In september van dit jaar schreef ik een artikel over mijn worsteling met de Belastingdienst om mijn studiekosten voor vrijwilligerswerk te mogen aftrekken bij mijn aangifte. Dat artikel werd geplaatst op de sites van Konfrontatie en van Grenzeloos onder de titel Meedoen voor eigen rekening. Ik sloot het artikel af met twee vragen en de belofte die voor te leggen aan de Ledenservice van de FNV en aan de Tweede Kamerfractie van de SP. Dat heb ik gedaan en inmiddels heb ik antwoord!

Het punt waar alles om draait, is de kwestie dat volgens de Belastingdienst studiekosten alléén van je inkomen mogen worden afgetrokken (waardoor je dus minder belasting betaalt!), als je ze maakt voor een beroep of voor een toekomstig beroep. Hier mijn twee vragen.

Ontvangstbevestiging
De eerste vraag was: wie bepaalt nou eigenlijk of en wanneer een studie is gericht op een toekomstig beroep? Is dat de inspecteur van de Belastingdienst? Is dat degene die de studie doet? De tweede vraag was iets algemener van aard. Waarom worden studiekosten voor vrijwilligersactiviteiten in het geheel niet gefaciliteerd? Waarom komen die kosten niet in aanmerking voor belastingaftrek, zodat deze minder fors uitvallen? Als er zoveel waarde wordt gehecht aan maatschappelijke participatie, ook door gepensioneerden, waarom is dan de aftrek van de kosten van de daarvoor benodigde studie niet mogelijk? Waarom die koppeling uitsluitend aan een (toekomstig) beroep? Wordt het geen tijd om de wet- en regelgeving op dit punt te veranderen.

De reactie van de SP kan het best beschouwd worden als een wat uitgebreide ontvangstbevestiging. Vrij uitvoerig wordt omschreven hoe de Tweede Kamerfractie te werk gaat. Tevens wordt aangegeven dat mijn inzending gelezen en behandeld zal worden. Tenslotte wordt verwezen naar de website van de SP. Een rondgang langs het overzicht van standpunten daarop leert dat de SP allerlei progressieve opvattingen heeft over de belastingpolitiek en dat mantelzorg een belangrijk punt van aandacht is, maar specifiek over de aftrek van studiekosten voor vrijwilligerswerk is niks te vinden. Mogelijk is dat toch een ‘te klein punt’ en is dat ook de reden dat op mijn ingezonden mail en artikel verder niet is gereageerd.

Duister begrip
Van de zijde van de FNV is op drie niveaus flink werk gemaakt van de beantwoording van mijn vragen. Van de juridische afdeling van de Ledenservice FNV kreeg ik persoonlijk antwoord:

Wij beperken ons in de beantwoording van uw vraag primair tot de vraag in hoeverre een studie gericht is op een toekomstig beroep. Een studie is in onze optiek altijd gericht op een toekomstig beroep. Dit toekomstig beroep is door de maatschappij bepaald en of dit beroep in de toekomst nog in de vorm bestaat zoals deze bij de start van de studie was, is afhankelijk van deze zelfde maatschappij. Hoe de toekomst gaat zijn, is op voorhand niet vast te stellen.

Hier kun je uit afleiden dat 'een toekomstig beroep' zo’n duister begrip is dat je je daar altijd op kunt 'beroepen'. Het feit dat ik aanvankelijk openlijk heb aangegeven dat de studie werd gevolgd om mijn vrijwilligerswerk goed te kunnen doen, zal een juridische procedure echter niet kansrijker maken.

Einde oefening
Op een lokale FNV-vergadering in Den Haag heb ik de zaak vervolgens voorgelegd aan Martin Spanjers. Martin is de ex-voorzitter van FNV Senioren en nu coördinator van een project van de bond rond vrijwilligerswerk. Hoe je dat fatsoenlijk regelt en bijvoorbeeld verdringing van ‘echte banen’ voorkomt. Martins eerste reactie was:

De FNV houdt zich aan de wet. En die zegt: Studiekosten mogen alleen worden afgetrokken voor een beroep of een toekomstig beroep. Dus ....
Maar hij voegde daar aan toe dat wetten kunnen worden veranderd en dat hij dit punt bij de jaarevaluatie in zijn projectgroep zou bespreken. Bovendien wees hij er op dat het heel terecht kan zijn om de studiekosten niet van de belasting af te trekken, maar door de organisatie waarbij dat werk wordt verricht (deels) te laten vergoeden.

Uiteindelijk kwam ik terecht bij dé belastingspecialiste van de FNV, te weten Tamara Tamis. En zij maakte toch wel min of meer een hardvochtig einde aan mijn illusies over de belastingaftrek.

Vergeet het maar. Studiekosten mogen inderdaad sinds jaar en dag alleen worden afgetrokken als ze duidelijk gericht zijn op ‘economisch voordeel’. Verder is er al enige tijd sprake van om die kosten helemaal te schrappen als mogelijke aftrekpost. Bij de eerstvolgende vereenvoudiging van het belastingstelsel vliegen ze er zeker uit!

Duidelijke taal en een einde aan mijn oefening om maatschappelijke participatie door pensionada's en pensionado’s onder iets gunstiger fiscale voorwaarden te laten plaatsvinden.

Dit stuk verscheen eerder op Solidariteit.