Het WSF, dat op 30 januari werd afgesloten, telde 16 plenaire bijeenkomsten, 400 werkgroepen, een groot aantal concerten, tentoonstellingen en happenings onder het thema 'Een andere wereld is mogelijk'. Wat bereikten de vier en halfduizend afgevaardigden en de twintig duizend deelnemers? Welke bijdrage leverde Porto Alegre aan de strijd tegen de neoliberale globalisering, gesymboliseerd door politie geweld en arrestaties in Davos?
Het WSF was in ieder geval een grote opsteker voor de wereldwijde beweging tegen het neoliberalisme. Van anarchopunks tot leden van Attac, van Afrikaanse strijders voor landhervorming tot Koreaanse vakbondsleden, van Galicische nationalisten tot tegenstanders van Plan Colombia, het forum bewees dat we niet alleen staan in onze strijd.

Wij tegen hen
In de breedste zin was Porto Alegre 'wij tegen hen'. De waarden van solidariteit, democratie, gelijkheid, duurzaamheid en participatie tegenover die van concurrentie, hebzucht en onrechtvaardigheid. Deze tegenstelling werd het sterkst uitgedrukt door Hede de Bonifini, de leidster van de Argentijnse moeders van de Plaza de Mayo, in een televisiedebat tussen een team van het WSF en deelnemers aan het World Economic Forum in Davos. 'Jullie zijn onze vijanden,' zei ze tegen financieel speculant George Soros, 'jullie zijn monsters, hypocrieten.'
Het WSF was een gelegenheid om te leren, een geweldige 'teachin' die deed denken aan soortgelijke akties in de strijd tegen de Vietnamoorlog. Op het universiteitsterrein waar het forum werd gehouden liepen mensen vertwijfeld rond omdat ze moesten kiezen tussen debatten over 'plan Colombia'; de succesvolle pogingen van de Braziliaanse Arbeiderspartij (PT) om de rijken belasting te laten betalen; de strijd voor het milieu in de Amazone of tegen de Wereld Handels Organisatie (WTO); de Braziliaanse straatkinderen; de strijd tegen huiselijk geweld in Latijns Amerika.
Op de plenaire bijeenkomsten spraken activisten over de uitbuiting van het zuiden door het imperialistische noorden, de schuld van 2,6 triljoen dollar; de onnodige dood van miljoenen kinderen; de voortdurende uitbreiding van het militarisme; de geweldige milieuvernietiging; de afbraak van traditionele gemeenschappen en de traditionele landbouw en tientallen andere onderwerpen. Ze konden op hartstochtelijke steun rekenen. En er was veel ruimte voor solidariteit met de onderdrukte oorspronkelijke inwoners van LatijnsAmerika. Het 'inheemse' kamp, waar 700 mensen verbleven, ontving een grote hoeveelheid delegaties die meer wilden weten over de strijd van de 'Vierde Wereld' in Latijns Amerika.
Het WSF was natuurlijk een prima bijeenkomst om andere activisten te leren kennen. Ondanks de taalbarrières probeerden activisten uit verschillende continenten elkaars ervaringen te begrijpen en om te gaan met de verschillen. Bovendien was het forum ook een gelegenheid voor demonstraties: vrouwen eisten het recht op abortus (in Brazilië illegaal), er werd betoogd tegen politiek gevangenschap in Argentinië en voor de rechten van de inheemse bevolking in Latijns Amerika.

Podium
Door het omvangrijke publiek en de mediaaandacht was het WSF een ideaal podium voor belangrijke politieke figuren, zowel uit Brazilië als andere landen. De bijeenkomst met Lula, de leider van de Braziliaanse arbeiderspartij, had meer weg van een verkiezingsbijeenkomst dan van een reflectie op de geschiedenis van de partij. Het belangrijkste thema van Lula was de 'natuurlijke eenheid' van het Latijns Amerikaanse volk, geïnspireerd door de aspiraties en de strijd van haar helden, van Simon Bolivar tot Che Guevara. Het plan van de VS om de NAFTA, de Noordamerikaanse vrijhandelsassociatie, uit te breiden tot heel Amerika, maakt de noodzaak van een strijd voor een onafhankelijk LatijnsAmerika en tegen de Amerikaanse invloed des te urgenter, zo stelde Lula.
Het meest controversieel was het optreden van Jose Bove, de leider van de Franse boerenconfederatie, beroemd om stunts als het uitdelen van gratis Roquefort aan de afgevaardigden op de mislukte vergadering van de Wereld Handels Organisatie in Seatle in 1999. Begeleid door Joao Pedro Stedile, directeur van de Braziliaanse beweging van landloze boeren (MST), nam hij deel aan een invasie van een experimentele boerderij bij Porto Alegre waar de multinational Monsanto genetisch gemanipuleerde gewassen verbouwt. Foto's van Bove die planten uit de grond trekt verschenen in heel de Braziliaanse media, voorzien van commentaren waarin de vergelijking werd getrokken met boekverbrandingen. Toen op de laatste dag van het forum Bove's verblijfsvergunning werd ingetrokken leidde dit tot grote vreugde in de rechtse pers.
Naast dit alles bood het forum de gelegenheid om Porto Alegre in de schijnwerpers te zetten. De gemeente en de staat Rio Grande do Sul, beiden geregeerd door de PT, informeerden de deelnemers over de participatieve budgettering, waarin volksvergaderingen de prioriteiten voor de uitgaven vaststellen. Lokale leiders van de PT gaven in werkgroepen uitleg over de verworvenheden op het vlak van gezondheidszorg, onderwijs, vervoer en huisvesting allemaal zaken die bereikt zijn door het neoliberale privatiseringsbeleid te verwerpen.
Tot slot was het forum een erg populair gebeuren in Porto Alegre zelf. Vooral jongeren voelden zich erbij betrokken. De grote opkomst en de grote hoeveelheid linkse boeken en biologische koopwaar gaf het WSF de sfeer van een alternatieve jaarmarkt, waar mensen bijvoorbeeld biologische honing konden kopen, maar ook petjes en buttons van de MST, vlaggetjes van de PT en grote stapels literatuur over alle aspecten van de globalisering.

Resultaat
Het World Social Forum kwam niet met een gezamenlijke slotverklaring. Dat was ook niet mogelijk geweest. De bijeenkomst kenmerkte zich juist door een grote diversiteit. Terwijl de Franse boerenfederatie zich verzet tegen vermindering van subsidies aan de agrarische sector en importheffingen in de EU, pleiten Braziliaanse boeren juist voor opheffing daarvan. Ook vakbonden uit de VS die zich 'bedreigd' voelen door goedkope import uit zuidelijke landen zien het protectionisme als een alternatief voor de neoliberale 'vrijhandel'. En hoewel iedereen instemde met het verzet tegen het Plan Colombia, was er verdeeldheid over de noodzaak van gewapende strijd in Colombia en haar buurlanden.
Een aantal politieke krachten op het WSF probeerde een dialoog met de neoliberalen in Davos te bereiken. Vooral de Franse regering, die met twee ministers vertegenwoordigd was, koos voor deze strategie. De Groene minister Guy Hascoet stelde dat beide forums verschillende delen van de 'civil society' vertegenwoordigden en bepleitte voorstellen in plaats van protesten.
Veel van de radicalere nietgouvernementele organisaties hadden uitdrukkelijk bezwaar tegen een term als het socialisme. Dat was in hun ogen geen goede omschrijving van het soort samenleving waar de bewegingen tegen de globalisering voor staan. In dat opzicht was het forum verdeeld tussen socialisten en linkse mensen die zich weigeren zo te noemen. Die term is blijkbaar nog steeds erg zwaar beladen. Voor de duidelijkheid: er was zeker sprake van een antikapitalistisch sentiment, maar niet van overeenstemming over het na te streven doel.

Geen slotverklaring dus, wel een actieoproep. Organisaties als de Braziliaanse vakcentrale CUT, de MST, Attac, het 'Focus on the Global South' uit Thailand, de antischulden beweging Jubile Zuid en 'de wereldmars voor vrouwen' namen het initiatief voor het opstellen van een ‘oproep van Porto Alegre’. Hierin staat een lijst van acties tegen neoliberale instellingen. Het document roept op om op 17 april internationaal te protesteren tegen ‘dumping’ en op 20 juni actie te voeren tegen de Derde Wereldschuld.
De volgende bijeenkomst van het WSF zal volgend jaar weer in Porto Alegre plaatsvinden, maar daarna in andere landen worden georganiseerd.

Uit Green Left Weekly, 7 Februari 2001.
Vertaling / bewerking Willem Bos