Wat zich in Rawagede afspeelde vond plaats tijdens de regering Beel - 3 juli 1946 tot 7 augustus 1948- een coalitie van de Katholieke Volkspartij en de PvdA. De PvdA'er Jan A. Jonkman was minister van Overzeese gebiedsdelen en daarmee opvolger van zijn partijgenoot Johann H. A. Logemann.
De Nederlandse militairen waren op zoek naar de guerrilla commandant Lukas Kustario. Deze bleek zich echter niet in het dorp te bevinden en uit wraak werden de mannen van Rawagede, die niet konden vertellen waar Kustario zich bevond, afgeslacht. Maar niet alleen zij. Militairen dwongen kinderen kokosnoten te plukken en als de kinderen met de noten naar beneden kwamen werden ze voordat ze op de grond stonden, doodgeschoten.

Was het toeval dat minister Jonkman op 13 december 1947 naar Indonesië ging, vier dagen na de moorden in Rawagede? Ook eerste minister Beel was op dat tijdstip in Indonesië, zouden zij echt niet geweten hebben wat er in dat dorp was gebeurd? Van enig optreden van de regering tegen de verantwoordelijken voor de massa-moord is echter nooit sprake geweest.
Dit veranderde ook niet na het presenteren van de zogenaamde Nederlandse Excessennota in 1969 aan de Tweede Kamer. Hierin staat dat er 'slechts' 150 mensen in Rawagede werden doodgeschoten. Het was slechts een exces!

Door sommigen in Nederland werden en worden er allerlei leugens verzonnen over wat er die negende december 1947 gebeurde. Zo stond in het officiële actie-verslag dat er vanuit het dorp was geschoten. En dat om die reden de dessa werd omsingeld en met mortieren beschoten. Vluchtende mensen werden 'neergelegd'; er werden gevangenen gemaakt en verhoord. En volgens het officiële verslag ‘werden na dat verhoor enige tientallen gevangen doodgeschoten’.

Om te beginnen is het een leugen dat er vanuit het dorp op Nederlandse militairen is geschoten. Evenmin is het waar dat – zoals onlangs de historica Stef Scalgliola van het Veteranen Instituut te Doorn beweerde tijdens de uitzending van Netwerk op 9 september - er vanuit Rawagede voortdurend aanvallen waren ondernomen op dorpen in de omgeving.
Maar zélfs als die bewering juist zou zijn, was het niet het recht van Indonesische guerillastrijders om zich te verzetten tegen de Nederlandse troepen? Troepen die immers gekomen waren om de vooroorlogs koloniale verhoudingen te herstellen. En als die aanvallen hadden plaatsgevonden, rechtvaardigt dat dan het doodschieten van honderden onschuldige mensen? Waarom zouden er voor de Indonesische onafhankelijkheidsstrijders andere maatstaven gelden dan voor het verzet tegen de Duitse bezetters in de Tweede Wereldoorlog? Putten, Ledice en Ouradour, het bombardement van Rotterdam: dat zijn namen die ons herinneren aan misdaden, aan staatsterreur. Rawagede is daar ook een voorbeeld van.

Tijdens diezelfde TV-uitzending zei Scagliola letterlijk: 'Ik denk dat een deel van het probleem en van de oorzaak waarom het tot nu toe niet duidelijk als massamoord gedefinieerd is en ook nooit vervolging heeft plaatsgevonden, dat het schema slachtoffer/dader, het ideaaltypische schema, heel moeilijk toe te passen is op een guerrilla, op de context van een guerilla-oorlogvoering. Het is veel complexer.'

Maar zo ingewikkeld is de hele kwestie niet als we de gebeurtenissen eens vanuit Indonesische ogen bekijken. Want wat kwamen die Nederlandse troepen op Java doen? Wie waren de aanvallers en wie de verdedigers? Hebben overvallers dezelfde rechten als degenen die zich verzetten tegen aanvallers die niet alleen al hun bezittingen maar ook hun leven willen? Nee natuurlijk.

Tien nabestaanden van de moordpartij in Rawagede hebben de Nederlandse staat verantwoordelijk gesteld voor wat is gebeurd. Er zijn twee mogelijkheden: Of minister Verhagen houdt vol dat het om een afgesloten hoofdstuk van de geschiedenis gaat. Dan houdt het geweten van de minister kennelijk op. Of de regering probeert – uit zogenaamde naastenliefde - met een fooi van het gezeur van een paar ouden van dagen af te komen. Het is te hopen dat het parlement daar een stokje voor zou steken. Excuses en een royale vergoeding van schade en een compensatie voor het toegebrachte leed is het minste waarop de mensen in Rawagede recht hebben.