De nieuwste film met Brad Pitt als tankcommandant in de Tweede Wereldoorlog roept zeer tegengestelde reacties op. De Filmkrant vindt Fury “een peperdure B-film” en ziet zelfs “een kenmerk van nazipropaganda”. De Groene Amsterdammer beschouwt deze film van regisseur David Ayer daarentegen juist als “een aanklacht tegen oorlog voeren”. Wat is waar? Reden genoeg om eens te gaan kijken!

Tank in hoofdrol

Fury speelt zich af in april 1945 vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het Amerikaanse leger is dan al diep op Duits grondgebied doorgedrongen. De doorgewinterde en keiharde commandant Wardaddy (Brad Pitt) krijgt voor zijn Sherman-tank als nieuwe bestuurder Norman Ellison (Logan Lerman). Een bol, een broekie, jong en net drie maanden dienstplichtig soldaat. Wanneer de tank achter de Duitse linies verdwaalt, verliest Norman snel zijn onschuld. Hij moet moordend aan de bak. De oorlog vreet hem op. Maar is de boodschap nou dat dit walgelijk is en dat je dit moet proberen te voorkomen? Of kun je het maar beter accepteren en heeft het geen zin om je  te verzetten?

Die controverse was voor mij niet de enige reden om Fury te gaan zien. Films met tanks in een hoofdrol intrigeren me. Bovendien ken ik iemand die in het Nederlandse leger tankcommandant is geweest. Dus toog ik op een regenachtige vrijdagmiddag met vriend Kamphuis naar Pathé Tuschinski.

Wat wel en niet klopt

De meest fameuze tankfilms uit het verleden zijn ongetwijfeld The Beast (1988) en Lebanon. De eerste gaat over een Russische tank die verdwaalt in de woestijn van Afghanistan. De tweede speelt zich geheel af ín een Israëlische tank tijdens de Eerste Libanon Oorlog. Het zijn beide indrukwekkende en benauwende films, met een hoog realiteitsgehalte. Geldt dat ook voor Fury?

Voormalig tankcommandant Kamphuis:
“Er kloppen wel wat dingen. De herrie in en om de tank bijvoorbeeld. En dat je soms te maken krijgt met ontzettende mafkezen. Ik heb in mijn bemanning ook volstrekte idioten gehad. Dat de Duitse Tiger-tank superieur was in bepantsering en geschut klopt ook. En wat ik echt mooi gedaan vind dat is hoe in beeld wordt gebracht hoe twee tanks tijdens een duel manoeuvreren. Heel realistisch. Wel jammer dat de claustrofobische sfeer in de tank, zoals in Lebanon, niet gehaald wordt.

Overigens klopt er ook een hoop helemaal niet. Als de Shermans op een gegeven moment in linie optrekken dan rijden ze veel te dicht naast elkaar. Mis je de één, raak je ander. En aan het slot van de film zie je wat rondgestrooide patroonhulzen op en om de tank liggen, nou, ik verzeker je dat na de getoonde schotenwisseling je tot je knieën door de hulzen had moeten waden! Volkomen ongeloofwaardig is ook hoe die Duitse SS-eenheid zich laat afslachten. Zo achterlijk waren ze echt niet! Potsierlijk! Het past overigens prima bij het superstoere, maar af en toe natuurlijk ook heel gevoelige cliché dat Brad Pitt neerzet. Bah, al met al een slechte film!”

Voor de volgende oorlog

Bij dat oordeel van vriend Kamphuis sluit ik me aan. De plaatjes zijn prachtig, de actie is krachtig, maar het totaal is ongeloofwaardig. De karakterontwikkeling van die lieve en zachte Norman tot een zuipende, neukende en schietende Machine is zo plat als een dubbeltje. Het slot van de film, als het luik van de tank voor de laatste keer wordt geopend, is eigenlijk zelfs voor Hollywood te stompzinnig. Ik kies tegen de mening van De Groene Amsterdammer en voor het oordeel van De Filmkrant. De 'les' van de film is vooral dat oorlog een smerig spel is en als je het wil meespelen dan kun je beter je idealen en scrupules opzij zetten, want zo gaat het nu eenmaal.

Waarschijnlijk is het geen wonder dat regisseur David Ayer als lievelingsfilm Apocalypse Now (1979) heeft. De film waarin de Amerikanen hun verloren Vietnam Oorlog verwerken. Het zou me niet verbazen als zijn Fury  gebruikt gaat worden als instructiefilm voor de volgende oorlog, bijvoorbeeld in het geval dat toch maar besloten wordt om grondtroepen in te zetten tegen het Kalifaat.