De troepen van generaal Khalifa Haftar bestoken nu al dagen de Libische hoofdstad Tripoli. Zijn 'Nationale Leger' is al langer de baas in het oosten en nam onlangs grote delen van het zuiden in. De regering in Tripoli verwacht heil van haar Italiaanse vrienden, Haftar heeft zijn vrienden onder meer in Caïro, Riad en Parijs.

Fricties

De relaties tussen Parijs en Rome staat op een kookpunt. De Italianen zijn ronduit woedend over Haftars offensief, zij staan achter de internationaal erkende regering in Tripoli, die van Faïez Sarraj. Maar die regering controleert amper een deel van de hoofdstad. Ze moest een beroep doen op allerlei milities, waarvan sommige haar voor kort nog bedreigden, om Haftar weg te houden. De regering in Tripoli is een fictie.

De VN pogen nu al jaren een schijn van orde te scheppen. Er waren afspraken tussen Tripoli en Bengazi, de machtsbasis van Haftar, en dat had al meer dan een jaar geleden tot verkiezingen moeten leiden waaruit dan een legitieme nationale regering zou komen. Maar Libië heeft nu eenmaal veel olie en blijft daardoor alleen al een begeerde buit.

ENI-Total

De Italiaanse oliemaatschappij ENI had totnogtoe een voet aan de grond in die olievelden. Rome vindt dat het in Libië als oud-kolonie (1911-1943) recht heeft op een eerste plaats onder de westerse belangen. Sarraj hoopt dat Rome zijn invloed kan aanwenden om Haftar uit Tripoli weg te houden. Hij waarschuwt dat 'de val van Tripoli' honderdduizenden vluchtelingen overzee zal sturen, richting Italië.

Maar Rome vindt daar nergens echte steun voor. Zeker niet bij de Fransen. Parijs en Total zijn immers al lang kapers op de kust. Nog ten tijde van kolonel Kadhafi wedijverden Rome/ENI en Parijs/Total om de Libische gunsten. Kadhafi speelde daar handig op in, hij bespeelde onder andere zowel Silvio Berlusconi en Nicolas Sarkozy. Deze laatste riskeert nog altijd een rechtszaak voor het vele geld dat hij van Kadhafi zou hebben gekregen voor zijn campagne in 2007. De Arabische publieke opinie is ervan overtuigd dat Sarkozy in 2011 het beval gaf Kadhafi te doden om van een lastige getuige af te zijn.

Broeders

En ook om ENI voor de voeten te lopen. Total heeft vooral concessies in het oosten, de basis van Haftar, en willen dat best uitbreiden. De Fransen werken in Libië zeer nauw samen met Egypte, Saoedi-Arabië en de Arabische Emiraten. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Le Drian heeft zeer nauwe banden met Kaïro, en de Franse president Macron heeft tijdens zijn recent bezoek aan Egypte nog een grote wapenverkoop bezegeld.

Vooral de Emiraten geven uitgebreide militaire steun aan Haftars leger. De Emiraten hebben immers grote militaire ambities, zoals blijkt uit hun actieve deelname aan de oorlog in Jemen en de uitbouw van marinebasissen aan de Rode Zee. Zowel zij als de Saoedi’s zijn momenteel hun pionnen aan het plaatsen in Soedan.

Haftar is hun troefkaart tegen de Moslims Broeders die door Qatar en Turkije worden gesteund. De generaal heeft nog een andere troef: hij stelt het voor alsof hij de enige is die een einde kan maken aan de chaos die uit de Navo-tussenkomst van 2011 ontstond, Haftar = stabiliteit. Bij zijn recente veroveringstocht door het zuiden stuitte hij op bitter weinig weerstand; volgens verscheidene bronnen werd hij eerder verwelkomd als iemand die orde op zaken gaat stellen.

IS

Maar ook dat is een fictie. Het 'leger' van de generaal bestaat grotendeels uit diverse milities zonder veel samenhang. Het zijn veel meer huurlingenlegertjes die goed gespijsd worden door de rijke vrienden van Haftar. Met in zijn zog IS?

Sarraj voert aan dat met Haftar ook IS weer ten tonele verschijnt. Deze terreurgroep werd eind 2016 pas na maandenlange gevechten door de milities van de havenstad Misrata uit hun bolwerk Sirte verdreven. Maar ze waren niet uitgeschakeld, ze 'verdwenen'. Nu blijken ze weer actief te zijn in het zuiden van Libië waar het wemelt van groepen die zowel met stamverbanden als met drugs- en mensensmokkel te maken hebben. Haftars tegenstanders beweren dat talrijke IS-militanten bij zijn leger onderdak kregen.

Het einde van de chaos die de Navo-tussenkomst in 2011 hielp scheppen, is nog niet in zicht. Het einde van IS evenmin.