Dit jaar is het 105 jaar geleden dat de Titanic zonk. Het is 20 jaar geleden dat de film over die ramp in première ging. En het is 5 jaar geleden dat die film in een 3D-versie verscheen. Bij de ramp kwamen 1522 mensen om. De film bracht inmiddels meer dan 2 miljard dollar op. Valt daar nog iets meer over te melden?

Logica

In de nacht van 14 op 15 april 1912 voer de Titanic in de Noord Atlantische Oceaan op een ijsberg. Binnen 2,5 uur zonk dit enorme schip, met een draagvermogen van 14 miljoen kilo, naar de bodem van de zee op een diepte van 3800 meter. De evacuatie van de mensen op het schip “dat God nog niet tot zinken zou kunnen brengen” verliep chaotisch.

Onderzoek zou later aangeven dat de oorzaken van de ramp vooral  gezocht moesten worden in een te hoge vaarsnelheid en te weinig reddingssloepen aan boord. Er moest zo mogelijk een record worden gevestigd (Tijd is Geld!) en meer reddingsboten zouden de indruk wekken dat de Titanic wél kon zinken. De logica van het kapitaal in combinatie met de logica van de koude grond….

Het resultaat was dat 1522 mensen verdronken of stierven door onderkoeling in de ijskoude zee. Slechts 705 mensen overleefden de ramp.

De verdeling van de slachtoffers droeg overigens ook het keurmerk van het kapitalisme:

Van de passagiers in de 1^e klasse (tickets van $ 3000,- tot $ 83.000,-) overleefde 60%

Van de passagiers in de 2^e klasse (tickets rond de$ 1200,-) overleefde 44%

Van de passagiers in de 3^e klasse (tickets rond de $ 800,-) overleefde 25%

Van de bemanningsleden (900 in getal) overleefde 24%.

De ‘nep-marxist van Hollywood’

In 1997 maakte James Cameron, bekend van o.a. Aliens en Avatar, een veel bejubelde film over de ondergang van de Titanic. Een spectaculair en romantisch epos, met Kate Winslet en Leonardo DiCaprio in de hoofdrollen. Goed voor maar liefst 11 Oscars. De duurste film aller tijden die 200 miljoen dollar kostte. In 2012 werd van dezelfde film een 3D-versie in omloop gebracht. In totaal heeft de Titanic als film ruim 2 miljard dollar opgebracht. Tel uit je winst. 

Is de waardering voor de film Titanic ook verdiend? Niet volgens Slavoj Zizek.* Hij noemt regisseur James Cameron de 'nep-marxist van Hollywood' . Achter de romance van een eenvoudige arbeidersjongen met een rijk burgermeisje – en dat moet toch kunnen – gaat namelijk iets anders schuil: het opgebruiken van de energie van het proletariaat door de kapitalistenklasse. De ramp, de ondergang van de Titanic, waarbij híj verdrinkt en zíj wordt gered, versluiert dit gebeuren en houdt de illusie van een klassendoorbraak in stand. Maar, zegt Zizek, zonder ramp hadden ze nog twee weken lekker gevreeën, dan hadden ze ruzie gekregen en zou het burgermeisje de arbeidersjongen hebben afgedankt. En verder zou er niets zijn veranderd. Een interpretatie om bij het 21^e lustrum van de ramp, bij het 4^e van de film en het 1^e van de 3D-versie nog eens rustig verder over na te denken. 

• Wie is Slavoj Zizek? Hij is een serieuze linkse filosoof. Hij is anti-kapitalist, andersglobalist en hij heeft over de hele wereld opgetreden voor Occupy-groepen. Een kernpunt in zijn filosofie is het ontmaskeren van ideologieën. Met andere woorden: het doorprikken van ideeën, beelden en meningen die een bevrijding van uitbuiting en onderdrukking in de weg staan. Daarbij kan het gaan om bewuste manipulaties, maar ook om ondoordachte 'wijsheden'. Om kleine dagelijkse dingen, zoals 'Dat is niet mijn schuld' tot hele grote zaken zoals 'Het is zoals Het is' en 'Dat is in de hand van God' of – naar believen – 'Dat komt door Allah, Boeddha, Hitler, Stalin, De Markt, Het Kapitaal, De Overheid'. Een rechtgeaarde revolutionair zal zich volgens Zizek niet proberen te verschuilen achter een Grote Ander, maar op zoek gaan naar oorzaken en naar mogelijkheden om te handelen, te veranderen en vooral te verbeteren. Het blootleggen van de ware werkelijkheid achter verhullende ideologieën is daarbij een eerste stap.

De bovenstaande  beoordeling van de Titanic is te vinden op de dvd The Pervert's Guide to Ideology. Daarop toetst Zizek nog 23 andere blockbusters aan zijn visie op film.

Films zijn vaak uitermate geschikt om bij weg te dromen. Een film kan een prima uitje zijn naar een andere wereld. Een wondere wereld zonder allerhande dagelijkse beslommeringen. Een wereld ver weg van ons aardse tranendal. Een wereld vol harmonie en gelukzaligheid. Hoera! De boodschap van Zizek is simpel: Droom lekker mee. Doen! Maar wel weer wakker worden!  Ontwaakt! En zeker jij, verworpene der aarde! Ga weer eens nadenken! En doe wat!