De IJsselmeerziekenhuizen staan er financieel slecht voor, net zoals veel andere kleinere ziekenhuizen in Nederland. En dat stonden ze al voordat op last van de Inspectie de OK’s werden gesloten. De Raad van Bestuur gaf aan dat de financiële problemen meespeelden in hun beslissing om de onveilige situatie te verzwijgen.
In een concurrerende omgeving is het voor een ziekenhuis geen aanbeveling om niet-steriele OK’s te hebben en concurrentie leidt er dan ook toe dat deze ongewenste informatie liever onder de pet wordt gehouden. Plots spelen er hele andere belangen dan het belang van de patiënt.

Ziekenhuizen hebben het moeilijk met de invoering van de marktwerking in de zorg. Vanaf 2005 geldt er voor een gedeelte van de ziekenhuiszorg een ander financieringsmodel, de zogenaamde Diagnose behandelcombinaties (DBC). Ziekenhuizen krijgen echter pas een vergoeding van de behandeling, de DBC dus, wanneer deze is afgesloten. Om de gemaakte kosten toch te betalen wordt er flink geleend bij de banken. Vanaf volgend jaar worden ziekenhuizen ook verantwoordelijk voor de financiering van de gebouwen, de zogenaamde kapitaallasten. Ziekenhuizen lopen hierdoor grotere financiële risico’s. Hierdoor worden door banken andere eisen gesteld aan de financiële reserves van ziekenhuizen. In plaats van een reserve van 8 procent moeten ziekenhuizen nu snel bouwen aan een reserve van 25 procent. Dit zal 1,5 tot 2 miljard euro onttrekken aan de zorg zelf. Ook krijgen ziekenhuizen nu moeilijker leningen bij banken of tegen hogere rentes. De banken lijken hierdoor de grootste winnaar bij de invoering van de marktwerking.
Tegelijkertijd krijgen de ziekenhuizen te maken met een bezuiniging van 400 miljoen euro over vier jaar tijd.
Inmiddels zijn de voorbeelden dat marktwerking niet goed is voor de patiënt talrijk. In januari bleek dat er bij niertransplantaties geen DBC was ontwikkeld voor het uitnemen van de nier bij de levende donor. Het gevolg hiervan was dat omdat de ziekenhuizen deze kostbare ingreep niet konden declareren bij de zorgverzekeraar er wachtlijsten ontstonden voor de transplantaties.

Ziekenhuizen en specialisten weten niet goed wat ze aanmoeten met die DBC’s. De DBC’s lijken ook niet goed aan te sluiten bij de praktijk in ziekenhuizen en bij de behandelingen. Zo is er bijvoorbeeld slechts één DBC voor de behandeling van brandwonden, met daaraan ook slechts één prijskaartje. Het is zo logisch als wat dat er allerlei gradaties zijn in de ernst van brandwonden en in de kosten voor de behandeling daarvan. Het Rode Kruisziekenhuis in Beverwijk, gespecialiseerd in de behandeling van brandwonden, lijdt hierdoor grote verliezen en heeft het financieel moeilijk.

Ook werkt het werken met DBC’s fraude of 'upcoding', een zwaardere diagnose stellen zodat de instelling meer geld krijgt, in de hand. Zo is het in sommige gevallen aantrekkelijker om patiënten terug te laten komen voor maagonderzoeken, zonder dat dit medisch noodzakelijk is. Maar wanneer je de patiënt extra laat terugkomen, valt de behandeling onder een andere, duurdere, DBC en krijgt het ziekenhuis wel alle kosten vergoed.
In geen van de drie voorbeelden is de patiënt gebaat bij de invoering van marktwerking in de zorg. En in geen van deze drie voorbeelden wordt de zorg zelf of de patiënt echt centraal gesteld. Ondertussen blijkt uit onderzoeken dat ziekenhuizen te weinig winst maken om te kunnen overleven in een marktomgeving. Het is dan ook wachten tot een nieuw geval als de IJsselmeerziekenhuizen zich aandoet.
Zelfs de marktmeester in de zorg, de Nederlandse Zorgautoriteit, maakt zich zorgen over het moordende tempo waarmee minister Klink de marktwerking in de zorg aan het doorvoeren is. Recent waarschuwde de voorzitter van de Nederlandse Zorgautoriteit, Frank de Grave, voor de gevolgen hiervan: 'Als de veranderingen in de zorg te snel gebeuren of als de zorginstellingen onvoldoende tijd krijgen om die veranderingen handen en voeten te geven, dan ontstaan er risico’s voor de mensen die aangewezen zijn op de zorg.'

Jessica Ruitenberg is SP Fractiemedewerker gezondheidszorg