Ander Europa
Europese Raad in coronapaniek
23 januari 2021 – Groeiende paniek was voelbaar tijdens de videoconferentie van de Europese leiders afgelopen donderdag.
Er was ook irritatie. Die was gericht op Big Farma dat de beloofde vaccins niet snel genoeg levert. Vaccinaties moeten ons immers de coronatunnel uit leiden, zo denkt de Europese Unie. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen houdt vol dat voor de zomer zeventig procent van de bevolking in de EU gevaccineerd is.
Maar de ongerustheid sloeg niet enkel op de vertragingen in de vaccinatie. Het virus blijkt te muteren! Sommige mutaties zijn besmettelijker, dodelijker, of bestand tegen de bestaande vaccins! Een hoge Europese ambtenaar verklaarde na de videoconferentie aan Politico dat de mogelijkheid van mutaties tot nog toe uit het oog verloren was… Bijna een vol jaar na het opduiken van het virus! Er zijn ondertussen al duizenden mutaties! Maar daar hadden ze niet aan gedacht…
Zelfs het virus loslaten om groepsimmuniteit te bereiken ten koste van het ‘dor hout’ is geen oplossing, want infectie lijkt niet te leiden tot blijvende immuniteit. Reden genoeg dus tot Europese paniek!
Nu werd daarom – bijna een jaar na het opduiken van het virus – afgesproken dat de lidstaten testen zouden gebruiken om onderzoek te doen naar mogelijke mutaties.
Ook maakt men zich nu zorgen dat landen elders in de wereld niet aan vaccins raken: daar kan het virus dan rustig rondwaren en naar harteloos muteren, alvorens het vliegtuig te nemen naar de EU.
In veel lidstaten worden daarom naast de vaccinaties nu strengere maatregelen genomen om het virus de baas te blijven. Angela Merkel dreigde zelfs de Duitse grenzen te sluiten als andere lidstaten het virus slapper aanpakken. Maar ook in Duitsland blijft het bedrijfsleven grotendeels buiten schot.
Van een echte Europese zero covid strategie is nog steeds geen sprake. Harde Europese afspraken over de strijd tegen het virus kunnen niet.
De Europese leiders beslisten wel dat de grenzen in de EU open blijven, want, aldus Charles Michel, de binnenmarkt moet blijven functioneren. Om een chaotisch grensbeleid te vermijden wordt gepoogd Europese criteria uit te werken voor het beperken van grensovergangen waar nodig. Von der Leyen stelde voor het niet te werken met lidstaten met een hogere infectiegraad, maar regio’s eventueel te isoleren. Je bent Europeaan, of je bent het niet!
Er komt ook een Europees vaccinatiebewijs. In tegenstelling tot wat de Griekse premier wilde, wordt dit geen vrijgeleide voor toeristen, want het staat niet vast dat gevaccineerd gelijk staat met niet besmettelijk. De weddenschappen zijn geopend hoe de Griekse grensautoriteiten het komend toerismeseizoen omgaan met dit Europees vaccinatiebewijs…
Samenvattend: de weigering van de lidstaten het virus in een gemeenschappelijke campagne meteen hard aan te pakken met een zero covid strategie dreigt te leiden tot een situatie die onbeheersbaar wordt. De panikerende Europese leiders, die wel jammeren over hun afhankelijkheid van Big Farma, willen ‘het bedrijfsleven’ immers sparen. Paniek genoeg, maar er ook de nodige besluiten uit trekken is nog steeds te veel gevraagd. (fs)
Hits: 1
Vrije journalistiek bedreigd in Griekenland
NATO-vrienden binnen Die Linke?
Plassen in het zwembad
20 januari 2021 – Iemand – ik ben even kwijt wie – vergeleek het met ‘plassen in het zwembad’. Je kan niet tegen kinderen in het zwembad zeggen dat ze in een toegewezen deel van het zwembad mogen plassen, in de hoop zo de rest van het zwemwater schoon te houden. Hetzelfde geldt voor het coronavirus: je bestrijdt het in gans de Europese Unie, of nergens. Als het beleid in één lidstaat faalt, faalt het overal.
Je zou kunnen opmerken dat dit voor gans de wereld geldt: als we het virus elders zijn gang laten gaan, dan ontstaan daar varianten van het virus die per kerende onze richting uitkomen, zoals onlangs de Braziliaanse variant. Een vorm van virusrechtvaardigheid? De geglobaliseerde wereld is één groot zwembad geworden.
Hoe dan ook, de zwembadvergelijking verklaart hoe de Europese Unie zich in het centrum van de strijd tegen het virus heeft weten te plaatsen, en zo aan legitimiteit te winnen.
De Europese Unie is niet bevoegd voor gezondheidszorg. Maar een concurrentieslag om vaccins tussen de lidstaten moest vermeden worden: het zou de Europese samenhang geen goed hebben gedaan hebben. Dus mocht de EU namens de gezamenlijke lidstaten vaccinopties nemen en voorfinancieren bij verschillende kandidaat-ontwikkelaars. Is een vaccin Europees goedgekeurd (momenteel twee) dan kunnen de lidstaten in verhouding tot hun aantal inwoners de vaccins inkopen waarop de EU een optie heeft genomen.
De EU neemt een vierde van het wereldtotaal aan vaccinorders voor haar rekening. Zij laat haar spierballen rollen. Wat er verder met die vaccins gebeurt blijft een bevoegdheid van de lidstaten. Dat loopt niet altijd even vlot. Het steekt dat het Verenigd Koninkrijk met vaccineren voorop loopt. De Europese Commissie gaat daarom lidstaten bijstaan, en regelmatig rapporten publiceren waarin de vooruitgang van de lidstaten vergeleken wordt, om zo de druk op de ketel te houden.
Ons wordt verteld dat het met de vaccins nog een kwestie van tijd is voor het virus wordt overwonnen. De EU kan dan op het schild worden geheven als de witte ridder die corona de genadeslag heeft toegediend. Maar ‘tijd’ is hier een rekbaar begrip. In afwachting heeft elke lidstaat haar eigen strategie tegen het virus, en dat komt er toch op neer dat op vele plekken in het zwembad wordt geplast. De idee dat met de vaccins alles is opgelost zal niet helpen. In het ‘voorbeeldige’ Duitsland wordt in Saksen bijvoorbeeld met de vinger gewezen naar de Oost-Europese buren (onderaannemers voor Duitse bedrijven, en leveranciers van zorgpersoneel). Maar de plassers zitten overal. Het wankelmoedig overheidsbeleid onder druk van economische belangen werkt ondermijnend.
De Europese focus op vaccinatie kan nog tot extra problemen leiden.
Europese lidstaten waar het toerisme belangrijk is rekenen nu op vaccinatiebewijzen: wie dergelijk bewijs kan voorleggen zou weer probleemloos het vliegtuig naar de zon kunnen nemen. Maar gevaccineerd is niet hetzelfde als niet besmettelijk: wie zelf beschermd is kan nog steeds het virus overdragen (zie dit artikel op Politico). Als gevaccineerden komende zomer massaal het vliegtuig nemen, en zichzelf veilig weten, kan dit zomaar een nieuwe besmettingsgolf opleveren. De Europese leiders overleggen momenteel over deze heikele kwestie. Het is uitkijken naar de vraag of er opnieuw geplast gaat worden in het Europese zwembad. (fs)
Hits: 0
EU drijft uit elkaar
Het gaat er nu dus om na te gaan of de hervormingsplannen van de eurolanden overeenstemmen met de ideeën van de Raad en de Commissie. Alleen dan kan het geld stromen. Het Duits federale ministerie van Financiën gaat ervan uit dat de uitbetalingen op zijn vroegst in het midden van het jaar kunnen beginnen. De reactie van Brussel op de eerste golf van de coronapandemie zou dan maanden na de eerste verjaardag van de uitbraak komen.
Volgens een voorbereidend document waarover junge Welt beschikt, wil de Duitse regering er in het debat voor zorgen dat de lidstaten "in de nationale plannen aangeven hoe zij het groeipotentieel en de veerkracht van hun economieën zullen vergroten door middel van hervormingen en gerichte investeringen". Zij hadden hun eigen herstelplan al in december goedgekeurd en aan de Commissie voorgelegd. Dit moet eind april worden afgerond. Minister van Financiën Olaf Scholz (SPD) kan rekenen op zo'n 23 miljard euro uit de EU-pot voor Duitsland. Een ander belangrijk onderwerp van de Eurogroep waren de toenemende economische onevenwichtigheden. Met name de Duitse crisispolitici proberen al maandenlang de crisis te baat te nemen en aan de industrie en de financiële wereld aanzienlijke overheidssubsidies uit te keren, en zo hun suprematie in het EU-statenkartel verder uit te breiden en het machtsverlies ten gevolge van Brexit tegen te gaan. Zoals blijkt uit een ‘technische nota’ van de Commissie ter voorbereiding van het debat van de Eurogroep, verwachten hun diensten dat deze economieën tijdens de crisis nog verder uit elkaar zullen drijven; reeds bestaande onevenwichtigheden nemen momenteel nog toe. De Commissie wijst er bijvoorbeeld op dat de pandemie tot nu toe de grootste impact heeft gehad in de lidstaten die vóór de crisis al werden gekenmerkt door een relatief hoge overheids- en particuliere schuld. Bovendien zijn dit vaak landen waar het toerisme een bijzonder belangrijke economische rol speelt. De Commissie benadrukt ook dat de coronacrisis ‘fundamenteel’ verschilt van de financiële crisis van 2008 en niet het gevolg is van ‘financiële excessen’. Desalniettemin zijn de geformuleerde hervormingsdoelstellingen vergelijkbaar met die van de Troika. De maatregelen zijn bijvoorbeeld bedoeld om de productiviteit te verhogen, de goede werking van de markten te waarborgen en de administratie efficiënter te maken. Wat uiteindelijk in de Eurogroep wordt onderhandeld, gebeurt vaak onder het motto van de ‘Europese solidariteit’. Maar als Brussel het over solidariteit heeft, speelt steeds het principe ‘voor wat hoort wat’. Voor wat : de coronaleningen of subsidies; hoort wat: hervormingsprogramma's in de zin van het neoliberale economische beleid van de EU. (*) Steffen Stierle is een zelfstandig journalist in Berlijn, met bijzondere belangstelling voor de politieke economie van de EU. Hij is actief in Attac-Duitsland en in Eurexit.Zero Covid
20 januari 2021 – Wat zou de politieke linkerzijde doen in de coronacrisis, mocht zij het voor het zeggen hebben? Dat is niet altijd even duidelijk.
Mocht links het voor het zeggen hebben zou het probleem misschien niet bestaan. Een economie met respect voor de natuur zou het coronavirus aan de vleermuizen hebben gelaten. Bovendien zou de gezondheidszorg goed georganiseerd zijn, de farmaceutische industrie in overheidshanden, en sociale ongelijkheid een verschijnsel uit het verleden. Enzovoort. Dat kan allemaal waar zijn, maar ontslaat dat de politieke linkerzijde van de verantwoordelijkheid hier en nu stelling te nemen over de vraag hoe het virus moet worden bestreden?
Soms krijg je de indruk dat ook politiek links als gevolg van het zwalpende overheidsbeleid het virus als iets onvermijdelijks is gaan beschouwen, waar we maar mee moeten leren leven. Kritiek omzeilt dan de kern van het probleem. Uitzonderingen zoals het Nederlandse Bij1 of de Belgische PvdA bevestigen de regel.
Een positief voorbeeld is de Britse Zero Covid campagne. Wie inspiratie zoekt kan op hun website grasduinen. (fs)
Hits: 8
Eindelijk transparantie bij Europol en Frontex?
Armin Laschet: nieuwe Duitse kanselier?
De artificiële intelligentie van de Europese Commissie
- biometrische massabewaking, door bijvoorbeeldcamera’s met gezichtsherkenning op openbare plaatsen;
- AI voor grensbewaking en migratiecontrole, onder andere het gebruik van leugendetectors;
- het gebruik van AI voor automatische sociale profilering, met bijvoorbeeld gevolgen voor de toekenning van sociale uitkeringen; er wordt onder andere verwezen naar het Nederlandse systeem SyRI;
- ‘voorspellende politieprofilering’, waarbij bijvoorbeeld de postcode of woonwijk als indicator voor verhoogd risico op crimineel gedrag wordt geïnterpreteerd;
- het gebruik van algoritmes in het strafrecht, waarbij bijvoorbeeld de kans op recidivisme wordt afgeleid uit allerlei parameters die niets met de concrete beschuldigingen te maken hebben.
Poeslief Europees Vakverbond
U zei: Europees Burgerinitiatief?
Macron is watching you!
30 december: nog vlug een akkoord met China
Enkele economische beschouwingen rond Brexit
Brexit deal: vooruitkijken is beter dan achterhoedegevechten voeren
Geert Mak trekt ten oorlog
28 december 2020 – In het FD van 23 december laat de Nederlandse schrijver Geert Mak zijn licht schijnen op Europa. Mak schreef twee dikke pillen over Europa, dus dat moest ik lezen. Wat een teleurstelling!
Mak vreest “zoals de Vlamingen zeggen” dat “Europa een vogeltje voor de kat” wordt.
Nu ben ik toevallig een Vlaming, en wij zeggen ‘een vogel voor de kat’, niet ‘een vogeltje’. Mak doet hier denken aan al die Nederlandse bezoekers in Antwerpen die de Vogelmarkt steevast de Vogeltjesmarkt noemen. Wat is dat toch met al die verkleinwoorden! Wij Vlamingen zijn geen kleuters!
En het wordt nog erger.
Mak hecht veel belang aan de regimecrisis in de VSA: “Het land heeft de wereld laten zien dat een gestoorde figuur als Trump er de leiding kan nemen”.
Het besluit voor Europa ligt voor de hand: “Wij moeten als de sodemieter onze defensie beter op poten gaan zetten. Dit kan zo niet langer.”
Tegen wie moeten wij ons dan verdedigen, dacht u? Tegen de op hol geslagen VSA? Tegen China, de nieuw opkomende grootmacht? Neen, volgens Mak loert het gevaar uit Rusland: “Ik was in het noorden van Noorwegen, in Kirkenes, aan de Russische grens. Daar staan 120 militairen tegenover twee of drie complete Russische divisies.”
Nu heb ik de aflevering over Kirkenes uit de TV-serie In Europa van Geert Mak gezien. Wat is het verhaal? Kirkenes is een gezellig Noors stadje in het Noorden aan de grens met Rusland: aan de andere kant van het water wonen de Russen. De Noren en de Russen hebben goede relaties: ze houden zelfs gemeenschappelijke worstelwedstrijden. Maar op zekere dag ondergaat de Noorse gemeenschap een schok: een brave inwoner uit Kirkenes, douanier van beroep, wordt tijdens een bezoek aan Rusland opgepakt, beschuldigd van spionage, en in de gevangenis gegooid. Verbijstering, verontwaardiging en tranen alom. Wat zijn die Russen onbetrouwbaar! Maar wat blijkt: de man was inderdaad een spion! Zijn vrienden begrijpen er nu niets meer van…
De logische conclusie uit dit verhaal lijkt dat de Russen zich moeten bewapenen tegen de onbetrouwbare Europese broeders aan de overkant, toch? Maar deze logica is aan Geert Mak niet besteed.
Volgens Mak is het aan de Duitsers om de leiding te nemen van de Europese herbewapening, maar dat had u ondertussen vast al geraden. (fs)
Hits: 0
Brexit: fijn dat er een akkoord is
25 december 2020 – Op de valreep bereikten de EU en het Verenigd Koninkrijk dan toch een akkoord over de Brexit.
Dat is goed nieuws. Een no deal scenario zou jarenlang de relaties tussen het continent en het eiland vergiftigd hebben, en dat gif zou niet alleen de leidende elites hebben aangetast. Fijn dat ook Labour de deal gaat goedkeuren, met als argument dat zo een no deal vermeden wordt.
Je kan natuurlijk kanttekeningen maken bij het democratisch gehalte van gans de procedure: de onderhandelingen waren geheim, en het Europees Parlement krijgt de volledige tekst maar te zien nadat het akkoord al een fact of life is. Maar de draagwijdte van de gesprekken was bekend, en dissidente geluiden waren in de parlementaire wandelgangen niet te horen. Dat de mensen in Europa geen flauw benul hebben van wat in hun naam wordt bekokstoofd is dan weer business as usual.
Uiteindelijk kiest de EU er niet voor de stoute Britten voor hun Brexit te straffen, wat onmiddellijk na het Brexitreferendum wel degelijk in de lucht hing. De Europese leiders zijn niet meer bang dat het Britse voorbeeld anderen op ideeën gaat brengen: de populariteit van de EU is behoorlijk gestegen, na de afgang van Tsipras, ook met dank aan het klimaat en het virus; heel wat Europese bedrijven hebben belangen aan beide kanten van het Kanaal; de EU heeft er geen baat bij dat een belangrijke en nabije buur op drift slaat.
In Brussel zullen ze denken: laat Johnson in de wereld van vandaag maar aan de slag gaan met zijn illusie van een Global Britain. Trump is weg, Biden komt er aan. Het is de EU die de handelsrelaties met China aantrekt. De EU is een van de drie grote machtsblokken in de wereld, en wij werken aan onze strategische zelfstandigheid, de Global EU so to speak. Dus we zien wel wat de Britten ervan bakken. Wij hebben de economische macht om de toekomstige relaties te managen, ook met een wispelturige buur.
Oh Jeremy
Het akkoord toont glashelder aan dat de People’s Brexit waar Jeremy Corbyn in betere tijden voor pleitte geen illusie was.
Het akkoord houdt in dat er geen tarieven of quota komen voor de handel in goederen. Er komt enkel meer papierwerk. Wat de handel in diensten betreft, het gros van de Britse export naar de EU, liggen de zaken anders. De Britse financiële sector heeft geen automatische toegang meer tot de EU. De discussie over de wederzijdse erkenning van vrije beroepen moet nog beginnen. Het zal dus nog veel voeten in de aarde hebben voor we bestookt worden door Britse loodgieters.
De Britten moeten zich houden aan de bestaande Europese standaarden wat betreft arbeidsvoorwaarden, milieunormen en overheidssubsidies. In de toekomst kunnen ze echter hun eigen weg gaan. Als de EU vindt dat dit leidt tot oneerlijke concurrentie heeft de EU dan weer het recht te reageren met sancties in de vorm van tarieven. Deze hoeven dan niet gericht te zijn op de betrokken sectoren, maar mogen de Britse economie waar dan ook treffen, om de Britse regering op andere gedachten te brengen.
Dit zou toch perspectieven hebben geopend voor een linkse Britse regering. Stel dat die regering openbare initiatieven neemt met het oog op de volksgezondheid, het onderwijs, het klimaat, de werkgelegenheid, en daarbij de financiële slagkracht inzet van de overheid… Laat de EU dan maar reageren dat dit overheidsbeleid leidt tot oneerlijke concurrentie, en de marktverhoudingen verstoort. Een Labourregering kon zich dan met succes richten tot de bevolking in de EU om dit aan de kaak te stellen, en oproepen tot solidariteit.
Je zou kunnen opwerpen dat de EU Corbyn niet dezelfde deal had gegund als Johnson. Dat klopt. Maar dat is dan de inzet van politieke strijd. Als we enkel uitgaan van wat ons ‘gegund’ wordt kunnen we even goed meteen inpakken.
De bittere ironie is dat Corbyn kapot werd gemaakt door de eurofielen in Labour, die de eis van een nieuw referendum hebben opgedrongen, zodat Johnson de verkiezingen met glans kon winnen onder de vlag van get Brexit done. Corbyn had vast andere zwakheden, maar dit was de doorslaggevende factor in zijn verlies. Nu gaan dezelfde eurofielen van Labour de Brexitdeal goedkeuren, maar is het Johnson die de Brexit mag inkleuren. (fs)
Hits: 1
Hotel Europa
24 december 2020 – Ergens las ik dat het boek Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer zou gaan over massatoerisme. Maar volgens mij gaat het boek over Europa. Het is een melancholisch boek over een continent dat enkel nog zijn verleden lijkt te hebben. De enige uitweg lijkt dan dit verleden te commercialiseren, Europa wordt een soort cultureel pretpark voor de rest van de wereld. Als het moet wordt het Europees erfgoed aangepast aan de verwachting van de Chinese toerist. Pfeiffer loopt er in zijn nieuwe thuisstad Venetië wat verloren bij, in zijn nette pak tussen toeristen in shorts en vooral druk met selfies.
Je zou het boek kunnen verwijten dat het geen oog heeft voor de lelijke kanten van de Europese erfenis, maar zo werkt melancholie nu eenmaal. Je trekt je op aan je mooiste herinneringen. Ernest Mandel vertelde me ooit dat hij troost vond in klassieke muziek: de schoonheid van de muziek bevestigde zijn geloof in het kunnen van de mens, ondanks alle ellende die hij rond zich zag. Zo werkt ook dit boek, want Pfeijffer is een sterke schrijver. Het is ook lang gelden dat ik nog heb zitten schokken van het lachen bij het lezen van een boek, dat helpt.
Overigens heeft Pfeijffer zeker geen blinde vlek voor de lelijke kanten van het hedendaags Europa. Zo houdt een van de personages in het boek een bladzijdenlang striemend betoog tegen het Europees vluchtelingenbeleid, zo sterk als ik het nog nooit heb horen verwoorden.
Maar wat doe je met die melancholie? Ergens naar het einde betuigt Pfeiffer steun aan de Europese Unie, als uitdrukking van de wil in Europa samen te werken. Maar is die Europese Unie niet juist het symbool van de verdinglijking van al wat menselijk is? Het is een rare kronkel in het boek: moet het heimwee naar een oude wereld die ten onder gaat leiden naar strijd tegen de Chinezen en de Amerikanen door Europa om te bouwen tot een even lelijke supermacht? Het boek eindigt op een positieve noot, maar enkel voor de hoofdpersoon in het boek, Pfeijffer zelf, die vol goede moed dan toch maar het vliegtuig neemt naar zijn geliefde die de Europese cultuur heeft laten staan voor het geld van Arabische sjeiks. Je moet wel verder met je leven.
Het is maar de vraag of de EU daadwerkelijk staat voor Europa. De Russen waren gedurende enkele eeuwen in de middeleeuwen afgesneden van West-Europa en meer gericht op Azië, maar het zijn echt wel Europeanen. Niet voor niets begrepen de Russische revolutionairen hun revolutie als een stap naar de eenmaking van Europa, Duitsland zou volgen (de sociaaldemocraten beslisten er anders over). Maar vanuit dat oogpunt lijkt de EU het continent eerder te splitsen dan te verenigen.
De verbinding tussen West en Oost vind je wel terug in De Rat van Amsterdam van Pieter Waterdrinker. Ook in dat boek vind je melancholie, het heimwee van Letse vluchtelingen – terechtgekomen in Nederland – naar het leven van vroeger. Maar in dit boek overheerst na een tijd niet de melancholie maar de afschuw tegenover het hedendaagse leven in Europa, gesymboliseerd door het profijt dat sluwe slimmeriken in Nederland halen uit een uit de hand gelopen goede doelen loterij. De band met het Oosten wordt opnieuw gelegd wanneer de hoofdpersoon terugkeert naar Rusland om er deel te nemen aan een manipulatieve operatie om er ontvolkte gebieden te voorzien van nieuw jong Europees bloed.
Melancholie naar vroeger aan de ene kant, afschuw voor het heden aan de andere kant: twee boeken die samen een treffend beeld geven van waar we in Europa aan toe zijn. (fs)
Hits: 5