Ken Loach - The Wind That Shakes The Barley.

Het zijn niet alleen de beelden in deze film die schokken. Ook het verhaal doet bijna voortdurend de rillingen over je rug lopen. Dat loopt nou niet bepaald gladjes naar een “…en ze leefden nog lang en gelukkig”. Het verhaal gaat over de broers Damien en Teddy O’Donovan die zich in 1920 aansluiten bij de Ierse bevrijdingsbeweging waaruit de Irish Republican Army (IRA) is voortgekomen. Ze plegen aanslagen op het Engelse leger, worden gepakt, ontsnappen, plegen nog meer aanslagen en raken uiteindelijk hopeloos verdeeld over hoe het verder moet. Wat je bijna twee uur lang op het puntje van je stoel houdt, dat zijn de keuzes waar Damien en Teddy voor komen te staan. Ken Loach mag dan alles behalve een ‘onpartijdige’ zijn (hij is radicaal links), hij plaatst elke kijker met enig inlevingsvermogen voor steeds weer nieuwe dilemma’s. Zou jij de Britten uitdagen door Iers in plaats van Engels tegen ze te spreken? Zou jij je aansluiten bij het verzet? Zou je je mond houden als je wordt gemarteld? Zou jij een collaborateur in koelen bloede een kogel door zijn kop kunnen jagen? En zou je dat ook nog kunnen bij een jonge jongen die misschien wat loslippig is geweest? Ga je akkoord als je na jaren gewapende strijd een halfslachtig compromis krijgt aangeboden? Of vecht je door voor een waarachtige socialistische republiek? En doe je dat dan zelfs tegen je ‘eigen mensen’?

Buigen en filteren
Over waar de sympathieën van Ken Loach liggen, is geen misverstand mogelijk. Hij staat aan de kant van de opstandeling, de vrijheidsstrijder die bereid is zijn leven te offeren voor de socialistische revolutie. Dat heeft hij al eerder laten zien in zijn film Land and Freedom die speelt tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Ook in The Wind That Shakes The Barley kiest Loach ondubbelzinnig. In Engeland heeft hem dat het verwijt van verregaande eenzijdigheid en zelfs landverraad opgeleverd. Loach verweert zich daartegen met de stelling dat alles in zijn film, en zeker de brute misdragingen van het Engelse leger, ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. De Britse historicus en Ierland-specialist Stephen Howe geeft hem in een beschouwing in NRC Handelsblad gelijk: “Toch is dit geen oneerlijke film, en ook geen domme. Hij vertelt geen leugens, ook niet indirect. Maar hij vertekent wel: hij ‘buigt’ en filtert de feiten.” Nu kan dat laatste bijna niet anders wanneer je twee jaar geschiedenis in een film van nog geen twee uur perst. Dan sneuvelen er per definitie wat nuances. Toch gaat Loach daarin net te ver en dat berokkent de geloofwaardigheid van zijn verhaal schade. Hij buigt en filtert net iets te veel in zijn selectie, de lengte van fragmenten, de volgorde daarvan, de cameraposities, de gekozen close ups, de muziek. Op een gegeven moment gaat het er niet meer in dat de Engelsen bij het begaan van hun wreedheden allemaal alleen maar lopen te lachen en dat de Ieren na hún wreedheden vertwijfeld in huilen uitbarsten. Dat is te veel van het goede.

Alleen de hele waarheid is revolutionair
In de onlangs opnieuw uitgebrachte 1900 – Novecento van Bernardo Bertolucci zijn de goeden ook bijna heilig - als ze al een fout maken, maakt ze dat alleen maar menselijker – en zijn de kwaden inktzwart. Dat laat zich niet vergoelijken door een kreet als ‘een kwestie van perspectief!’. De waarheid is revolutionair en dat geldt dan voor de héle waarheid alstublieft. Toch is 1900 een schitterende film die heel veel wél te bieden heeft als het gaat om het meebeleven van een periode uit de wereldgeschiedenis. Dat geldt absoluut ook voor The Wind That Shakes The Barley. Net als 1900 en Land and Freedom is het een prachtig epos over mensen, leven en strijd. Een film die partijdig is, zeker, maar die ook dilemma’s en vragen opwerpt. Een film waar je je intellectueel en emotioneel moeilijk van kunt losscheuren. Des te moeilijker als aan het slot de ‘gematigde’ Teddy zijn ‘radicale’ broer Damien door een Iers vuurpeloton laat afschieten. En vervolgens de wind strijkt over zijn graf en de velden met gerst…

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop