De strijd voor een echt nieuwe vakbeweging

“Het rommelt in de vakbeweging. Met name in de grootste vakcentrale de FNV”, zo begon de inleiding van Rob Marijnissen bij de brochure ‘Vakbondswerk aan de basis’ die we ruim twee jaar geleden uitbrachten. Dat rommelen heeft zich sindsdien ontwikkeld tot een diepe crisis en een proces dat we misschien het beste kunnen omschrijven als een poging van de FNV om zichzelf opnieuw uit te vinden.

De directe aanleiding voor de crisis was het pensioenakkoord dat toenmalig FNV voorzitster Agnes Jongerius in juni 2011 afsloot. Dat akkoord ging uit van een verhoging in stappen van de pensioengerechtigde leeftijd van 65 naar 67 jaar. Dat was heel iets anders dan de inzet van de FNV tot dan toe. Agnes Jongerius had bij het Sociaal Akkoord in 2009 de leden van de FNV zelfs dreigend opgeroepen om daar in het FNV referendum vóór te stemmen omdat daarmee tenminste de pensioenleeftijd gegarandeerd op 65 jaar bleef.

Het pensioenakkoord had, zo bleek bij ledenraadplegingen van FNV Bondgenoten en Abvakabo, ook volstrekt niet de steun van de meerderheid van de leden. Bondgenoten en Abvakabo, die samen zo’n 60 procent van de vakbondsleden vertegenwoordigen wezen het akkoord dan ook af, maar ondanks dat drukte Jongerius toch door. Daarmee was een openlijke crisis in de FNV een feit.

“De FNV is nu een vleugellamme organisatie in een acute leiderschapscrisis”, schreven eind september Henk van der Kolk van FNV Bondgenoten en Corrie van Brenk van de Abvakabo aan hun collega voorzitters van de andere FNV bonden. Wat volgde was een moeizaam proces waarbij onder leiding van buitenstaanders, (verkenners/procesbegeleiders Han Noten en Herman Wijffels en ‘kwartiermakers’ onder leiding van Jetta Klijnsma) gekomen zou moeten worden tot de vorming van een nieuwe vakbeweging.

Maar wat voor een vakbeweging? Een vakbeweging die door polderen mee helpt om sociale onrust te voorkomen en te kanaliseren, of een vakbeweging die consequent opkomt voor de belangen van haar leden? En daarbij de strijd dus ook niet uit de weg gaat. Binnen het proces van omvorming van de FNV naar de nieuwe vakbeweging was en is er een voortdurende strijd tussen die twee benaderingen.
Noten, Wijffels en Klijnsma, die van bovenaf door de vakbondstop werden gedropt zijn niet alleen voorstanders van een poldervakbeweging maar daar zelf ook de belichaming van. Het tegenwicht tegen hun benadering kwam vanuit de basis met name van kaderleden en bestuurders van de Abvakabo en FNV Bondgenoten. De benadering van activerend vakbondswerk, gestart bij de schoonmakers bij FNV Bondgenoten en in 2010 door de ‘Kloofdichters’ in de Abvakabo uitgedragen vind ook breder gehoor en in verschillende sectoren zijn nu ‘organizers’ aan het werk.

Op een aantal punten hebben de voorstanders van een strijdbare en democratische vakbeweging zeker slagen binnen kunnen halen. FNV in beweging, zoals de nieuwe vakbeweging uiteindelijk is gaan heten, kent nu een direct door de leden gekozen ledenparlement en een gekozen voorzitter.

Op de Grenzeloos site doen we voortdurend verslag van ontwikkelingen binnen de vakbeweging. Niet door ‘objectieve’ buitenstaanders maar door activisten die zelf direct betrokken zijn bij de strijd voor een democratische en activerende vakbeweging. Activisten die met hun stukken niet alleen verslag willen doen van wat er in hun vakbeweging aan de hand is, maar die ook anderen willen motiveren om daar actief aan deel te nemen.

In deze brochure hebben we een aantal van die stukken bijeen gebracht. Stukken die vooral gaan over de strijd voor een andere vakbeweging. In het eerste artikel beschrijft Patrick van Klink de achtergrond van het pensioendrama dat tot de openlijke crisis in de FNV leidde en gaat hij in op de structuur van de oude FNV die dat drama mogelijk heeft gemaakt.

De volgende tekst is een interview met Patrick en Lot van Baaren naar aanleiding van de plannen van de kwartiermakers voor een nieuwe vakbeweging. In het stuk daarna gaan Lot en Patrick vooral in op de voorgestelde structuur van de nieuwe vakbeweging. Daarna volgt weer een interview met beide activisten naar aanleiding van de eerste bijeenkomst van het voorlopig ledenparlement. Het proces van vernieuwing van de vakbeweging wekte ook binnen sommigen in de vakbeweging de nodige weerstand op, die soms in de pers breed werd uitgemeten. Onder de titel “Cursus vakbondspolitiek voor journalisten”gaat Patrick daar op in en legt uit dat er een verschil is tussen de vakbeweging als vereniging en de werkorganisatie en dat die niet altijd de zelfde belangen hebben.

Bij de discussie over een nieuwe vakbeweging moet het natuurlijk niet alleen gaan over directe belangenbehartiging, sociaal economische kwesties en de interne structuur. In een stuk dat oorspronkelijk verscheen vakbondsvernieuwing.blogspot.nl breekt Patrick een lans voor een vakbeweging die zich ook bezig houdt met de strijd tegen de milieucrisis.

'We moeten de vakbond terug veroveren’, is de titel van de toespraak die Ger Geldhof op 1 mei in Amsterdam hield. Daarin pleit hij er voor om niet alleen de eigen bond, maar ook de vakcentrale weer te heroveren.

De laatste bijdrage is van Willem Bos en werd oorspronkelijk geschreven als bijdrage in de vakbondsdiscussie op de site van de linkse organisatie Doorbraak. Hij betoogt dat de vakbond altijd een dubbelkarakter kent en dat juist daarom linkse activisten de vakbeweging niet rechts moeten laten liggen.

Dit is de inleiding van de brochure ‘De strijd voor een echt nieuwe vakbeweging’. Op de pagina ‘Geschriften’ op deze site kunt u de brochure bestellen of een PDF downloaden.

 

Dossier
Soort artikel

Add new comment

Plain text

  • Allowed HTML tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop