Op de Ecosocialistische School⁽¹⁾ in Amsterdam interviewden we Bushra Khaliq. Bushra is al jaren een feministische activiste en lid van CADTM⁽²⁾ Pakistan. Een gesprek over politieke instabiliteit, schulden en de gevolgen van klimaatverandering. Pakistan verkeert op dit moment in een politieke crisis, kun je deze situatie verduidelijken? Om de huidige crisis in Pakistan te begrijpen, moeten we kijken naar de veelbewogen politieke geschiedenis van het land. In feite is Pakistan sinds de stichting in 1947 nooit politiek stabiel geweest. Terwijl politieke krachten zich gedurende de laatste 70 jaar hebben ingespannen om het land een democratische richting te laten inslaan, heeft het militaire establishment helaas nooit toegestaan dat de democratie kon wortelen en is erin geslaagd om de democratische instellingen te ondermijnen. De militaire regimes hebben het land 32 jaar lang geregeerd en gedurende de rest van de periode hield het leger de democratische instellingen onder controle. Als gevolg hiervan werden de democratische en progressieve politieke partijen gedurende de laatste drie decennia grotendeels gemarginaliseerd en werden de rechtse, religieuze en extremistische groeperingen sterker en sterker. De huidige crisis kan worden gezien als een integraal onderdeel van deze gefragmenteerde democratische geschiedenis. Sommige van onze corrupte politici hebben ook een smerige rol gespeeld in het beschadigen van het politieke en democratische proces. De jongste crisis ontstond in 2016 toen de betrokkenheid van corruptie van oud-premier Nawaz Sharif en zijn familie in de Panama-documenten werd onthuld. De oppositie geleid door Imran Khan, protesteerde en eiste zijn ontslag en bracht hem voor de rechtbank. Het Hooggerechtshof bevond hem schuldig aan corruptie en verwijderde hem uit premierschap en diskwalificeerde hem. Hij wordt nu door de Rekenkamer berecht voor de beschuldigingen van corruptie. Hoewel zijn rechtse partij PML-N het land nog steeds regeert, heeft die aan legitimiteit verloren en is haar controle over de staat verzwakt. Ondertussen hebben de oppositiepartijen, met name de PTI van Imran Khan, hun druk opgebouwd voor vervroegde verkiezingen. Aan de andere kant  zijn religieuze islamitische groeperingen de straat opgegaan tegen een controversieel wetvoorstel van de verzwakte regering. Ze zijn erin geslaagd om de regering te dwingen hun eisen te accepteren. De minister van justitie trad af in ruil voor een einde aan de demonstraties die wekenlang gewelddadige schermutselingen veroorzaakten en de Pakistaanse hoofdstad en andere steden verlamden. De overeenkomst wordt algemeen gezien als een capitulatie door de overheid voor religieuze extremisten die in Pakistan steeds populairder worden. Als gevolg hiervan is er een ernstige bestuurscrisis in het land. De PML-N regering en de afgezette leider Nawaz Sharif beschuldigen het leger en justitie ervan bezig te zijn met samenzweringen tegen de regering en stellen dat de door hun geëiste transparantie selectief is. Maar er is echte vraag naar politieke transparantie door het Pakistaanse volk. Wat is de schuldsituatie? De media praten over Pakistan als een goede leerling van het IMF ... De toestand van de overheidsschuld in Pakistan is op dit moment zeer precair. Volgens het laatste IMF-rapport bedroeg de externe schuld van het land in juni 2017 79,2 miljard dollar. Het was 60,9 miljard dollar toen de PML-N vier jaar geleden aan de macht kwam. In de afgelopen vier jaar is er maar liefst 35 miljard dollar aan leningen bijgekomen. De schuld is als percentage van het BBP gestegen tot ongeveer 70 procent en de verhouding van de schuldterugbetaling tot de overheidsinkomsten bedraagt 47 procent. De netto reserves bij de Nationale Bank van Pakistan zijn gedaald tot 12,5 miljard dollar, onvoldoende om de importfactuur van drie maanden te dekken. De overheid heeft geen geld om uit te betalen als particuliere beleggers bij de commerciële banken hun geld terugvragen.  De deviezenreserves dalen elke maand met 1 miljard dollar en de regering is er niet in geslaagd om de belastingen te verhogen en de belastinggrondslag uit te breiden om aan de uitgaven te voldoen. De staat leent links en rechts door de uitgifte van obligaties en leningen aan de lokale banken. Het is waanzin. Er vindt een verschuiving plaats van de lasten naar de armen door het verhogen van de indirecte belastingen. In deze situatie zal de regering vroeg of laat het IMF om hulp moeten vragen, maar het zal dan te laat zijn, omdat het land dieper in het financiële moeras zal zijn gezonken. Wat zijn de zichtbare gevolgen van de klimaatverandering in Pakistan? En wat zijn de risico's voor de toekomst? De klimaatverandering is snel toegenomen in Pakistan, met ernstige weersveranderingen en verergerende rampen tot gevolg. We hebben de afgelopen jaren geleden onder de verwoestende gevolgen van natuurrampen en klimaatverandering, zoals een aardbeving in 2005 en zware overstromingen in 2010. Volgens de klimaatindex 2017 staat Pakistan op de zevende plaats van de meest getroffen landen door de klimaatverandering. Het is ook van invloed op de landbouw, wat leidt tot migratie van boeren en andere bewoners van landelijke naar stedelijke gebieden. In de afgelopen decennia zijn de moesson- en sneeuwvalpatronen veranderd door de temperatuurstijging. De patronen van regenval nemen af, wat resulteert in droogte en slechte opbrengst van gewassen. De moesson is verschoven naar het einde van het seizoen en de winterregens zijn verschoven naar eind februari en maart. Ook begon het sneeuwseizoen meestal in november en eindigde het in december, nu is dat in maart. In 2015 hebben de hittegolven in Karachi honderden mensen gedood. In de afgelopen paar jaar is er in de woestijn van Tharparker voortdurend sprake van extreme droogte dat heeft sterfgevallen onder kinderen en gedwongen migratie van de bevolking tot gevolg. Ook is de bevolking in de Indus-delta, met name de vissersgemeenschappen, gedwongen tot grootschalige migratie als gevolg van stijging van de zeespiegel, overstromingen aan de kust en heftige regenval. Een ander fenomeen waarmee we geconfronteerd werden was de smog in grote gebieden, met name stedelijke gebieden van de Punjab. Het veroorzaakt grote gezondheidsrisico's voor de stedelijke bevolking. In dit scenario kunnen er in de toekomst serieuze implicaties zijn voor Pakistan, zoals; meer overstromingen, periodes van droogte, lage landbouwproductie, toegenomen armoede en honger en klimaat-gerelateerde migraties van landelijke naar stedelijke gebieden. De genoemde factoren kunnen verder leiden tot politieke zaken als het falen van het bestuur, problemen met de ordehandhaving, enzovoorts. Het is de verantwoordelijkheid van de staat om het nationale beleid inzake klimaatverandering uit te voeren, om het publiek bewust te maken en ervoor te zorgen dat de er met klimaatverandering rekening wordt gehouden in het beleid ten aanzien van kwetsbare sectoren van de economie, met name de landbouw- en de watersector. Ook moet de regering beleid ontwikkelen om het probleem van klimaatvluchtelingen aan te pakken. Kun je uitleggen waarom vrouwen meer last hebben van de gevolgen van klimaatverandering? Er zijn enorme gevolgen van de klimaatverandering voor arme gemeenschappen in Pakistan. Vooral voor de gemeenschappen die afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen en de vrouwen die in armoede leven zijn het meest kwetsbaar voor deze klimaatveranderingen. Landbouw is de sector met grootste concentratie van vrouwelijke arbeidskrachten. Ze zijn betrokken bij verschillende landbouwactiviteiten; zaaien, wieden, oogsten, veehouderij, het maken van mestkoeken, melken van koeien en groenteteelt enzovoort. De landbouw is dus een belangrijke bron van inkomsten voor de meerderheid van de plattelandsvrouwen. Omdat klimaatsverandering de landbouwsector het zwaarst treft heeft dat direct nadelige gevolgen voor de vrouwen, waardoor de mogelijkheid om in hun levensonderhoud te voorzien voor hen en hun gezinnen wordt verkleind. Terwijl een grote meerderheid van de vrouwen zich bezighoudt met landbouw gerelateerde activiteiten, verliezen vrouwen tegelijkertijd door de negatieve gevolgen van de klimaatverandering hun levensonderhoud en hun vermogen om het hoofd te bieden aan een ramp. Als gevolg van klimaatverandering worden huishoudelijke taken zoals het verzamelen van water en brandhout lastiger en tijdrovender. Omdat meisjes hun moeders doorgaans helpen bij het uitvoeren van deze taken, is er minder tijd over voor school of andere inkomensgenererende activiteiten. In Pakistan lijden vrouwen al onevenredig als gevolg van de klimaatverandering. Lokale milieuactivisten schatten dat 70 procent van de armen, die veel kwetsbaarder zijn voor milieuschade, vrouwen zijn. Daarom hebben vrouwen een grote kans om de ongeziene slachtoffers van de klimaatverandering te zijn. We waren in het verleden getuige van dit fenomeen toen duizenden arme gezinnen moesten vluchten uit de door droogte getroffen gebieden van Tharparker-Sindh en Balochistan, de meest achtergebleven provincie van Pakistan. Vrouwen en kinderen hebben het meest geleden. Ten tweede hebben vrouwen een beperkte rol in het openbare leven met de minste alternatieven en vaardigheden voor economische kansen. Een grote meerderheid is analfabeet, zij weten niets over hun rechten en missen de nodige informatie. Op lokaal niveau zijn vrouwelijke boeren van mening dat er nauwelijks instellingen zijn waar ze op kunnen vertrouwen voor het verkrijgen van klimaat gerelateerde informatie die hen kan helpen bij hun beslissingen om zich voor hun levensonderhoud aan het veranderende klimaat aan te passen.  Ten derde, hoewel de autoriteiten het belang hebben erkend van het aanpakken van genderkwesties in het klimaatveranderingsbeleid, hebben ze nagelaten daden aan hun woorden te koppelen. En de belangrijke rol die vrouwen in de landbouw spelen, wordt  grotendeels genegeerd als het gaat om het plannen en verspreiden van middelen.

Noten

1. De “Ecosocialistische School” is een drie weken durende scholing voor socialistische activisten en wordt jaarlijks eind november-begin december door het IIRE in Amsterdam georganiseerd. Vorig jaar kwamen de deelnemers uit de Filippijnen, Pakistan, Egypte, Libanon,  Colombia, Brazilië en Argentinië, de Verenigde Staten, Denemarken, België, Duitsland, Nederland, de Spaanse Staat en Zwitserland.  2.CADTM (Comité pour l’annulation de  la dette du Tiers Monde- Comitee voor de kwijtschelding van de Derde Wereld schulden) is een internationaal netwerk van individuen en plaatselijke comités in Afrika, Azië, Europa en Latijns Amerika. Dit interview verscheen op 6 februari op de site van CADTM. Vertaling redactie Grenzeloos.