Pensioen, het is meestal iets voor later, ver weg. Niet iets om bij stil te staan. Behalve als je er vlak voor staat, of ervan afhankelijk bent. Als die aanvulling op je AOW net dat beetje uitmaakt, zodat je niet steeds in hoeft te zitten over geld. Dat je op vakantie kunt gaan als je dat wilt of nog kunt. Dat je de kleinkinderen wat toe kunt stoppen als je daar zin in hebt. Maar die heisa over een pensioenakkoord....ach, de meesten zullen denken ‘het zal mijn tijd wel duren’.

Maar die heisa is er niet voor niets, natuurlijk. Het gaat wel ergens om. Om het geld van 10 miljoen mensen, totaal zo’n 830 miljard euro. Vorig jaar sloten vakbeweging en werkgevers al een raamakkoord dat in de contouren van een nieuw pensioensysteem voorzag, dat rekening hield met de gestegen levensverwachting en beter bestemd zou zijn tegen de risico’s van de financiële markten. Dat akkoord droeg al de kiem van een oneerlijke verdeling. Nu ligt de uitwerking ervan voor in een gedetailleerder memoradum, waarvan Peter Gortzak, de rechterhand van Agnes Jongerius en onderhandelaar met werkgevers, zei dat dit het maximaal haalbare was.

Al direct bestempelde FNV Bondgenoten (475.000 leden), ook onder druk van haar achterban, het onderhandelingsresultaat als onvoldoende. Abvakabo FNV (360.000 leden) volgde met een ‘Nee, tenzij’, waarbij de voorwaarden bestonden uit twee belangrijke punten: voor een 65-jarige moest uittreding met een AOW op het huidige niveau mogelijk blijven en de risico’s van de financiële markt mochten niet eenzijdig bij werknemers en gepensioneerden gelegd worden, werkgevers moesten meer meebetalen.

In dit akkoord komen de grootste werkgevers er beter uit en de laagstbetaalde werknemers, al dan niet met een zwaar beroep, slechter. Bovendien zet het jongere werknemers op tegen oudere en gepensioneerden voor een deel van de koek – dit terwijl we samen ervoor moeten zorgen dat die koek in de toekomst veel groter wordt. Dat kan door werkgevers, maar ook regering te dwingen andere keuzes te maken: voor werknemers in plaats van aandeelhouders, voor mensen in plaats van banken.

En daarmee is de opstelling van verschillende hoofdrolspelers rond dit pensioenakkoord ook verworden tot een ideologisch conflict. Gaan we afdwingen of blijven we doorpolderen? Voor Bondgenoten en Abvakabo wordt het vertrouwen op eigen kracht en die kracht weer opnieuw opbouwen, cruciaal Het is alleen met de werkelijke kracht vanaf de werkvloer dat je goede akkoorden of afspraken kan maken. De macht van het getal, het aantal leden dat je vertegenwoordigt, is niet de sleutel. Of die leden daadwerkelijk in de benen komen, daar gaat het om. Ook al heb je nog zo’n goede onderhandelaar, de werkgever of de werkgeversvereniging meet uiteindelijk inzet en bereidwilligheid af aan de te verwachten last, onrust en/of productieverlies. De mogelijkheid om echte kracht te ontwikkelen is de sleutel tot een eerlijke verdeling, niet alleen van pensioenen maar ook van lonen, van welvaart en van macht.

En die macht moet dus niet bij een paar vakbondsbonzen zitten, want macht corrumpeert. Ook in nu zie je de arrogantie van de macht de kop opsteken. Bij diegenen die menen voor velen te spreken, zonder werkelijk naar hen te luisteren. Of erger nog: zonder dat opgemerkt wordt dat velen niet bij stem zijn en er dus niet eens naar hen geluisterd kan worden. Mensen weer een stem geven is voor de komende tijd de opdracht, een stem zodat ze voor hun eigen belang op kunnen komen, samen en solidair. Steeds meer wordt duidelijk wie de rekening van de crisis betaalt en waar het geld daarvoor vandaan komt: de oudedagsvoorziening en de zorg aan chronisch zieken, verhoogd collegegeld en hogere woonlasten, minder openbaar vervoer en minder cultuur. En ga zo maar door. Op de derde dinsdag van september horen we vast meer. Maar hopelijk laten wij ook van ons horen, samenhorig en solidair.