Leven en werk van Franz Holsz

Omzwervingen
Al op 18-jarige leeftijd moet Franz Holsz, pseudoniem van Franz Wilhelm Meyer, onderduiken. Hij ontvlucht dan zijn geboorteplaats Gelsenkirchen omdat hij wordt gezocht wegens het met linkse pamfletten ‘opruien’ van daar gelegerde soldaten. Het is het begin van een leven van rondzwervingen en ontsnappingen aan rechtse autoriteiten. Franz is in die periode communist. Hij is een begaafd tekenaar en lino-snijder, die zijn talent in dienst stelt van de sociale strijd. In 1932 breekt hij met de stalinistische communistische partij en sluit zich aan bij de trotskisten. Vanaf dat moment keert hij zich niet meer alleen tegen kapitalisme en fascisme, maar betoont hij zich een minstens even fel tegenstander van het stalinisme. In woord, maar vooral in beeld. Als Hitler in 1933 aan de macht komt in Duitsland, duikt hij wederom onder en wijkt vervolgens uit naar Nederland. Het Holland van Colijn was echter niet erg gastvrij voor politieke vluchtelingen en hij werd de grens met België overgezet. Dat weerhield hem er niet van tussen 1934 en 1939 zo’n 500 tekening en lino’s te publiceren in revolutionaire bladen als De Arbeid en De Nieuwe Fakkel. Vol gif tegen kapitalisme, fascisme, stalinisme en reformisme. In 1940 wordt hij opgepakt en geïnterneerd in Frankrijk. Twee jaar later weet hij te ontkomen naar de Verenigde Staten. Ook daar wordt zijn revolutionaire kunst niet op prijs gesteld en zowel zijn politieke als artistieke carrière raakt langzaam in het slop. Het auto-ongeluk in 1957 maakt aan alles een eind.

Geboekstaafd
Ooit verzuchtte Andries Dolleman, zoon van de in 1942 door de Duitsers doodgeschoten revolutionaire socialist Willem Dolleman, over Franz Holsz: ‘Ik heb het altijd een raadsel gevonden en vind dat nog, dat zijn bijzonder scherpe prenten, die allemaal bij elkaar een geïllustreerde geschiedschrijving van die jaren zijn, nooit zijn uitgegeven.’
Daar heeft Dick de Winter nu wat aan gedaan. Zeer onlangs verscheen van zijn hand Franz Holsz - kunstenaar op de vlucht voor Hitler. Met een biografie en een overzicht van zijn werk in een uitstekende maatvoering: 34 bladzijden tekst en 90 pagina’s illustraties. Voortreffelijk gedocumenteerd, vlot geschreven, prachtig verzorgd. De donkere, zware politieke lino’s en de meer persoonlijke lichtvoetiger pentekeningen komen goed tot hun recht. Voor wie de terreur van fascisme en stalinisme heeft meegemaakt, is het een bron van emotionele herkenning. Frans Dolleman, broer van de eerder geciteerde Andries, vertelde het boek met tranen in zijn ogen te hebben gelezen en bekeken. Voor wie interesse heeft in sociale geschiedenis is het de toegangspoort tot een turbulent stuk strijd met politieke en persoonlijke accenten.

Dick de Winter: Franz Holsz - kunstenaar op de vlucht voor Hitler.
Uitgave: Papieren Tijger, Breda 2001.
Te bestellen door overmaking van 18,50 euro (inclusief verzendkosten) op giro 3685165 tnv. Dick de Winter, Ridderkerk. Ook te koop in de boekwinkel.

Soort artikel

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop