Met 50.000 kwamen ze dinsdag op straat om het ontslag te eisen van minister van Justitie Marie Benesova. In feite betogen ze tegen premier Andrej Babis die tegelijk een zeer rijk zakenman is en die rijkdom ruim aanvult met subsidies van de EU voor zijn onderneming Agrofert. De opposanten wantrouwen minister Benesova omdat ze een rechtszaak tegen Babis zou saboteren.

Ontevreden

Het protest groeit van week tot week. Deze week was het aantal betogers meer dan verdubbeld tegenover de vorige keren. Maar Babis zou zich volgens peilingen – voor zover niet gemanipuleerd – geen zorgen hoeven te maken. Zijn partij ANO (Actie van Ontevreden Burgers) zou net zoals bij de parlementsverkiezingen van oktober 2017 rond 30 % van de stemmen halen. Maar van hoeveel kiezers? De opkomst lag in 2014 op 18,20%! ANO zit in het EU-parlement bij de Alde, de liberale fractie voorgezeten door Guy Verhofstadt. Ligt het daaraan dat de EU-Commissie zacht gezegd treuzelt om werk te maken van het dossier Babis? Geniet Babis dezelfde zachte aanpak die de Hongaarse premier Viktor Orban zolang genoot omdat zijn partij Fidesz bij de Europese Volkspartij EVP zit?

Onverenigbaar

De feiten lijken nogal eenvoudig. Babis is premier en heeft als dusdanig zijn stem bij de verdeling van de EU-subsidies. Hij zit bovendien in de Raad voor Europese Structurele Investeringsfondsen waar de projecten worden gekozen die steun kunnen krijgen. Begrotingscommissaris voor Begroting Oettinger zei dat Babis werd gevraagd niet meer naar de vergaderingen te komen. Maar dat is voorlopig alles. De Financiële Verordening van de EU over belangenvermenging is duidelijk. Een premier kan niet tegelijk een grote onderneming leiden, er moet gekozen worden. De Juridische Dienst van de EU-Commissie bevestigde in november vorig jaar dat Babis als eigenaar van Agrofert de Verordening schendt. Maar dat is slechts een “opinie” zonder gevolg. Babis heeft natuurlijk voorgangers, zoals de Italiaanse zakenman Silvio Berlusconi die in 1994 in de politiek stapte om er zijn zakelijke belangen te behartigen. Babis heeft als leider van Agrofert, het grootste landbouwbedrijf van Tsjechië dat hij met andere activiteiten verrijkte, zijn positie gebruikt om subsidies binnen te halen. Sinds hij in 2014 minister werd, stegen die subsidies van 23 tot 81 miljoen euro. Hij richtte wel twee trusts op waarin hij al zijn aandelen van Agrofert plaatste, maar hij blijft er de enige begunstigde van.

Piraten

In Praag zelf is er dus de verdenking dat de minister van Justitie de premier beschermt. Als parlementslid stemde ze indertijd al tegen de opheffing van de immuniteit. Het is vooral de Piratenpartij (10.8 % in 2017) die fel aan de kar duwt om premier Babis aan te pakken. Ze dienden daarover in augustus vorig jaar een klacht in bij de EU-Commissie die sindsdien ruim de tijd neemt om er gevolg aan te geven. Onder druk van het EU-Parlement kwam er een onderzoek, maar de bekendmaking van het auditrapport laat op zich wachten. Pogingen om er inzage in te hebben, haalden niets uit. Dat rapport is vorige week naar Praag gestuurd, zo vernam EU-parlementslid Bart Staes (Groen). Staes werkt in die zaak nauw samen met de Piraten.

Souverein

Fractieleider Verhofstadt heeft Babis de hand boven het hoofd gehouden als een bondgenoot binnen de EU voor zijn hervormingsplannen. Babis wil helemaal geen gecentraliseerde Unie zoals Verhofstadt voorstaat, maar een EU waarbinnen regeringen onder meer beslissen over verdeling van subsidies. Maar Babis staat veel meer op de lijn van de EU-vijandige Tsjechische president Milos Zeman, ooit voorman van de scociaaldemocraten, sinds jaren een fervente “souvereinist”. De felste “souvereinisten” zijn die van “Vrijheid en Directe Democratie”, een uiterst-rechtse partij geleid door zakenman Tomio Okamura. Deze laatste stond vorige week in gezelschap van de uiterst-rechtse Italiaanse vice-premier Matteo Salvini in Milaan op het podium van de souverenisten. Het is zondag ook uitkijken naar de score van deze ultrarechtse partij die voor de parlementsverkiezingen 10,6 % haalde. Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.