Emmanuel Macron, president van Frankrijk, voert campagne voor de Europarlementsverkiezingen van 26 mei, en misschien ook al voor zijn referenda die dag of later. In het kader van zijn ‘groot debat’ gaat hij de boer op en tracht hij zijn imago als ‘president van de rijken’ af te schudden. Macron de minzame die open staat voor de klachten van zijn burgers. [leestijd 6 minuten] Maar intussen knaagt hij aan diverse vrijheden: de zogenaamde ‘anti-casseurwet’ beperkt het recht op betogen, terwijl de flitsballen van de politie dat recht op het terrein zelf beknotten. En daar bovenop tracht de regering ook de pers, althans het lastige deel ervan, aan banden  te leggen.

Rechts aan zet

Er was eerder al een wet ‘anti-casseurs’. Die kwam er in 1970 in het zog van Mei 68, rechts wou beletten dat ‘la pègre’, het ‘uitschot’ de orde nog in gevaar zou brengen. De socialistische president François Mitterrand trok die wet in. Vorig jaar kwam de rechtse ‘Les Républicains’ (LR) in de Franse Senaat met een nieuw voorstel voor een wet tegen ‘les casseurs’, gewelddadige relschoppers. Rechts heeft in de Senaat een meerderheid en kreeg die tekst goedgekeurd. Daar bleef het bij, tot premier Edouard Philippe, die zelf uit deze partij komt, en minister van Binnenlandse Zaken Christophe Castaner, ex-PS,  vorige maand dat voorstel overnamen. De reeds in de Senaat goedgekeurde tekst kwam zo in de Assemblée waar de partij van Macron, zijn La République en Marche (LRM) en de centrumpartij Modem, een  ruime meerderheid hebben. De regering kreeg er ook de steun van rechts – het was immers haar tekst. Terwijl 50 parlementsleden van LRM zich onthielden. Ze hadden onder meer geluisterd naar  advocaat en schrijver François Sureau, nochtans een vertrouweling van Macron. Hij noemde die wet ronduit ‘liberticidé’, vrijheidsdodend. Dit is gewoon intimidatie van de burgers, aldus de jurist.

Deur open

Sureau heeft het vooral tegen de bepaling dat de prefect, de vertegenwoordiger van de regering in de departementen, personen een verbod tot manifesteren kan opleggen. Tot nu toe kon dat alleen via de gerechtelijke weg, nu zou dat dus een administratieve bevoegdheid worden. Denk maar eens welk misbruik een regering daar van kan maken, aldus Sureau. Het zou bij voorbeeld een  makkelijk middel zijn om vakbondsmilitanten van de straat of van stakingspiketten weg te houden. Die mening wordt gedeeld door Charels de Courson, een centrum-parlementslid: ‘Word wakker, waarde collega’s. De dag dat uiterst-rechts aan de macht zal zijn, zult ge zien dat het waanzin is deze wet goed te keuren’. En daar zijn minstens 50 parlementsleden van Macron’s partij het mee eens. Die wet, die nu terug naar de Senaat moet en dan in tweede lezing voor de Assemblée komt, bepaalt onder meer dat de prefect hoe dan ook, tot op de betoging, de betrokken persoon een betogingsverbod kan opleggen. De regering verwijst naar het stadionverbod voor voetbalhooligans als voorbeeld. Sureau waarschuwt: ‘vandaag gaat het om het recht op betogen, morgen zal het om de vrijheid van vereniging en om de persvrijheid gaan.’ Oogverblindend Intussen wordt dat  betogingsrecht al flink aangepakt op het terrein zelf. ‘Dit is nooit eerder gezien politiegeweld’, aldus de journalist David Dufresne die sinds het begin van  de beweging van de gele hesjes zeer zorgvuldig de lijst van slachtoffers bijhoudt. Dat de regering met minister Castaner voorop, zo hardnekkig blijft zwijgen en liegen over dat geweld, vindt Dufresne erg stuitend. Dat terrein, dat zijn steeds dragers van gele hesjes met een gebroken kaakbeen, een oog kwijt en andere zware verwondingen, meestal aan het hoofd. Dufresne heeft meer dan honderd gedocumenteerde gevallen, op twitter te vinden onder ‘Allo @Place_Beauvau – c’est pour un signalement’ (Place Beauvau is het plein waar het ministerie van Binnenlandse Zaken huist). Naast meer dan honderd ernstige gevallen zijn er bijna 2.000 andere gewonden. Veel mensen die voor het leven een verminking hebben door de LBD, de ‘lanceurs de balles de défense’. Zoals het woord défense zegt, worden die ballen gebruikt ter verdediging. In theorie is dat zo: te gebruiken ter verdediging of om  een misdrijf te beletten. Volgens overzichten houden de gendarmes van de CRS zich daaraan. Officiële cijfers spraken vorige week van 9.228 afgevuurde flitsballen waarvan 1.065 door de CRS. De rest afgevuurd door de politie die dezelfde regels niet volgt. Zoals bij een van de bekende gilets jaunes, Jerôme Rodrigues (zie foto) , die een bal in het oog kreeg terwijl daar geen enkele aanleiding toe bestond. Ondanks de evidente bewijzen, trachtte minister Castaner te ontkennen dat zijn politie er schuld aan had. De politiedienst heeft honderden klachten ontvangen en onderzoekt er voor zover bekend 116.

Verbied ze

Jacques Toubon, in een vroeger leven gaullistisch politicus en nu officieel ‘Défenseur des droits’, Verdediger van de rechten, vroeg een jaar geleden al het verbod op deze wapens ‘omdat ze gevaarlijk zijn en onverantwoorde risico’s inhouden’. Het is uitdrukkelijk verboden op het hoofd van iemand te richten, maar de honderden gevallen van hoofdverwondingen tonen aan dat de politie het daar niet nauw mee neemt. Toubon heeft onlangs aangedrongen op een moratorium op deze wapens, maar het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft toch een nieuwe lading besteld. De duizenden en duizenden arrestaties knagen ook aan het betogingsrecht. Sinds president Sarkozy kan binnen een zeer ruime gebied iedereen worden opgepakt die geacht wordt naar een manifestatie te gaan. Ook diens opvolger François Hollande, ‘socialist’, maakte daar gretig gebruik van tegen de vakbonden die tegen zijn arbeidswet betoogden.

Mond dicht

Vorig jaar kreeg Frankrijk een wet die ‘fake news’ aan banden moet leggen. Dat zou dan vooral moeten gaan om de ‘sociale media’, maar ook andere media zijn er niet gerust op, want die wet kan gemakkelijk aangewend worden om voor de overheid of voor hogere zakenkringen onprettig nieuws tegen te houden. Macron droomt van een ‘persraad’, een of andere instelling die waakt over de ethiek van de media. Maar over welke media? De zogenaamde ‘sociale’ waar beroepsjournalisten zeldzaam zijn? Of alle media? We hebben in België vorige eeuw ook pogingen in die richting gehad, en ik ben nog altijd blij dat we die met een groep journalisten konden saboteren. Er kwam wel een adviserende ethische commissie van journalisten waar klachten worden onderzocht voor dat er juridische stappen zouden worden ondernomen. Maar van een  ‘Orde van de journalistiek’ waarvan sommigen droomden – naar het model van andere Ordes – is gelukkig niets gekomen. Er bestaat in Frankrijk al sinds 1881 een wet over de verantwoordelijkheid van de pers en de bescherming van het individu. Bovendien bepaalt de Franse grondwet dat alleen de wet regels kan vastleggen inzake persvrijheid en pluralisme. Macron heeft wel al het dubieuze ‘Reporters sans frontières’ (verslaggevers zonder grenzen) voor zijn kar kunnen spannen. Volgens het weekblad Le Canard Enchainé heeft die groep daarvoor vorig jaar al 408.000 euro ontvangen.

Klop klop

Wat de regering van per vrijheid denkt, zagen we begin deze maand toen het parket van Parijs in de lokalen van de mediaorganisatie Médiapart een huiszoeking wou doen. Welk misdrijf had Médiapart gepleegd? Ze hadden net nieuwe onthullingen gebracht over Alexandre Benalla, de gewezen veiligheidsmedewerker in het Elysée. Na alle andere schandalen ging het deze keer onder meer over inbreuk op contactverbod met een medeverdachte en vooral over een veiligheidscontract gesloten met een Russisch oligarch die verdacht wordt van nauwe banden met de Moskouse maffia. Intussen kwam aan het licht dat het gaat om twee contracten ter waarde van 2,2 miljoen euro die Benalla bedisselde terwijl hij op het Elysée zat. En het vermoeden is groot dat Benalla tot voor kort op bescherming uit het Elysée kon rekenen. In plaats van die aantijgingen te onderzoeken, beval het parket – op aanwijzing van premier Philippe – een  huiszoeking bij degenen die een misdrijf onthulden. Médiapart weigerde toegang, de huiszoekers dropen af.

Verder naar rechts

Dat knagen aan vrijheden heeft mede tot doel om rechtse kiezers binnen te halen. Dat lijkt te lukken, Macron ziet zijn populariteit stijgen door groeiende bijval bij rechts. Tot schade van  Laurent Waucqiez, de leider van Les Républicains die vreest dat veel van zijn potentiële kiezers bij de Europarlementsverkiezingen van 26 mei LRM boven LR verkiezen. Tot spijt van verscheidene parlementsleden van LRM die hoopten dat Macron door de mobilisatie van de gele hesjes naar links zou overhellen. De president zegt in zijn ‘groot debat’ wel de zorgen van veel Fransen te begrijpen, maar tegelijk is al duidelijk gemaakt dat niet van de ultra liberale lijn zal worden af geweken. Waarmee nogmaals aangetoond is dat er wel degelijk een verschil is tussen links en  rechts, ook in de Macronie. Dit stuk verscheen eerder op Uitpers.