Het was een leerzaam tafereeltje op de trappen voor het gebouw van de SER. De drie voorzitters van de vakcentrales kwamen gezamenlijk naar een laatste ronde in de onderhandelingen maar de heren werkgevers hadden er geen zin meer in. Ze lieten de vakbondsvertegenwoordigers als snotjongens en -meisjes buiten staan.

Dat geeft precies aan hoe de werkgevers aankijken tegen het poldermodel: leuk en prachtig als je voor 100 procent je zin kan krijgen, en zo niet dan heb je altijd nog de regering die het voor je zal regelen. 'Ach', zei Wientjes, ’s avonds bij Pauw en Witteman er over: 'Einde van het polderen, helemaal niet. Mevrouw Jongerius is een heel emotionele vrouw en morgen bel ik haar op en dan zeg ik; 'Agnes, jammer dat het zo is gegaan', en dan maken we afspraken over de andere zaken die we te regelen hebben, het werk gaat gewoon door.'

Bij Agnes Jongerius spatte de woede van haar gezicht. 'Tuig van de richel', zo omschreef ze tegenover een medewerker Wientjes en zijn kompanen. Die woede is begrijpelijk. Want het was Jongerius die indertijd triomfantelijk had verklaard dat de verhoging van de AOW leeftijd van tafel was, omdat de SER van het kabinet met alternatieven mocht komen. Het was ook Jongerius en de vertegenwoordigers van de andere vakcentrales die al op het cruciale punt door de knieën waren gegaan. Ze hadden al ingestemd met flexibilisering van de AOW leeftijd en het principe van 65 blijft 65 los gelaten. En als dank werden ze door hun sociale partner nu als vuil behandeld.

Er valt veel te zeggen over het optreden van de vakbondsleiding in deze, bijvoorbeeld over hun illusies in het poldermodel en over de concessies die al zijn gedaan. Maar dat is allemaal nakaarten. De centrale vraag is nu hoe we de verhoging van de AOW leeftijd alsnog kunnen tegenhouden. En daarop is maar één antwoord mogelijk: door actie. Door brede, massale en strijdbare actie.

Plannen daarvoor liggen voor een deel al klaar. Er ligt een oproep voor een landelijke werkonderbreking van 65 minuten op 7 oktober en in vele bedrijven en instellingen wordt aan de voorbereiding daarvan gewerkt. Die acties kunnen uitgebreid worden tot plaatselijke manifestaties, zoals dat ook in de voorbereiding van de Museumplein acties van 2004 gebeurde. Binnen FNV bondgenoten wordt al gesproken over een 24 uursstaking. En een landelijke demonstratie naar Malieveld of Museumplein lijkt een logisch vervolg.

De inzet van de acties is natuurlijk de volledige eis van '65 blijft 65, geen verhoging van de pensioenleeftijd' en niet het door de werkgevers verworpen compromisvoorstel van de vakcentrales.

Om de acties tot een succes te maken is het van het grootste belang dat er veel gedaan wordt aan het uitleggen van de inzet van deze strijd. Vanuit de vakbond maar ook door de SP is daar in het kader van de campagne '65 blijft 65' al veel aan gedaan. Die inspanningen moeten en kunnen nu vergroot worden. Daarbij is het vooral belangrijk om jongeren duidelijk te maken dat uiteindelijk vooral zij de dupe zullen zijn van een verhoging van de pensioenleeftijd.

De strijd om de pensioenleeftijd staat niet op zich. De plannen voor verhoging zijn al jaren oud. Nu, met de crisis, zien werkgevers en politici hun kans schoon deze door te voeren. Daarmee is deze strijd ook een testcase voor de komende periode, een toets voor de vraag wie er zal betalen voor de gevolgen van de crisis. De rijken, de bankiers en de ondernemers die hem veroorzaakt hebben of de werknemers, uitkeringsgerechtigde de studenten en anderen zonder bonussen en aandelen.

De vakbeweging heeft nu de handen vrij. Activisten binnen en buiten de vakbeweging moeten dit moment aangrijpen om te mobiliseren en om zo veel mogelijk mensen op de been te brengen in de strijd tegen de verhoging van de AOW en andere verslechteringen. Laat de rijken de crisis betalen.