere ambtenaren te demonstreren: ‘Ze willen de caseload (het aantal cliënten per behandelaar) weer gaan verhogen. Net nu we op de goede weg zijn.’

Als het de regeltjes en de bureaucratie betreft is het toch bijzonder dat de VVD kan blijven doen alsof ze de rotzooi van al die voorgaande kabinetten moet opruimen, terwijl ze in de afgelopen dertig jaar, op twee keer na, zelf deel uitmaakte van die kabinetten. Deze tweede operatie van privatisering onder het mom van crisismaatregelen richt zich op de publieke dienstverlening en op de sociale zekerheid. Individueel zijn we de klos: via verzekeringen moeten we de voormalige collectieve voorzieningen betalen, dus hebben we minder koopkracht. Uitkeringen per individu dalen. Tienduizenden ambtenaren worden werkloos.

Bezuinigen op de salarissen dan? Is dat een optie? Het bezuinigen op ambtenarensalarissen zal de gevolgen van de ‘grote uittocht’ uit de sector verergeren. De AbvaKabo becijferde dat in 2020 zeven van de tien werknemers bij de regionale overheden vertrokken zullen zijn. Als de salarissen van de ambtenaren nog verder op de markt achter gaan lopen laten de broodnodige nieuwe werknemers deze sector links liggen. Collectief zijn we de hoe dan ook de klos: minder ambtenaren is vooral minder voorzieningen, minder vaak huisvuil opgehaald, minder leraren voor de klas en ga zo maar door.

Uiteindelijk zijn we met bezuinigingen in de publieke sector dus én individueel én collectief de klos. Bij rampen, of het nu Volendam of de Moerdijk is, blijft iedereen naar de overheid wijzen, want die had natuurlijk de regels of de controle erop niet op orde. Dat daar mensen voor nodig zijn en dat je daar geld voor moet uitgeven lijkt logisch, maar wordt liever vergeten. Integendeel, meer banen schrappen en vooral doen alsof daar niets aan verloren is kan ons nog eens lelijk parten gaan spelen. Daarom is het belangrijk dat de acties van de ambtenarenbonden volop onze steun krijgen.

 

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop