In Kruistocht in Spijkerbroek komt een vijftienjarige jongen uit onze tijd, Dolf, terecht in de middeleeuwen. Hij sluit zich aan bij een kruistocht van kinderen die Jeruzalem, als hoofdstad van het christendom, willen bevrijden van ‘ongelovige bezetters’. De kinderen lijden daarbij enorme ontberingen en worden bovendien misleid door een kwaadaardige monnik, Dom Anselmus. Dolf doet daar wat aan.

Contrasten
Thea Beckman heeft er een heel spannend verhaal van gemaakt. Met veel actie, intrige, verraad, trouw en ware heldenmoed. Hoewel er in het jaar 1212 waarschijnlijk geen echte kinderkruistocht heeft plaatsgevonden, maar een kruistocht van arme sloebers mét veel kinderen, brengt het verhaal ons heel dicht bij dat jaartal. Thea Beckman gebruikt de door haar deels verzonnen kruistocht om ons te laten proeven van de omstandigheden in die dagen. En ze doet dat goed. De hardheid van het bestaan, de armoede, de honger, de tegenstellingen tussen de rijke adel en geestelijkheid enerzijds en de arme horigen en lijfeigenen anderzijds komen overtuigend voor het voetlicht. Thea Beckman gebruikt de hélemaal door haar verzonnen tijdreis van Dolf voor een leerzame botsing tussen de mentaliteit van de middeleeuwen en die van de moderniteit. En ze doet dat zéér goed. Het contrast tussen het middeleeuwse fatalisme, het vertrouwen op Gods wil van de kinderen en de zélf denkende, zijn lot in eigen handen nemende Dolf wordt scherp neergezet. Inclusief het misbruik van de goedgelovigheid en het verzet daartegen. Een prachtig boek.

Aanpassingen
Tussen het boek en de luister-cd zit inhoudelijk weinig lucht. De 363 pagina’s van het boek worden op tien cd’s onverkort voorgelezen. Menno Bentveld doet dat op een prettige en indringende manier.
De film wijkt op nogal wat punten af van het oorspronkelijke verhaal. Dat kan niet anders. Ander medium, minder tijd, maar ook ándere tijd. Regisseur Ben Sombogaart heeft ervoor gekozen om 33 jaar na de eerste druk van het boek wat aanpassingen te plegen. Sommige daarvan pakken goed uit. Zo is de Dolf van 2006 een wat groter egootje dan de nogal idealistische, aanvankelijk wat naïeve Dolf van 1973. Ook is zijn moeder wat verder doorgeëmancipeerd. Een geloofwaardige verandering is de gewapende macht, Vick en zijn jongens, die Anselmus tot zijn beschikking heeft voor het geval zijn mooie praatjes tekort schieten. Minder overtuigend is het gemak waarmee Dolf de iPod in de middeleeuwen introduceert. In het boek wordt regelmatig melding gemaakt van taalproblemen tussen de kinderen, in de film kwatert iedereen ongestoord Engels. In hartje Dietsland! Dat maakt het allemaal toch minder ‘echt’. Een overwinning van de commercialiteit op de realiteit. Het minst gelukkig is ronduit de vervanging van Leonardo door Jenne. In het boek vindt Dolf een kameraad in leeftijdgenoot en student Leonardo, die hij te hulp schiet bij een overval. Met deze makker komt het tijdens de barre tocht tot bespiegelingen over de twee werelden waar ze uit afkomstig zijn. Met de mooie Jenne, die hém te hulp schiet bij een beroving, wordt weinig gepraat en is het vooral wachten op de eerste kus. Hier wordt de cultuurbotsing onder een love story geschoven. Wederom een overwinning van de commercialiteit, ditmaal op de diepgang. Het maakt Crusade in Jeans, zoals de film de wereld zal overgaan, niet tot een slechte film. Er blijft genoeg smaak van de middeleeuwen en de thematiek over om te kunnen genieten. Maar, vergeleken met het boek…

Ouwerwets
Wat er precies overkomt en blijft hangen bij de kinderen die deze film zien, dat kan nogal uiteenlopen. Esther (12): “Het leukste vond ik wel dat Dolf thuis Feyenoord op zijn kamer had hangen…” En ook Tom (9) heeft scherp opgelet. In de film stelt Dolf zich voor als de zoon van de hertog van Rotterdam. Dat is cruciaal voor de ontknoping omdat hij in de kronieken uit die tijd inderdaad Dolf van Rotterdam wordt genoemd, terwijl Rotterdam in 1212 nog niet bestond! Dat stelt zijn moeder in staat om hem te localiseren en uiteindelijk naar onze tijd terug te halen. Tom: “Wat ik niet snap dat is dat de monnik Dom Thaddeus, die in Holland is geweest, wel zegt dat hij daar géén ‘troubadours in een doosje’ (iPod’s) heeft bespeurd, maar niet dat hij dus ook niks van Rotterdam heeft gezien”. Mariska (13) is vooral teleurgesteld dat in de film de dingen anders lopen dan in het boek, dat ze nog maar pas heeft beluisterd. Ana-Sofia (13) heeft daar niet zo’n last van: “Ik ben al blij dat ik niet in de middeleeuwen hoef te leven.” Daar zijn ze het allemaal mee eens. Esther: “Het was wel erg ouderwets toen…”.