Afschieten of een eerste stap

Links is behoorlijk verdeeld over de ontwerpgrondwet voor de Europese Unie. Dat de sociaal-democraten in de meeste landen enthousiast zijn over die grondwet zal niemand verbazen. De PvdA en veel van haar Europese zusterpartijen zijn al sinds jaar en dag fervente aanhangers van het Europese project. Maar ook de Europese Groenen zijn inmiddels bekeerd.
Wat die Groene steun aan de grondwet betreft beweerde ik in het vorige nummer van Grenzeloos dat het hier ging om ‘een complete knieval voor het strategische project van Europees rechts’. Is dat veel te kort door de bocht?

Wat is de argumentatie van de Groenen? De grondwet is een unieke kans op meer democratische controle en op het vastleggen van een aantal elementaire grondrechten voor Europese burgers. En ondanks het feit dat de voorliggende ontwerptekst een afspiegeling is van de bestaande politieke krachtsverhoudingen, is er sprake van een behoorlijke verbetering ten opzichte van de bestaande situatie.

Ik blijf dat op z’n minst een behoorlijk naïeve redenering vinden. De voorliggende tekst is inderdaad het product van de bestaande krachtsverhoudingen. En die zijn juist nu uiterst ongunstig voor links. Dat vind je dan ook onverbloemd terug in de tekst. Het credo van het neoliberalisme krijgt een grondwettelijke status: ‘De concurrentie is vrij en zonder belemmeringen’, staat in artikel 1-3-2 , ter bevordering van een ‘hoogst competitieve sociale markteconomie’ (artikel 1-3-3). Dat is me nogal wat. Naar mijn weten de eerste grondwet in de wereld waarin het staande economische beleid opgenomen wordt.
Je kunt dat toch niet afdoen als een wat kleiner manco in de tekst, dat in een later stadium nog wel wat bijgeschaafd kan worden?
De centrale vraag is of de grondwet het ‘sluitstuk’ is van de ondemocratische en neoliberale ontwikkeling van de Unie in de afgelopen periode, zoals Eric Meijer in zijn bijdrage betoogt, of juist de eerste stap naar een democratischer en socialer Europa, de opvatting van Barbara Hohenender.
Waar Barbara haar optimisme vandaan haalt begrijp ik niet. De overheersende stromingen in de Europese politiek, van liberalen, conservatieven tot sociaal-democraten maken toch echt nergens de indruk te kiezen voor zo’n democratisch en sociaal Europa. Sterker nog, de afbraak van wat er nog over is van de legendarische Europese welvaartsstaten blijft overal keihard op de agenda staan.
Wat ik wel zie is dat een deel van die politiek en van het Europese bedrijfsleven meer de nadruk legt op de politieke, economische en militaire concurrentie met de Verenigde Staten. En wat ik ook zie is dat men daar maar al te graag een ideologisch sausje overheen wil gooien om ‘Europa’ te verkopen aan de eigen burgers. Het harde kapitalisme van de overkant versus de sociale markteconomie bij ons, de stakeholders tegenover de shareholders, de cowboys in Irak en de nette interventies onder de vlag van de VN of de NATO waar Europa voor wil kiezen.
Natuurlijk, er zijn verschillen tussen het Europese en het Amerikaanse kapitalisme. Maar dat Europese kapitalisme is in de afgelopen twintig jaar juist een behoorlijk eind opgeschoven in de richting van het Amerikaanse. Het lijkt me een doodlopende weg om Europa, dat wil zeggen dit Europa, van de huidige Europese Unie, te zien als positief tegenwicht tegen het Amerikaanse imperialisme op weg naar een andere en rechtvaardiger wereld. Ik zeg daarmee niet dat GroenLinks of de Europese Groenen dat op die manier vinden, maar het is volgens mij wel de uiterste consequentie van hun verhaal.
Dat de bevoegdheden van het Europese parlement uitgebreid moeten worden naar die van een volwaardige volksvertegenwoordiging, dat de positie van de Europese volksvertegenwoordiging versterkt moet worden tegenover de almacht van regeringen, bureaucratie en lobbyisten, daar zijn we het over eens. Maar daarvoor hoeven we toch niet een grondwet te accepteren die op de eerste plaats een bevestiging is van alle verdragen en afspraken uit de verleden, waar we ons steeds tegen hebben verzet?

Rookgordijn
David Vervoort van Eurodusnie vind dat het Europees parlement niet meer is dan een rookgordijn dat ‘het kapitalistisch Fort Europa moet legitimeren’. Naar mijn idee gaat David daarmee wat al te gemakkelijk voorbij aan het belang van de politieke en maatschappelijke strijd die ook in parlementen en dus ook in het parlement van Europa gevoerd kan worden. Als een stevige fractie van Europees links de eisen van de vakbeweging, milieuorganisaties, vredesbeweging of van andersglobalisten ondersteunt en versterkt, dan kun je toch niet beweren dat zo’n fractie enkel het project van de Europese Unie legitimeert? Zoals je in gemeenteraden en nationale parlementen op kunt komen voor radicaal linkse alternatieven, in samenwerking met mensen en bewegingen buiten het parlement, zo kun je toch ook je positie in een Europees parlement gebruiken voor een pleidooi om ‘ beslissingen zo dicht mogelijk te nemen bij de mensen waar deze betrekking op hebben’?
De vooruitzichten van links bij de komende verkiezingen zijn niet goed. Onder meer door de niet bijster democratische kiesstelsels in een aantal landen dreigt echt links behoorlijk te gaan verliezen. Dat zou de strijd voor ander Europa alleen maar verzwakken. En ik vind dat je daar nou weer niet aan mee zou moeten werken.

Add new comment

Plain text

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop