In de dagen na de dood van Pim Fortuyn gingen tienduizenden mensen de straat op. Velen van hen waren voorheen nooit bij politiek betrokken. Het effect van deze mobilisatie, die zich in feite richtte tegen alles dat links was, moet niet onderschat worden. Voor de betrokken personen betekende zij waarschijnlijk een rechtse politieke bewustwording, die lang van invloed zal blijven. Dat met het uit elkaar spatten van de LPF ook het rechts-populisme zou verdwijnen, is dan ook eerder een vorm van wishful thinking dan gestoeld op enige werkelijkheid.
De LPF was slechts de uitdrukking van een meer omvattende, structurele ruk naar rechts in de Nederlandse politiek. Op ideologisch niveau blijft het rechts-populisme onverminderd in het offensief. Bovendien schuiven de gevestigde politieke partijen, ook de linkse, naar rechts op. En dan hebben we nog de nieuwe LPF, de talrijke afsplitsingen hiervan en meer traditionele extreem-rechtse splinters. Zij doen verwoede pogingen de antipolitieke Fortuyn-stemmers te trekken met steeds radicalere standpunten.
Geweldige atleten
Het begon met het proefballonnetje om criminele Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond uit te zetten naar hun 'land van herkomst'. Wat volgde was een dozijn andere racistische plannetjes, zoals het idee van heropvoedingskampen voor Antilliaanse probleemjongeren in de 'eigen regio'. Onlangs belandde demissionair minister en LPF-lijsttrekker Hilbrand Nawijn bij een pleidooi voor de herinvoering van de doodstraf. De enige andere partijen die deze eis recentelijk in hun partijprogramma opnamen zijn de christenfundamentalistische SGP en de Centrumdemocraten van wijlen Hans Janmaat. In een profielschets in De Groene Amsterdammer merkt journalist René Zwaap cynisch op dat Nawijn het toch niet zo slecht op heeft met migranten. Hij citeert de lijstaanvoerder, die een campagnebudget van een miljoen euro tot zijn beschikking heeft: ‘Er zijn allochtonen die heerlijk kunnen koken, prachtige muziek maken, of geweldige atleten zijn.’ (De Groene Amsterdammer, 16-11-2002)
Bruine bende
Nawijn is niet de enige erflater van Fortuyn die stemmen tracht te winnen door in te spelen op onderbuikgevoelens. Hij krijgt onder andere concurrentie van de nieuwe partij van Winnie de Jong, de weinig mediagenieke ex-LPF´ster. Met radicale rechtse uitspraken poogt haar project ‘deConservatieven.nl’ zich te profileren ten opzichte van de LPF. Origineel is het partijprogramma niet. Of het nu over veiligheid, volksgezondheid of de verzorgingsstaat gaat, allochtonen en immigratie zijn de oorzaak van alle problemen.
Dat heeft tot op dit moment enkel tot gevolg, dat deConservatieven.nl als afvoerputje fungeert voor fascistische elementen in de vroegere LPF. Zo is tweede man Michiel Smit afkomstig van Leefbaar Rotterdam. Daar raakte hij reeds in opspraak vanwege zijn goede contacten met de extreem-rechtse Nieuwe Nationale Partij (NNP). Deze laatste is min of meer de opvolger van de verboden CP'86. Op het Internet toonde Smit zich enthousiast over de NNP: ‘Voor een partij als LPF wordt het nog makkelijker rechtse standpunten in te nemen, als er nog een partij aan de rechterkant komt. Lijkt me een mooi iets om aan samen te werken. Mijn steun heb je!” Maar zelfs de NNP blijkt niet radicaal genoeg voor de Rotterdammer. Hij toont zich ook actief op het expliciet neonazistische Internet forum ‘Stormfront Nederland en Vlaanderen’.
Wereldverbeteraar
Vooralsnog lijkt alleen de LPF enkele zetels te gaan behalen bij de verkiezingen. Meer reden tot bezorgdheid geeft de opmars van het rechts-populisme als ideologie in de media.
‘Wie hem goed kent, wist het al: Hilbrand Nawijn is een wereldverbeteraar’. Met deze opmerkelijke observatie sprong journalist Alain van der Horst in HP/de Tijd in de bres voor de vroegere directeur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Gedurende het afgelopen jaar heeft dit weekblad zich ontpopt als de geschreven spreekbuis van rechts-populistisch Nederland. Het blad was al langere tijd op zoek naar een gat in de lezersmarkt. Die lijkt het nu gevonden te hebben, met pakkende artikelen over ‘de 11 zegeningen van Bin Laden’ (er is eindelijk weer oog voor de 'eigenheid' van onze 'cultuur') en het ‘anorexia-spook’ (een verzinsel van de media). Voorlopig dieptepunt vormt een McCartiaanse beschrijving van de rood-grijze hel waarin Nederland zou veranderen bij het aan de macht komen van de SP. ‘Geen Nike-schoenen. Geen CD-walkmans. Geen drugs. Geen maatpakken. Geen alcohol. Geen geweld. Geen trendy rugzakjes. Geen korte rokken. Geen sigaretje. Geen porno. Geen gekleurde horloges. Geen opwinding. Alles gelijk. En grijs.’ Aldus jammert Joost Niemöller, spreekbuis van gekleurde horloges-minnend Nederland. (HP/de Tijd, 22-11-2002)
Slap en week
Deze melange van reactionaire borrelpraat en nieuw-rechtse ideologie blijft niet beperkt tot de HP/De Tijd. Op alle opiniepagina's, in vrijwel alle kranten en tijdschriften zijn de rechtse 'opinion makers' in het offensief. Overal maakt men heikele onderwerpen 'bespreekbaar'. In feite is het hele praten over taboes een rechtse debatteertruc. In zoverre er op dit moment al iets als een taboe bestaat, ligt dat op het verbod om uitspraken als racistisch of seksistisch te bestempelen. Iemand die zich de laatste jaren een ferme vent toonde in het doorbreken van zelfbenoemde taboes is columnist Sylvain Ephimenco. Luid roepend hoe links hij vroeger wel niet was, spuit hij nu zijn rechtse laster. Zo betitelde hij de aantijgingen van de inmiddels afgetreden GroenLinks leider Paul Rosenmöller aan het adres van Marijnissen, omtrent diens houding richting de LPF, als ‘een broedermoord’. Dat is volgens Ephimenco ‘niet rechts, niet extreem-rechts maar gewoon stalinistisch.’ Het zal je maar gezegd worden.
Veel van deze opiniemakers vinden elkaar op de pagina's van de Trouw bijlage ‘Letter en geest’. Hier krijgen journalisten en wetenschappers van diverse, doch allen zeer rechtse pluimage, uitgebreid de gelegenheid hun gal te spuien over de multiculturele samenleving, allochtonen en de islam. Schuld aan dat alles is natuurlijk links. Het is met name Trouw-redacteur Jaffe Vink die hier de sfeer zet. ‘Een walm van naastenliefde en solidariteit heeft decennialang over ons land gelegen en heeft ons het zich op de realiteit benomen. En zie, daar komen de christenen weer aan met hun soeppannetjes en daar komen de socialistische theemutsen weer aan met hun multiculturele rimram. Multicultureel! - En nu wil ik het woord nooit meer horen’, aldus klaagt Vink emotioneel in zijn boekje Een brief aan mijn dochter. Een tocht door het pandemonium van seks en geweld. In een interview met het multiculturele blad Contrast (!) stelt Vink dat ‘onze samenleving slap, week en onduidelijk geworden’ is. Het is opvallend hoezeer deze fallische, pessimistische uitspraken lijken op de taal die rechtse intellectuelen rond de vorige eeuwwisseling bezigden. De Westerse maatschappij zou ook toen verslapt, ziek en getekend door moreel verval geweest zijn. Dit bracht vele liberalen en conservatieven ertoe het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog met gejuich te ontvangen. Een oorlog zou de weekheid doen verdwijnen, en gaf gelegenheid tot ontplooiing van dat wat men zo miste in de gewone burgermaatschappij: echte mannelijkheid en dadendrang.
Ideologische strijd
Het zou uiterst vreemd zijn als deze ideologische ontwikkelingen niet hun vertaling kregen naar de parlementaire politiek. Zeker met het wegvallen van de LPF als machtsfactor van belang, ligt er dan ook een gat open op de rechterflank. Deels spelen de gevestigde partijen, met name CDA en VVD, hierop in door naar rechts te trekken. In hoeverre er zo nog ruimte overblijft op deze plaats in het politieke spectrum zal de toekomst uitwijzen.
Het bestrijden van rechts zal in ieder geval behalve op concreet politiek niveau, ook op ideologisch niveau plaats moeten vinden. Anders wisselen slechts de poppetjes, niet de plannen, zoals het platform tegen de rechtse regering, ‘Keer het Tij’ het uitdrukte. Mogelijkheden voor een dergelijk links tegenoffensief zijn er zeker. Binnen de journalistiek en op universiteiten en hogescholen werken veel progressieve mensen. Maar pas wanneer zij hun, vaak uit teleurstelling zelfverkozen, isolement opgeven, maakt een multicultureel en progressief alternatief weer kans.
Reactie toevoegen