Voor hij echt beroemd werd met de Lord of the Rings genoot Peter Jackson cultfaam als regisseur van splatterhorror als Bad Taste en Braindead. Van District 9 was hij de producent en blijkbaar deelt regisseur Neill Blomkamp Jackson’s zwak voor pulp. En voor een flinke dosis bloedvergieten.
Het verhaal van District 9 is sterk in zijn eenvoud. Een ruimteschip met hongerige interplanetaire vluchtelingen arriveert op aarde – niet zoals gebruikelijk is ergens in de Verenigde Staten maar boven Johannesburg. De Zuid Afrikaanse regering huist de vluchtelingen – al snel bekend onder de denigrerende bijnaam ‘garnalen’ – in een sloppenwijk (‘District 9’) onder het stil hangende, defecte ruimteschip.
De eerste helft van District 9 is een sarcastische nep-documentaire over Wikus van der Merwe, een ietwat sullige ambtenaar die dankzij zijn schoonvader de leiding krijgt over het verplaatsen van de vluchtelingenpopulatie naar een nieuw tentenkamp, lekker ver weg uit de stad. De relaties tussen de vluchtelingen en de gastbevolking zijn namelijk niet zo best. Zo hangen mensen overal bordjes op met ‘voor garnalen verboden’ en sommige van de aliens zijn ook nogal vijandig.
Enkele experts komen aan het woord om de wrijving uit te leggen; de ‘garnalen’ zouden niet snappen dat mensen dingen als het laten ontsporen van treinen afkeuren. Of het is omdat de aliens werkers zijn zonder leiders. En zonder goede leiding is hun soort, zo weet een expert te melden, apathisch en nutteloos. Als Wikus met een zwaar gewapend escorte het vluchtelingenkamp binnentrekt om de inwoners te vertellen dat ze weg moeten blijken er mogelijk andere redenen voor het ongenoegen van de aliens te zijn. Hun jongen worden routinematig afgemaakt om de populatie onder controle te houden en de bewakers zijn nogal trigger-happy. En veel aliens zijn verslaafd aan kattenvoer waarvoor ze aan criminelen buitensporige prijzen moeten betalen.
Tijdens het doorzoeken van het krot van één van de aliens komt Wikus per ongeluk in aanraking met een vieze zwarte vloeistof. Het goedje blijkt zijn DNA te veranderen in dat van een alien. Dat betekent niet alleen dat hij langzaam een metamorfose van mens naar alien ondergaat – iets dat in gruwelijk detail in beeld wordt gebracht - het betekent ook dat hij de buitengewoon krachtige buitenaardse wapens bedienen. En dat maakt hem erg interessant voor de MNU – ‘Multi-National United’ – het bedrijf dat de opvang van de aliens organiseert. Wikus wordt ontvoert en aan allerlei tests onderworpen in een geheim laboratorium. Dat betekent nog meer gruwelijkheden – niet kijken als je een zwakke maag hebt.
Maar hij weet te ontsnappen en trekt naar District 9, op zoek naar de bron van zijn infectie en een manier om te genezen. Ondertussen wordt hij op de hielen gezeten door de huurlingen van een Blackwater-achtig bedrijf. Parodie is actiefilm geworden. Dat is de regisseur op nogal wat kritiek komen te staan, de eerste helft zou veel sterker zijn. Volgens mij is de tweede helft net zo vermakelijk als de eerste, vooropgesteld dat je van genrefilms houdt. Wel is dit gedeelte een stuk minder origineel. Maar Blomkamp begrijpt uitstekend hoe je achtervolgingen en schietpartijen in beeld brengt en leukt dat op met futuristisch wapentuig dat spectaculaire explosies, rondvliegende ledematen en bloedvergieten tot gevolg heeft.
District 9 werkt zowel als actiefilm als commentaar op xenofobie en de gemakzucht waarmee dit gerechtvaardigd wordt. Toch een kanttekening: in een film waarin angst voor de ander en vooroordelen zo centraal staan is het dubbel afstotelijk om te zien hoe de Nigerianen in beeld worden gebracht. Onbetrouwbaar, bijgelovig, crimineel; alle vooroordelen over zwarte Afrikanen komen voorbij. Dat is erg naar – het laat maar weer eens zien dat goede bedoelingen niet altijd genoeg zijn om stereotypen te vermijden.
Maar er is nog genoeg te genieten. Wikus ontpopt zich, een beetje laat, tot een held en de bad guys krijgen wat ze verdienen. En aan het einde heeft het recht toch min of meer gezegevierd. Naast de humor en spanning verdient het acteerwerk van Sharlto Copley als Wikus van der Merwe een aparte vermelding. Hij draagt de film als nogal afstotelijke bureaucraat die zich ontpopt tot een wreker van onrecht. Van hem en de regisseur krijgen we hopelijk meer te zien.