Ander Europa

door Herman Michiel 30 maart 2019   Op donderdag 26 maart was er een Europese Raad (voor de gelegenheid via videoconferentie) waar de Europese leiders maatregelen zouden afspreken om de lidstaten te ondersteunen in de strijd tegen de coronacrisis, en de daarmee onvermijdelijk verbonden economische recessie zoveel mogelijk te beperken. Op tafel lag met name het voorstel van de zwaarst getroffen lidstaten Spanje en Italië, gesteund door Frankrijk en zeven andere landen van de eurozone, om Europese ‘coronabonds’ uit te geven. In dit artikel leggen we uit wat dit precies zou inhouden, maar dit is eigenlijk een theoretische beschouwing, want zover is het niet gekomen. De categorieke afwijzing door hardliners als Merkel en Rutte laat er weinig twijfel over bestaan dat het ook in de toekomst niet zo ver zal komen. Zelfs onder coronadruk zullen ze niet afwijken van het standpunt dat ook bij de Griekse crisis het EU-beleid bepaalde: wie  Europese solidariteit wil moet de neoliberale diktaten erbij nemen.  In het geval van de voorgestelde coronabonds zou die solidariteit trouwens niet gaan over subsidies of schenkingen. Nee, het zou niets méér inhouden dan dat de eurolanden zich als een monetaire unie opstellen,  zodat de financiële markten de meest verzwakte economieën niet kunnen geïsoleerd aanvallen. Een beetje inzicht in het functioneren van de overheidsschuld leert veel over de fundamentele aard van de EU, en van de euro in het bijzonder.   Eurobonds De betekenis daarvan is zeer eenvoudig. Om hun staatsschulden te dekken geven staten obligaties ('bonds') uit, m.a.w. ze schrijven een lening uit, en wie daarop inschrijft krijgt een jaarlijkse intrest zoals bij elke lening het geval is. Na bijvoorbeeld tien jaar moet de staat de lening dan terugbetalen. Nu is de intrestvoet niet voor elk land dezelfde. Investeerders rekenen een ‘risicopremie’ die des te hoger is naarmate ze de economische vooruitzichten van het land minder rooskleurig inschatten. In de Europese Unie krijgt Duitsland doorgaans de beste voorwaarden (laagste intrestvoet); dit land wordt daarom als vergelijkingspunt genomen, en voor andere landen zegt men hoeveel hoger de intrest is die zij moeten betalen. Het verschil noemt men de spread. Toen de financiële crisis uitbrak evolueerde de Griekse spread van bijna nul in 2008 naar 10, 15 en meer procent in 2010-2011! Ook Portugal en Ierland moesten plots véél meer gaan betalen om te lenen. Maar zelfs al bedraagt de spread ‘slechts’ 2 of 3%, het betekent dat men op een lening van 10 miljard jaarlijks 200 of 300 miljoen méér moet betalen. Dit is in principe niet onvermijdelijk, en bij het gebruik van een gemeenschappelijke munt zou er eigenlijk geen spread mogen zijn. Het volstaat dat elke staatslening van een euroland als lening van de eurozone wordt uitgegeven. Een land in moeilijkheden kan dan genieten van de soliditeit van het hele blok, zodat de risicopremie, als die er al is, gering blijft. Dat is het idee achter ‘eurobonds’, idee dat tijdens de financiële crisis onder allerlei vormen opdook (men sprak ook over ‘stabiliteitsbonds’) en nu dus opnieuw door Italië en andere zwaar getroffen landen wordt verdedigd. Het is echter nooit zover gekomen, en ook nu is de kans zéér klein. Vooraleer we op de redenen daarvoor ingaan toch nog een belangrijke opmerking. Eurobonds worden vooral door sociaaldemocraten en andere sociaal-liberalen verdedigd als een solidariteitsmechanisme, en dat is niet onterecht. Het maakt voor een land heel wat uit of het leent aan 2% of aan 4%. Maar het blijft een ‘oplossing’ die de zich onderwerpt aan de financiële markten en honderden miljarden laat stromen naar de private banken. Immers: die banken lenen geld bij de Europese Centrale Bank (ECB) aan een laag (momenteel zelfs een negatief) tarief en lenen  het uit aan eurolanden aan een hoger tarief. De Europese verdragen verbieden echter dat lidstaten doen wat banken wél mogen: lenen bij de ECB. [efn_note] Artikel 123 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie: “Het verlenen van voorschotten in rekening-courant of andere kredietfaciliteiten bij de Europese Centrale Bank of de centrale banken van de lidstaten, (hierna „nationale centrale banken” te noemen), ten behoeve van instellingen, organen of instanties van de Unie, centrale overheden, regionale, lokale of andere overheden, andere publiekrechtelijke lichamen of openbare bedrijven van de lidstaten, alsmede het rechtstreeks van hen kopen door de Europese Centrale Bank of nationale centrale banken van schuldbewijzen, zijn verboden.” [/efn_note]. Wie zich afvraagt hoe zulks in godsnaam mogelijk is moet weten dat het de bedoeling is op die wijze ‘verantwoordelijkheidszin’ bij te brengen bij de eurolanden, met de financiële markten als arbiter. Een land dat zich niet schikt naar de wensen van die markten moet dit aan den lijve ondervinden om de fout in de toekomst niet te herhalen, dát is de fundamentele principe waarop het Europees monetair, budgettair en financieel beleid berust. In biologische termen: dit behoort tot het DNA van de EU. Het is geen beleidskwestie (die door een andere politieke meerderheid kan omgebogen worden), het is een grondwettelijke kwestie, in verdragen vastgelegd, of – zoals de formule luidde bij de contestatie van de ‘Europese grondwet’ –  in steen gebeiteld.   Geen coronabonds Natuurlijk komt het idee van eurobonds terug aan de oppervlakte als de nood het hoogst is. Hoge nood is er zeker in Italië, een land dat economisch al met ernstige problemen af te rekenen had, en nu ook nog zéér zwaar getroffen wordt door het coronavirus. Italiaanse (maar ook Spaanse, en andere) staatsleningen, om de coronacrisis zelf te lijf te gaan en weldra om de economische recessie te bekampen, dreigen door de markten door een hoge spread bestraft te worden. De Italiaanse regering vroeg op de top van 26 maart om een beetje solidariteit van de Europese partners, coronabonds met het watermerk van de eurozone; “Geachte financiële markten, maken jullie zich geen zorgen, wat jullie ons nu lenen krijgen jullie zeker terug want de hele eurozone -  Duitsland incluis  - stellen zich borg.” Een beetje solidariteit, want het gaat bij eurobonds niet om schenkingen, het gaat om leningen die zullen terugbetaald worden door de lidstaat die ze aangaat, alleen zonder de woekerrentes die de crediteurs opleggen aan landen in moeilijkheden. De solidariteit van de andere eurozonelanden zou er dan in bestaan dat ze zich als muntunie  garant stellen voor de terugbetaling van de leningen. Het kan tot een iets hogere rente  leiden voor iedereen, maar het belet een bestraffende rente voor wie het meest getroffen is. Tussen haakjes, Duitsland (en andere landen ) lenen nu aan een negatieve intrest, ze krijgen dus geld om te lenen! Maar coronabonds, dat kan niet, hebben Duitsland, Nederland en Oostenrijk [efn_note]Waarschijnlijk met steun van een gelijkgestemd  land als Finland. [/efn_note] laten horen op de top van 26 maart, met de hele rist bekende argumenten: dan krijgen we een transferunie, een unie dus waar staatsschulden door de hele muntunie gedeeld worden; lidstaten kunnen in zulk geval roofbouw plegen op de solidariteit van de anderen, een risico dat in de economische codex bekend staat als de moral hazard.  Rutte, die altijd denkt slimmer te zijn dan de anderen, zoals hij ook dacht economie en levens te kunnen sparen met de gok van een ‘groepsimmuniteit’, verantwoordde zijn afwijzen van de coronabonds met het argument dat men altijd een slag achter de arm moet houden; wat zouden we immers nog kunnen doen als de huidige maatregelen mislukken…   Hij liet er trouwens weinig twijfel over bestaan dat het Nederlands standpunt absoluut vast staat: “Ik kan me geen enkele omstandigheid voorstellen waarin we ons standpunt zouden wijzigen”, aldus de Nederlandse premier. Wij kunnen ons inderdaad ook niet voorstellen dat de gewezen voorzitter van de eurozone Jeroen Dijsselbloem hem op andere gedachten zou brengen… Noteer dat Rutte & Co hetzelfde herhalen wat ECB-voorzitter Christine Lagarde op 12 maart al zei, en wat tot consternatie leidde in Italië: "wij zijn er niet om de spreads tegen te werken."  Het echte probleem is dat Lagarde hierin volledig gelijk heeft: de Europese Centrale Bank heeft niet als opdracht - sterker: het is haar verboden - om lidstaten te helpen bij hun financiering. Op zijn minst relativeert dit de  visie van sommigen dat de EU en haar instellingen OK zijn, maar dat het de regeringen zijn die steeds dwars liggen. Merkel en Rutte liggen niet dwars, maar zijn de meest consequente adepten van het EU-gedachtengoed. Het klinkt op dit ogenblik misschien wat cynisch, maar realiseren die hele cohorten Europese politici, van centrum-rechts tot centrum-links, die zo enthousiast de euro boven de doopvont hielden, welk kind ze gebaard hebben?   'Conditionaliteit' De impasse  op de videotop van 26 maart werd met de bekende EU-methode aangepakt: het probleem werd verwezen naar een ander orgaan, in dit geval de Raad van ministers van financiën van de eurozone. Ze worden verondersteld binnen veertien dagen met een voorstel af te komen (de Europese sense of urgency...) De contouren daarvan werden ook reeds door Merkel en Rutte aangegeven: ‘conditionaliteit’.  Hiermee wordt bedoeld dat de EU  wil ageren , maar met de verplichting ‘hervormingen’ door te voeren. Dat was de conditie bij het inzetten van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) bij de financiële crisis,  dat moet ook de voorwaarde zijn voor hulp aan de door corona zwaar geteisterde landen. De opdracht aan de ministers van financiën is de voorwaarden te dicteren om beroep te kunnen doen op  het ESM, dat notabene over  410 miljard € beschikt. Wat met 'hervormingen' bedoeld wordt hoeft men niet meer uit te leggen: in de EU is dit het codewoord voor  verdere beknotting van het openbaar initiatief, van de werkersrechten en de collectieve loononderhandelingen, privatisering ... De boodschap aan Italië, Spanje en iedereen is deze: wil je nu hulp om het virus  te bestrijden, dan moet je achteraf je werknemers en steuntrekkers bestrijden met het bekende neoliberale arsenaal aan repressiemiddelen.   Reacties De reacties waren niet mals in een Unie die blijkbaar meer schrik heeft voor schuldtransfer dan voor virustransfer. "EU kan de pot op", omschrijft Freddy De Pauw de stemming in Italië, tot in de hoogste politieke kringen toe. En die worden momenteel zelfs niet bezet met de extreemrechtse demagogen van de Lega. Men hoeft er echter niet aan te twijfelen dat het extreemrechtse virus onder deze omstandigheden goed zal gedijen. "Weerzinwekkend" noemde de Portugese premier Costa de uitspraken van de Nederlandse minister van financiën Hoekstra. Hoekstra was een soort woordvoerder van de ijverige mieren die bij de krekels hun lichtzinnigheid komt verwijten. Costa was duidelijk ook Dijsselbloem niet vergeten: "Niemand zit te wachten om opnieuw de Nederlandse ministers  van financiën bezig te horen zoals in het verleden"...  De Spaanse premier Sánchez, die momenteel een coalitie met Podemos leidt, hield het wat voorzichtiger, maar zag toch ook parallellen tussen de aanpak van de financiële crisis in het verleden en de coronacrisis nu: "Dezelfde fouten als bij de financiële crisis in 2008, die afvalligheid en verdeling schiepen in het Europees project en het populisme voortbrachten, mogen niet herhaald worden, dat is de les die we moeten leren". Het probleem is echter niet dat  de Europese tenoren hun les niet geleerd hebben, maar dat ze het verkeerde handboek gebruiken. Dat van de Europese verdragen...  

door Gerrit Zeilemaker 27 maart 2020   De regeringen van de EU-lidstaten proberen het zo goed mogelijk te verbergen, maar de chaos en tekorten in hun gezondheidszorg zijn nu voor iedereen zichtbaar. Tientallen jaren werd de neoliberale politiek van bittere  bezuinigingen, privatiseringen, loonmatiging, flexibilisering van banen en snijden in de sociale zekerheid als oplossing voor alle problemen gepresenteerd. Nu er echt een crisis heerst zijn de neoliberale maatregelen het probleem. De crisis die ze gecreëerd hebben is tevens een crisis van het neoliberale kapitalisme. De politieke en mediale elite roepen ons nu op te applaudisseren voor de werkers in de gezondheidszorg, de verpleeghuizen en thuiszorg, die nu de spits afbijten en zich kapot werken. Het zijn dezelfde politici die de lonen gekort, de pensioenleeftijd verhoogd en de ziekenhuizen afgeslankt hebben. En de journalisten van de ‘kwaliteitsmedia' hebben het toegejuicht.   Jarenlang kregen we te horen dat er geen ‘geldboom’ was. Bij iedere eis tot verbetering van de zorg werd aanmatigend gevraagd: “En hoe gaan we dat betalen? Iedere sociale eis was een stap op weg naar het financieel debacle. Maar plotseling is nu de ‘magische geldboom’ toch gevonden. Plotseling klotst het geld tegen de plinten. Voor de kapot gepaarde gezondheidszorg? Voor medische uitrusting om de coronacrisis te bestrijden? Welnee, hoe komt u erop? De Europese Centrale Bank (ECB) koopt voor 750 miljard extra obligaties van grote bedrijven en banken. De FED komt met een nieuwe leenfaciliteit. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) in Nederland versoepelt de concurrentieregels en de regering Rutte gaat met ‘vele miljarden’ ondernemend Nederland door de crisis helpen. Banken wordt toegestaan hun boekhoudregels te versoepelen. Het gaat nu om ongekende tijden, maar het graaien gaat onverminderd door.   De afbraakaanbevelingen van de EU In 2010 werd een tienjarige ‘groei- en banenstrategie’ door de Europese Unie gelanceerd. Europa 2020 was bedoeld om de crisis van 2010 te overwinnen en de voorwaarden te scheppen voor ‘slimme, duurzame en inclusieve groei’. De Europa 2020-strategie wordt uitgevoerd en gecontroleerd in het kader van het Europees Semester, de jaarlijkse coördinatiecyclus van het economisch en begrotingsbeleid. Op basis daarvan krijgen de EU-landen van de Europese Commissie ‘landspecifieke aanbevelingen’. Ze zijn echter nauwelijks specifiek: het zijn onveranderlijk voor ieder land jarenlang dezelfde aanbevelingen. De door de Commissie geëiste beleidsmaatregelen zijn altijd gericht op het beperken van de loongroei, het verhogen van de drempelleeftijd voor het ontvangen van pensioen, de privatisering van overheidsbedrijven en gezondheidszorg, het bevorderen van langer werken, eisen tot vermindering van de baanzekerheid en het snijden in fondsen voor sociale voorzieningen.  

De jarenlange aanbevelingen van de Europese Commissie aan regeringen van de lidstaten (aanbevelingen per jaar)[spacer size="20"]

  Jaar Verhoging pensioenleeftijd/ Bezuinigingen op pensioenfondsen Bezuinigen op uitgaven/ privatisering van gezondheidszorg Onderdrukking van groei lonen   Verminderen arbeids- veiligheid en werknemers-onderhandelingsrechten Vermindering ondersteuning voor werklozen, kwetsbaren of mensen met handicap 2011 14 2 7 5 8 2012 13 3 6 7 10 2013 15 10 6 9 6 2014 17 16 13 10 9 2015 13 9 8 3 3 2016 10 8 4 2 3 2017 10 5 4 2 3 2018 13 10 2 0 3 Totaal 150 63 50 38 45   Jaar na jaar dringt de EU erop aan de bescherming van de werkers af te breken, om de winsten van de bedrijven te spekken. De inkomensongelijkheid is onder andere dankzij het beleid van de EU tot recordhoogte gestegen.  We zullen ons in dit artikel verder vooral richten op de afbraakpolitiek in de gezondheidszorg in opdracht van de Europese Commissie.   De onophoudelijke bezuinigingen in de Europese gezondheidszorg Jaar na jaar werd door de Europese Commissie in haar ‘landspecifieke aanbevelingen’ gehamerd op het terugdringen van de kosten en uitgaven in de gezondheidszorg. De gezondheidszorg in de Europese landen werd ondergeschikt gemaakt aan de begrotingsdoelstellingen. De opgelegde begrotingsbeperkingen, die in het kader van het Groei- en Stabiliteitspact, de EU-landen werd opgelegd werd als hefboom gebruikt om de gezondheidszorg te treffen. De regeringen van de EU-landen maakten dankbaar gebruik van het gedram van de Europese Commissie om de onpopulaire beleidsmaatregelen in hun land door te voeren, Het moest immers van Brussel! [efn_note]Zie EU Country Specific Recommendations for health systems in the European Semester process: Trends, discourse and predictors  [/efn_note] Het gevolg was voortdurende bezuinigingen, meer werkdruk en lagere lonen, steeds minder bedden, failliete ziekenhuizen en privatiseringen in de gezondheidszorg van Europa.   Gezondheidszorg in de EU geofferd aan de bankenredding * Italië*  In 2011 stuurde de ECB de Italiaanse regering een afpersingsbrief: Alleen steun tegen stijgende rente als zwaar bezuinigd gaat worden. De Italiaanse regering voerde die kortingen door als gevolg waarvan 15% van de ziekenhuizen gesloten moesten worden. Italië heeft 3,2 bedden per 1.000 inwoners, terwijl Duitsland er 8 en Frankrijk 6 heeft. Italië besteedt nog geen 3.500 dollar per persoon aan gezondheidszorg, waaraan de overheid maar zo’n 2.500 dollar bijdraagt, het laagste bedrag in West-Europa. Toen het land eind februari aan de EU om snelle steun voor zijn op aandrang van de EU kapot gespaarde gezondheidszorg vroeg: volgde niets! Geen enkel Europees land stuurde medisch materiaal of personeel. Een noodoproep van de  Italiaanse ambassadeur bij de EU werd volledig genegeerd. Christine Lagarde, voorzitter van de Europese Centrale Bank, weigerde de rente te verlagen om Italië te helpen; het was een verklaring die Italiaanse leiders beschouwden als een blijk van minachting.  De EU als dusdanig liet het volkomen afweten. Beter nieuws uit de lidstaten was er ook niet. Tsjechië en Polen hielden voor Italië bestemd medisch materiaal, afkomstig  uit Rusland, voor zichzelf. Duitsland van zijn kant hield 800.000 door Italië in China bestelde mondkapjes twee weken tegen  wegens 'douanecontrole'.   *Spanje* Ook de Spaanse regering moest een bezuinigingsprogramma ondertekenen. Als gevolg hiervan werd alleen al in 2012 met 5,7 procent bezuinigd op de gezondheidszorg. Spanje is één van de vier landen die na de eurocrisis in de gezondheidszorg het meest hebben bezuinigd en geprivatiseerd. Terwijl 3.300 euro per inwoner aan gezondheid wordt uitgegeven, is dat in Duitsland 6.000 euro. In Spanje werken 30,1 per 1.000 inwoners in medische praktijken en ziekenhuizen, in Duitsland zijn dat er 71. En terwijl Spanje 9,5 intensive care-plaatsen heeft per 100.000 inwoners, zijn er in Duitsland ongeveer 34. Veel van de bejaardentehuizen in Spanje zijn in de crisisjaren geprivatiseerd en in handen gekomen van investeringsfondsen. De exploitanten verzwijgen de omstandigheden in de tehuizen. Toen het leger begon met het desinfecteren van bejaardentehuizen, vonden de soldaten niet alleen ernstig zieke mensen, maar ook doden in de bedden.   *Griekenland* Maar het is bekend dat Griekenland het hardst is getroffen: de overheidsbijdragen zijn tussen 2009 en 2016 bijna gehalveerd van 16,2 miljard naar 8,6 miljard. Meer dan 13.000 artsen en meer dan 26.000 andere gezondheidswerkers zijn ontslagen. 54 van de 137 ziekenhuizen werden gesloten en het budget voor de overige ziekenhuizen werd met 40 procent verlaagd. Tussen 2011 en 2016 vielen in totaal van de ongeveer elf miljoen Grieken, meer dan drie miljoen mensen, volledig buiten de bescherming van een ziektekostenverzekering. Het Griekse ministerie van Volksgezondheid verklaarde de lagere kosten "het gevolg van efficiëntieverbeteringen in financieel beheer". ‘Austerity kills’ , staat nog steeds op een muur in de Atheense binnenstad. Nu weten we wat het echt betekent. Op dit moment worden in Griekenland ondernemers gesteund, maar werkers wordt gevraagd de helft van hun loon in te leveren. Testen gebeurt slechts minimaal wegens gebrek aan testmateriaal en de uitslag wordt vertraagd of gewoon niet verstuurd. De besmettingsgetallen zijn als gevolg daarvan symbolisch. Het land is volledig op slot. Het ergst zijn de vluchtelingenkampen er aan toe en de krant Ersyn vermoedt dat daar een grootscheeps groepsimmuniteitsproject loopt. In de privéklinieken zijn daarentegen voldoende testen voor wie het betalen kan. De regering stelde 30 miljoen euro beschikbaar voor testen alleen in private klinieken. De rechtse Griekse regering heeft per decreet de vergoeding voor het gebruik van intensive care-bedden in privéklinieken van 800 tot 1600 euro per dag verhoogd. De nieuwe mode onder de Griekse elite is om op sociale netwerken de uitslag van hun test bekend te maken. De staatsziekenhuizen krijgen geen testmateriaal. Werknemers van telefoonbedrijven werken thuis, maar worden via de webcam door hun werkgever in de gaten gehouden.   *Duitsland* Maar niet alleen de Zuid-Europese landen worden door een kapot gespaarde gezondheidszorg geplaagd. Ook in Duitsland spreken vakbonden, beroeps- en patiëntenverenigingen al sinds 2008 over een verpleegkundige noodsituatie. Met de afname van de ziekenhuiszorg werd de verpleging uiteindelijk teruggebracht met ongeveer 50.000 verpleegplaatsen. Het aantal patiënten per zorgverlener is gestegen bij een verslechtering van de arbeidsomstandigheden, met een groot tekort aan verpleegkundigen tot gevolg. Nu is er ook in Duitsland een tekort aan beschermings- en testmateriaal, terwijl testresultaten dagen op zich laten wachten.   *Ierland* Ook Ierland was de afgelopen jaren onder dwang van de EU slachtoffer van zware bezuinigingen in de gezondheidszorg. De Ierse staat nationaliseert nu ook in navolging van Spanje de privéklinieken. De Ierse minister van Volksgezondheid Simon Davis kondigde aan: "Tijdens deze crisis zal de staat de controle over alle particuliere ziekenhuisfaciliteiten overnemen en alle middelen beheren voor het algemeen nut van al onze mensen. Er is geen plaats voor publiek versus privé als het gaat om een pandemie.”   Rampzalige EU-politiek moet gevolgen hebben De rampzalige EU-politiek met zijn neoliberale bezuinigingsdwang heeft de gezondheidszorg in Europa op gevaarlijke wijze verzwakt.  Na de economische crisis van 2008 werd tot verbazing van links het neoliberale verhaal nog vrolijk uitgedragen. Nu vallen hopelijk  bij steeds meer mensen de schellen van de ogen. Complete bevolkingen ervaren nu dat hun duurbetaalde zorg hun nauwelijks kan genezen. Ze staan met verbazing en stijgende verontwaardiging te kijken naar het stuntelen en treuzelen van de politieke elite. De politieke elite met hun media doen wanhopige pogingen om het tij te keren en de kritiek af te weren. Voor links is het nu tijd voor bijtende kritiek en reële alternatieven. Het eerste moet zijn een volledig terugdraaien van alle bezuinigingen en het heropbouwen van de grootste vooruitgang uit de geschiedenis van de mensheid: een sociale verzorgingsstaat die de mens centraal stelt. In Europa en de wereld.

door Peter Wahl (*) 26 maart 2020   Europa is het epicentrum geworden van de coronacrisis, maar de Europese Unie speelt nauwelijks een rol in het beheer van de crisis. Deze crisis toont aan dat de belangrijkste instrumenten van staatsmacht op het gebied van politiek, financiën, wetgeving en cultuur nog steeds bij de natiestaat liggen. De EU, die sinds 2008 in een permanente staat van crisis verkeert, staan nog moeilijker tijden te wachten. Bij het beëindigen van dit artikel (26 maart ‘s morgens) waren er in de EU 223.412 bevestigde coronainfecties en 13.535 doden [efn_note] Bron: Johns Hopkins University, Corona Virus Resource Center. Eigen berekeningen. [/efn_note]. Men kan deze cijfers nauwelijks in de media vinden, want in tegenstelling tot het BBP of gelijkaardige dingen die het uithangbord van de EU vormen, vertellen deze cijfers een naar verhaal. Des te meer als men dit vergelijkt met China, dat ondertussen de kwaal onder controle lijkt gekregen te hebben (81.736 infecties, 3291 doden, met een bevolking drie keer zo groot als die van de EU). En het ergste moet nog komen. De Westerse superieure zelfvoldaanheid bij het uitbreken van de epidemie en het crisismanagement van de Chinezen keert nu als een boemerang terug. Iets dergelijks is hier toch niet mogelijk, klonk het valselijk bij de heersende elites en hun media. Maar toen de hel losbrak in Lombardije werd het duidelijk dat er een tsunami op komst was. Toen was er helaas al kostbare tijd verloren gegaan. Een ark moet je immers bouwen vóór de zondvloed. Terwijl de PR-machine van de Europese Commissie nog bezig was haar pijlen te richten op Boris Johnson in de aanloop naar de Brexit-onderhandelingen brak er een heksenketel uit onder de lidstaten. Eenzijdig werden grenzen gesloten. Nooit voorheen sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog werden er maatregelen getroffen op het domein van de uitzonderingswetgeving die zo diep ingrijpen in het openbaar leven, de economie en de individuele vrijheden. Terzelfder tijd werden enorme hulpprogramma’s aangekondigd, en de Franse president kon zonder zijn gezicht te verliezen van de gelegenheid gebruik maken om zijn neoliberale pensioenhervorming - die reeds weken lang tot felle weerstand had geleid - opzij te schuiven. Na de islamistische terreur en de crash van het financieel kapitalisme in 2008 heeft de duistere zijde van de globalisering ons weer eens in al haar kracht overvallen. Maar de EU, die altijd een van de hardste supporters van de globalisering is geweest, zou best een van de verliezers kunnen worden van de huidige crisis. Nog eens, het is duidelijk geworden dat de structuren, instrumenten en beslissingsprocedures van de EU alleen maar standhouden bij goed weer, maar sinds lang niet meer in staat zijn om een antwoord te bieden op de belangrijkste uitdagingen van onze tijd, laat staan om een buitengewone crisis aan te pakken zoals de huidige pandemie.   Geen illusies meer in de EU Het hoeft niet te verbazen dat de supporters van ‘meer Europa’ jammeren dat Brussel achterop hinkt bij het beheer van de coronacrisis. Eén voorbeeld onder de vele: “Wanneer het moeilijk wordt, is het nationaal egoïsme in Europa nog altijd sterker dan welke internationale oproep voor solidariteit dan ook”, schreef Martina Meister in Die Welt van 20 maart. Nog afgezien van het gelijkstellen van EU en Europa werd de fundamentele misvatting weer eens duidelijk, de misvatting waarvan zovele politieke debatten in Europa doordrongen zijn, namelijk dat de EU een Staat zou zijn zoals de USA, China, Indië of Rusland, en dat het dezelfde middelen ter beschikking heeft. Maar het moet telkens opnieuw onderstreept worden dat de EU geen Staat is, maar een creatie sui generis [van bijzondere aard], een unieke constructie, vis noch vlees als staatsstructuur. De EU bestaat uit twee basiseenheden, enerzijds een alliantie van natiestaten - niets bijzonders want dat bestaat ook elders - en anderzijds supranationale componenten zoals de eenheidsmarkt of de zogenoemde gecommunautariseerde beleidsdomeinen zoals handel en landbouw. Deze combinatie leidt tot een complexe hybride constructie, die aanvankelijk maar bedoeld was als een overgangsfase die uiteindelijk zou leiden tot de vestiging van een echte territoriale staat, de Verenigde Staten van Europa. Het is nu wel duidelijk dat daarvan niets komt. De integratie is tot stilstand gekomen, en nu overheersen divergente tendenzen. De Britten zijn weg, er komt steeds meer verdeeldheid tussen Oost en West, Noord en Zuid, Frankrijk en Duitsland, leden en niet-leden van de eurozone, grote en kleine staten, landen pro- en landen contra-migratie, landen die netto bijdragen tot het Europees budget en anderen, enzovoort. De interne spanningen en centrifugale krachten nemen toe. In die omstandigheden komt deze nieuwe crisis nu ook op de voorgrond. Daar komt nog bij dat het gezondheidsbeleid niet gecommunautariseerd werd, wat wil zeggen dat het niet valt onder de supranationale bevoegdheden van de EU maar onder die van de individuele lidstaten. Dat betekent  echter helemaal niet dat Brussel de nationale gezondheidsystemen niet op andere wijze indirect zou kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld via de wetgeving op het mededingingsbeleid. Via deze weg werd in het verleden aanhoudend druk uitgeoefend om de voorzieningen van de welvaartsstaat te privatiseren en de gezondheid tot een koopwaar te herleiden. We beweren niet dat de EU of het kapitalisme verantwoordelijk zijn voor de creatie van het coronavirus, maar de ontoereikendheid van de gezondheidssystemen om af te rekenen met de pandemie zoals we die nu meemaken is sterk verbonden met de versie van het neoliberaal kapitalisme die speciifiek door de EU zo sterk gepromoveerd werd.   Dit is het moment van de natiestaat Deze crisis is het moment van de natiestaat. Het is duidelijk dat de belangrijkste financiële, wetgevende, politieke en culturele middelen nog steeds in de handen van de natiestaat geconcentreerd blijven. De bewering dat globalisering de natiestaat voorbijgestreefd maakte werd nu reeds in de feiten ontkracht. Men moet daarbij niet noodzakelijk de natiestaat een warm hart toedragen, maar we moeten realistisch erkennen dat er tot nog toe geen andere vorm van socialisering van grote leefgemeenschappen gevonden is die zoveel mogelijkheden bijbrengt om vorm te geven aan de samenleving. Bovendien is het tot nog toe de enige vorm van socialisering die de parlementaire democratie en de welvaartsstaat mogelijk maakten. Met andere woorden vervult de natiestaat alle taken die de EU niet aanbiedt. Overigens is het niet de bedoeling van de Unie om de natiestaat te overstijgen, zoals zovele EU-adepten, van links-liberaal tot radicaal-links, ons willen doen geloven. Het schijnbaar nobele streven van de Verenigde Staten van Europa is niet de natiestaat te overstijgen, maar deze te reproduceren als supermacht. Daarvan levert de coronacrisis een sprekend bewijs. Enerzijds zijn er klachten over een gebrek aan solidariteit, maar anderzijds heeft de Commissie op gebieden waar ze de bevoegdheid heeft zoals in het handelsbeleid, een hard exportverbod ingesteld op ademhalingstoestellen en andere medische apparatuur die nodig zijn om het virus te bestrijden. Laat de anderen voor zichzelf zorgen, de EU op de eerste plaats! Zo werd bijvoorbeeld Servië, buurland van de EU en kandidaat-lidstaat, verplicht om zijn medische uitrusting in China te kopen. Onnodig te vermelden dat de natiestaat ook gevaren inhoudt. Als Staat is die intrinsiek verbonden met macht en overheersing. Het is bijzonder riskant als het vermogen van een Staat om vorm te geven aan de samenleving gepaard gaat met het geloof in de superioriteit van de eigen belangen, ten koste van anderen. Met andere woorden wordt het gevaarlijk als er een nationalistische ideologie aan gekoppeld wordt. Maar dat is geen automatische ontwikkeling. Niet elke natiestaat lag aan de basis van twee wereldoorlogen en vermoordde 6 miljoen Joden. Vergeet het Stabiliteitspact! Het is nu tijd voor ‘onorthodoxe maatregelen’ Al is de natiestaat de belangrijkste actor om de huidige crisis te boven te komen, betekent dit niet dat alle internationale samenwerking overbodig is. Integendeel, internationale samenwerking is noodzakelijker dan ooit. En niet alleen in verband met de coronacrisis, maar ook voor de wereldwijde problemen in verband met klimaat en milieu, internationale economische verhoudingen, handhaving van de vrede, enzovoort enzovoort enzovoort. Maar daartoe is het nodig dat we ons bevrijden van het keurslijf van het supranationalisme en breken met de erfenis [efn_note] Onze vertaling van ’path dependence’, waarmee bedoeld wordt dat beslissingen die men neemt afhangen van de historische context, van het heersende denkkader.[Noot van de vertaler] [/efn_note] van het neoliberalisme, ons opgedrongen door de EU. De vraag is of deze epidemie de reeds lang noodzakelijke paradigmashift [efn_note] Verandering van denkkader [Noot van de vertaler] [/efn_note] in het economisch denken zal meebrengen. Hoe het ook zij, de coronapandemie zal tot een sterke recessie leiden. De economische gevolgen zullen een lange tijd voelbaar zijn. Het was daarom correct dat sommige van de lidstaten, waaronder de zwaargewichten Italië, Frankrijk en Duitsland, op eigen initiatief naar voren traden en grootschalige reddingspakketten aankondigden. Het is duidelijk dat de Maastrichtnormen momenteel kunnen vergeten worden, net zoals de ‘zwarte nul’ [efn_note] Met ‘zwarte nul‘ wordt de afwezigheid van ‘rode cijfers’ in het staatsbudget bedoeld‘, een begroting in evenwicht of met overschot dus. Het begrip schwarze Null is in Duitsland sterk ingeburgerd. [Noot van de vertaler] [/efn_note] van het Stabiliteitspact. Bijgevolg heeft ook de Europese Commissie nu officieel het Stabiliteitspact opgeschort. De kans dat deze zombie een comeback maakt na de crisis is eerder gering. Ook de ECB heeft een noodprogramma uitgewerkt voor de eurozone, ten bedrage van 750 miljard euro, een bedrag dat ongetwijfeld nog zal verhoogd worden. We zullen zien dat de centrale bank haast onbeperkte fondsen zal ter beschikking stellen. Te dien einde moet er zelfs geen geld gedrukt worden, aangezien alles nu digitaal verloopt. Van hun kant hebben de landen die niet tot de eurozone behoren hun soevereiniteit op monetair vlak aangewend om grote reddingspakketen op te zetten. Het is nog niet duidelijk of het ESM (Europees Stabiliteitsmechanisme), waarvan de eigenlijke functie is het voorkomen van staatsbankroet in de eurozone, ook kan ingezet worden. De inzet ervan is afhankelijk van het toepassen van een bezuinigingsbeleid. Anderzijds is het ESM niet onderworpen aan EU-reglementering, want het is een intergouvernementeel akkoord dat bijgevolg gemakkelijk zou kunnen aangepast worden. We zullen dus een onverwachte renaissance meemaken van de staatstussenkomst, terwijl het marktfundamentalisme in het defensief gedrongen wordt. Boeiend is de vraag hoe het na de crisis zal gaan. Men hoort nu wel vaak beweren dat na de crisis de wereld er helemaal anders zal uitzien. Dat zou mooi zijn, maar is dat wel zo zeker? Dit citaat komt voor in een interview met de toenmalige Duitse minister van financiën Peer Steinbrück (Der Spiegel, 29 september 2008). We weten ondertussen dat er niet zoveel veranderd is. Maar misschien kan het nu anders uitdraaien en ongelijk geven aan Bertolt Brechts gezegde van 1952 : "Das Gedächtnis der Menschheit für erduldete Leiden ist erstaunlich kurz.” [De herinnering van de mensheid aan doorstaan lijden is merkwaardig kort.] (*) Peter Wahl is medeoprichter van ATTAC-Duitsland. Hij is bestuurslid van WEED (Weltwirtschaft, Ökologie & Entwicklung) en publiceerde veel over globalisering, neoliberalisme en de Europese Unie. Deze tekst verscheen op 24 maart in het Duitse online-magazine  Makroskop  en werd door de auteur in een geactualiseerde versie voor verdere verspreiding aangeboden. Nederlandse vertaling door Ander Europa.

door Gerrit Zeilemaker 25 maart 2020  

Nederland en Groot-Brittannië behoorden tot de zeldzame landen die ter bestrijding van de gevolgen van het  coronavirus kozen voor de aanpak van de ‘groepsimmuniteit’ of  ‘herd immunity’. Nu wordt steeds duidelijker dat dit een verkeerd en vertragend beleid was. Veel over het coronavirus, COVID-19, is nog onbekend; of je ook echt immuun bent na genezing is zelfs niet zeker. Het is daarom naar mijn mening dan beter om van het voorzorgsprincipe uit te gaan en het zekere voor het onzekere te nemen. Het gaat tenslotte om levens. En niet alleen de levens van de patiënten die daadwerkelijk met het coronavirus besmet zijn, maar ook om niet-coronapatiënten die dringende hulp dreigen te mislopen door de overbelasting van het gezondheidszorgsysteem. De crisis binnen dit systeem is algemeen en zal overal toeslaan waar te lang wordt getreuzeld..

  ‘Groepsimmuniteit’ is de aanpak die de economie het minst belemmert Voor zover mij bekend gebruikt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de term ‘groepsimmuniteit’ slechts in verband met vaccinatieprogramma's met een werkend vaccin. Groepsimmuniteit kweken zonder werkend medicijn en immuniteit opbouwen bij een groot deel van de bevolking door blootstelling aan corona en daarmee antistoffen te laten opbouwen zonder beschikbaar medicijn, wordt niet door de WHO geadviseerd [efn_note] Mijn bevinding na een scan in documenten en verklaringen op basis van de zoekterm ‘herd immunity’  [/efn_note]. Het is anders in het geval van een voldoende uitgebreide vaccinatiecampagne; dat onderstelt natuurlijk het bestaan van een vaccin. Dan  zijn ook de niet-gevaccineerden voldoende beschermd door groepsimmuniteit. Maar in het geval van COVID-19 spreken de WHO-richtlijnen niet over het inzetten van ‘groepsimmuniteit’, aangezien we nog op de ontwikkeling van een vaccin moeten wachten. Wat we wel weten is dat ‘groepsimmuniteit’ de aanpak is die de economie het minst belemmert. Daarom sprak ik eerder over een ‘marktconforme epidemiebestrijding’. Het lijkt erop dat de Nederlandse en Britse regering in de eerste plaats erop uit waren om de economie te beschermen. Nu spreekt de regering Rutte over een communicatiefout, de term groepsimmuniteit wordt zoveel mogelijk vermeden en in de feiten neemt het beleid er steeds meer afstand van.  Dat is ook het geval in Groot-Brittannië. Het is dus een verkeerd beleid geweest dat geleid heeft tot nodeloze slachtoffers.   Ook Zweden koos voor groepsimmuniteit Maar Nederland en Groot-Brittannië waren niet de enigen, ook Zweden ging  uit van ‘groepsimmuniteit’. Terwijl de rest van Scandinavië zich afsluit, kan men Zweden binnenkomen en de maatregelen zijn tamelijk mild. De ‘staatsepidemioloog’, Anders Tegnell, vond zelfs het sluiten van de grenzen door Denemarken een ‘volledig zinloze maatregel’. Het sluiten van scholen vond hij niet nodig, want kinderen worden slechts mild ziek en zullen het ook niet in die mate verspreiden als bij de griep. De ouders zullen anders niet naar hun werk kunnen, wat de economie schaadt. Een zelfde mening verkondigde de Duitse viroloog Broste, die echter zijn mening bijgesteld heeft op grond van een nieuwe studie. In de Zweedse skigebieden wordt nog vrolijk geskied en mensen die naar skigebieden in de Alpen zijn geweest gaan direct weer aan het werk. Volgens de Zweedse statistische dienst is daar ook 52% besmet geraakt. Critici van het beleid roepen ‘te weinig en te laat’, een kritiek die ook tegen het beleid van Rutte en Boris Johnson geuit wordt. De directe buren, Noorwegen en Finland, hebben wel hun grenzen gesloten en zetten iedere terugkerende reiziger twee weken in quarantaine, waar deze ook vandaan komt. Finland kent tot nu toe één dode, Noorwegen elf, Zweden drieëndertig (24 maart). Toch heeft Noorwegen meer besmettingen en lijkt het aantal besmettingen sneller toe te nemen dan in Zweden.   Bescherm de werkers De Noorse regering, die uit drie rechtse partijen bestond, werd onlangs een minderheidsregering nadat één der partijen de regering verliet. Ze stelde maatregelen voor om vooral ondernemers voor de coronacrisis schadeloos te stellen. De beperking van de loondoorbetaling na ontslag, van vijftien dagen  naar twee dagen, werd gezien als een cadeau aan de rijken. Het veroorzaakte een golf van verontwaardiging, en werd door vakbonden en linkse partijen verijdeld. Na discussies tussen de negen partijen in het parlement en druk uit de achterban van de vakbond kwamen andere maatregelen. De loondoorbetalingsperiode is nu twintig dagen, op twee dagen na voor rekening van de overheid. Ook werden verbeteringen voor de periode erna afgesproken. Ook Denemarken heeft strenge maatregelen afgekondigd, maar de Deense regering heeft een historische deal met vakbonden en werkgeversverenigingen gesloten om massale ontslagen tijdens de quarantaine te voorkomen. De komende drie maanden dekt de staat 75 procent van het loon van werknemers die door baanverlies worden bedreigd, tot $ 3.300. Bedrijven dekken de resterende 25 procent, terwijl werknemers vijf dagen betaalde vakantie afstaan. Kleine zelfstandigen en flexwerkers vallen echter niet onder deze afspraak. [Zie ook het artikel "Kudde-immuniteit" is epidemiologisch neoliberalisme... op Globalinfo]

door Gerrit Zeilemaker 18 maart 2020   De kogel is door de kerk. Eindelijk trad premier Rutte op televisie voor het publiek. Hij schetste daar drie scenario's. Eén scenario was het virus onbeheerst zijn gang te laten gaan. Daarvoor is niet gekozen. Een ander scenario is om het land ‘op slot’ te doen. Ook daarvoor wordt niet gekozen, want dit betekent dat ‘het land feitelijk een jaar plat komt te liggen’. Dat kan niet, ‘omdat Nederland een open land is’. Het voorkeurscenario is voor de regering Rutte, wat genoemd wordt het opbouwen van ‘een groepsimmuniteit’. ,,Wij willen het virus maximaal controleren, dat is het eerste scenario en dat is het scenario waarvoor we hebben gekozen. De bedoeling is om de piek van de besmettingen af te vlakken en uit te smeren over een langere periode”, aldus Rutte. Met als doel dat verpleeghuizen, thuiszorg, de ziekenhuizen en vooral de intensive-care-afdelingen niet overbelast raken. Zoals we in een eerder artikel berichtten is een overbelasting van het gezondheidszorgsysteem een reële mogelijkheid. In de toespraak wordt naar het gekozen scenario toe geredeneerd door te zeggen dat een rigoureuze aanpak als ‘eindeloos proberen het virus tegen te houden’ wel ‘een jaar’ kan duren. Dit is zwaar overdreven en wordt door de aanpak van Zuid-Korea weerlegd, waar de crisis onder controle lijkt te zijn. De dagelijkse toename van besmettingen is van het hoogtepunt op 3 maart van 851 naar 74 op 16 maart teruggelopen. Met het rigoreus afsluiten van een land kan dus zeker een afvlakking van het aantal besmettingen en overbelasting van het gezondheidssysteem voorkomen worden.   De treurnis van links in Nederland De kritiekloze instemming met het corona-crisisbeleid van de regering Rutte van links, van SP, Dierenpartij en GroenLinks tot PvdA, is echter verbijsterend. Zelfs SP-leider Lilian Marijnissen hemelde in een tweet het optreden van Rutte op: “Indrukwekkende en indringende toespraak van de Minister President. We moeten dit samen doen.” Ik moet eerlijk toegeven dat ik deze kritiekloze bewieroking met stijgende verbazing las. De tot nu toe meest linkse partij van Nederland valt op de knieën voor Rutte en schaart zich zonder kritiek in de ‘nationale eenheid.’ Ofschoon Nederland een tiental jaren is geregeerd door de VVD waar ze per definitie van het eigenbelang uitgingen is het nu volgens VVD-premier Rutte "een tijd om het gezamenlijke belang boven het eigenbelang te stellen.” Een mooier schot voor open doel kan je als links niet hebben.   Gekozen beleid van ‘groepsimmuniteit’ in potentie zeer gevaarlijk Het door Rutte gekozen scenario heet in het Engels ‘herd immunity’ [efn_note]In zijn TV-toespraak legde Rutte het als volgt uit: "Wie het virus heeft gehad, is daarna meestal immuun. Net als vroeger met de mazelen. Hoe groter de groep die immuun is, hoe kleiner de kans voor het virus om over te springen op kwetsbare ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Met groepsimmuniteit bouw je als het ware een beschermende muur om hen heen. Dat is het principe."[/efn_note] en is precies het beleid dat Boris Johnson in Groot-Brittannië heeft gekozen en wat zwaar onder vuur ligt vanwege de voormalige directeur van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Anthony Costello en andere deskundigen. [19 maart: De Britse regering lijkt inmiddels te zijn afgestapt van deze aanpak, zie bv. The Guardian] Costello geeft in een serie tweets zijn kritiek weer:

•  Geen melding gemaakt van de belangrijkste WHO-strategie: testen van de bevolking, surveillance en het naspeuren van contacten van besmette personen;
•  Nu we de controle verliezen, hopen ze dat vrijwillige quarantainemaatregelen die op een persconferentie zijn aangekondigd, de epidemie zullen onderdrukken. Dat zullen ze niet. En hoe weten zij en de overheid wat er zonder toezicht gebeurt?
•  (..) Gaat economie vóór de mensen?
• Het loopt uit de hand. We hebben de WHO en Chinese of Koreaanse hulp nodig;
•  Ons volksgezondheidsadvies van de overheid is gewoon verkeerd.
• Tests per miljoen inwoners. Korea 4100, Hong Kong 2134, Italië 1005, VK 387, VS 26. We moeten de tests in de gemeenschap onmiddellijk opvoeren, niet alleen via ziekenhuizen en operaties. Vraag China om hulp? Ze weten hoe we het moeten doen. En we hebben NU tests nodig voor gezondheidswerkers.

In een video legt Mike Ryan van de WHO, die betrokken was bij het bestrijden van ebola-epidemieën, uit hoe op epidemieën gereageerd moet worden. “Razendsnel reageren, anders haalt het virus je in. De grootste fout is niet bewegen.”   Overal tekorten aan materiaal: Het moet nú opgelost worden! Een tekort van adequate mondkapjes, beschermingskleding en testapparatuur in de genadeloos afgeslankte gezondheidszorg geldt voor vrijwel alle landen van Europa. Zelfs voor gezondheidszorgpersoneel is te weinig materiaal aanwezig. Hier een klacht van een Duitse verpleegkundige: “Veel mensen [verpleegkundigen] hebben echter al geen isolatiemateriaal beschikbaar. Er zijn berichten dat slechts één mondkapje per dienst aan één persoon wordt gegeven en die persoon moet dan voor iedereen zorgen. Elders worden tests door contactverpleegkundigen geweigerd omdat "mensen niet in China waren". De minimale personeelsbezetting is opgeschort. Dit vormt een aanzienlijk risico, vooral op intensive care-afdelingen. Kortom: vanuit verpleegkundig oogpunt zijn klinieken niet gewapend voor de normale dagelijkse gang van zaken.” Ondertussen heeft het Nederlandse Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en Milieu (RIVM) haar testbeleid aangepast. “Buiten het ziekenhuis worden alleen verdachte gevallen met een verhoogde kans op ernstig beloop getest wanneer de behandelende (huis)arts daartoe aanleiding ziet. Andere patiënten worden niet meer getest. Ook niet als zij uit een gebied komen met wijdverbreide transmissie, of contact hebben gehad met een patiënt met COVID-19.” Hoe dat spoort met de uitspraak van Rutte: “Wij willen het virus maximaal controleren” is niet duidelijk. Voorts stelt het RIVM dat persoonlijke beschermingsmaatregelen zoals het gebruik van een mond-neus-masker (FFP1 of FFP2) alleen noodzakelijk zijn voor medewerkers in de zorg. Die medewerkers zoals de huisartsen doen echter een noodoproep: “Grote zorgen over de beschikbaarheid van beschermingsmiddelen: ‘Het moet nú opgelost worden.’ (...) het meest urgent op te lossen punt nu. In afwachting van een snel antwoord op deze urgente vraag, is het raadzaam om ook alvast beschermingsmiddelen te bewaren (...). Momenteel wordt namelijk onderzocht of en hoe beschermingsmiddelen te hergebruiken zijn.” “Huisartsen moeten nu soms onbeschermd op bezoek bij potentiële coronapatiënten thuis, maar ook in verzorgingshuizen. Dat kan natuurlijk niet. Ten eerste worden ze daar zelf ziek van. En ten tweede, als ze zelf besmet raken, gaan ze andere patiënten misschien ook besmetten. Dat moet echt voorkomen worden". Al op 27 februari (!) heeft de huisartsenvereniging “urgentie gevraagd met betrekking tot voorziene tekorten in persoonlijke beschermingsmiddelen.”  Let wel: dit zijn alleen nog maar de huisartsen. We hebben ook nog personeel in ziekenhuizen, thuishulp, verpleeghuizen en schoonmakers; een mondmasker moet bovendien na zes uur vervangen worden. Dat de SP, Groenlinks en PvdA staan te klappen bij dit eindeloze treuzelen en falen van deze regering is onbegrijpelijk.   De cijfers: groepsimmuniteitbeleid is moordend Terug naar het door de regering Rutte gekozen ‘groepsimmuniteitsbeleid’. Laten we wat gaan rekenen. Er zijn op 17 maart 2020 zo’n 189.758 geregistreerde besmettingen en 7.518 doden over de hele wereld. Daarmee is het aantal doden ten opzichte van het aantal besmettingen bijna 4%! Hier zijn de cijfers voor een aantal Europese landen. De cijfers zijn allemaal van 17 maart 2020 en zijn zeer verontrustend:

• In Spanje is het aantal besmettingen  11.409 en het aantal doden 509, bijna 4,5%;
• In Italië is het aantal besmettingen 27.980 en het aantal doden 2.158, dat is 7,7%;
• In Duitsland is het aantal besmettingen 8.084 en het aantal doden 20, 0,025%;
• In Frankrijk is het aantal besmettingen 6.633 en het aantal doden 148,  2,2%;
• In Groot-Brittannië is het aantal besmettingen 1.950 en het aantal doden 56,of 2,9%;
• In België zijn er 1243 besmettingen en 10 doden, 0,8%;
• In Nederland is het aantal besmettingen 1.705 en het aantal doden 43,  2,5%.

Het ‘groepsimmuniteitsbeleid’ van de regering Rutte kan tot een besmetting van 60% van de 17 miljoen Nederlanders leiden, anders werkt het ‘beleid’ en werkt de immuniteit niet. Dat zijn zo’n 10 miljoen besmettingen. Hoeveel daarvan zullen sterven? Bij een overlijdenspercentage van 1% zouden het er al zo’n 100.000 zijn, maar Rutte gokt erop dat zijn 'groepsimmuniteit' dit cijfer naar beneden haalt. Hoeveel? Daar heeft men het raden naar. Natuurlijk moeten deze cijfers met grote voorzichtigheid bekeken worden, maar de stijging van het aantal besmettingen gaat zeer snel.  Zie deze grafiek   en zie hier eenzelfde berekening voor het VK.   Welk beleid dan wel? Nederland moet onmiddellijk de grenzen en vliegvelden sluiten en alle besmettingshaarden isoleren. Brabant had al lang compleet afgesloten moeten worden. Schade aan de economie is al veel groter door het treuzelen van de regering Rutte. Ze willen de epidemie marktconform sturen, maar brengen de economie in een nog veel grotere crisis. Nederland moet onmiddellijk om hulp en advies vragen bij Chinese en Koreaanse experts en hun beleid kopiëren. Nederland moet de Chinese regering te hulp roepen om beschermingsmateriaal op grote schaal aan te schaffen. Een vliegtuig vol kan er morgen zijn. Er moet eenvoudig testmateriaal massaal beschikbaar komen, anders kan het virus niet ‘maximaal gecontroleerd’ worden. Alles moet er op gericht zijn om verdere besmettingen te voorkomen en om alle werkers in de gezondheidszorg en hulpdiensten niet alleen mondeling aan te moedigen, maar vooral daadwerkelijk te ondersteunen met materiaal, en ze alle ruimte en steun  geven om hun werk te doen. Nu “Razendsnel reageren anders haalt het virus je in!”  

door Eoghan Gilmartin (*) 18 maart 2020  

Spanje heeft aangekondigd dat het particuliere ziekenhuizen en farmaceutische bedrijven zal overnemen om het coronavirus te bestrijden. In Pedro Sánchez' coalitie van sociaaldemocraten (PSOE) en radicaal-links (Unidas Podemos)  verdedigen sommige ministers nog steeds de bezuinigingen op de begroting. Hun neoliberale dogma's kunnen dodelijke gevolgen hebben.

  Met het aantal coronavirusgevallen van meer dan 7500 en een dodental van meer dan 280, heeft de linkse regering van Spanje  in het weekend van 14-15 maart de noodtoestand uitgeroepen. Zoals eerder gebeurde in Italië is vanaf 16 maart het hele land voor twee weken afgesloten. De regering heeft zichzelf buitengewone bevoegdheden verleend; zo heeft ze nu de mogelijkheid om de controle over alle particuliere ziekenhuizen over te nemen. Ook kan zij nu andere noodzakelijke private middelen (zoals die van de farmaceutische industrie) mobiliseren en het autonome (regionale) bestuur onder directe controle van Madrid plaatsen. Maar de krachten die de herverkiezing van premier Pedro Sánchez in januari ondersteunden, zijn verdeeld over deze maatregelen. Tot de eerste critici behoren de Baskische en Catalaanse partijen, die de socialistische (PSOE) premier Pedro Sánchez ervan beschuldigen deze crisis te gebruiken om een ​​centrale machtsgreep te doen. Dit toont aan in hoeverre het politieke landschap  in Spanje  door de crisis is veranderd. Een regering die pas twee maanden geleden is gekozen op basis van de belofte van een dialoog met de pro-onafhankelijkheidsregering van Catalonië, wordt nu gedwongen een ongekende interventie te doen in de autonome regio's. Er wordt betwist wie voor de crisis gaat betalen. Na een kabinetsvergadering van zeven uur op zaterdag konden de PSOE en haar linkse coalitiepartner  Unidas Podemos geen overeenstemming bereiken   over economische maatregelen om werknemers te beschermen tegen inkomensverlies. Vice-premier Pablo Iglesias brak zelfs zijn quarantaine (nadat zijn partner, minister van gelijkheid Irene Montero positief testte) af om de vergadering bij te wonen. Iglesias en andere Unidas Podemos-ministers namen het tegen de PSOE-minister van Economische Zaken Nadia Calviño en de minister van Financiën María Jesús Montero op. De twee financiële zwaargewichten van de regering weigeren de economische interventies te accepteren waar de leider van Podemos op aandrong.  Zij wijzen het idee van een Europees stimuleringspakket af.  Ze willen in plaats daarvan prioriteit geven aan het beheersen van het begrotingstekort. De exacte details van de voorstellen van Iglesias zijn nog niet bekendgemaakt. Maar al bij de algemene verkiezingen van november beloofde de radicaal-linkse partij dat haar aanwezigheid in het kabinet ervoor zou zorgen dat toekomstige bezuinigingen 'ten koste van de top van de samenleving zouden zijn, in plaats van ten koste van de onderkant'. Niemand verwachtte dat de beslissende test zo vroeg in de regeerperiode zou komen. De voortdurende strijd in het hart van de Spaanse regering kan worden gezien als een microkosmos voor het dilemma waarmee Europa als geheel wordt geconfronteerd: een snelle breuk maken met de economische orthodoxie, of miljoenen veroordelen tot ernstige ontberingen of erger.   De breuklijnen van de coalitie Als voormalige directeur-generaal voor begrotingsaangelegenheden bij de Europese Commissie is minister van Economische Zaken Nadia Calviño beschreven als  "de  vertegenwoordiger van de Trojka in het Spaanse kabinet". Zij en Iglesias – die beiden vice-premier zijn - zijn al herhaaldelijk in botsing gekomen sinds de coalitie in functie is. Ten eerste is Calviño tegen het opnemen van huurprijsbeheersing in het programma voor de regering. Bovendien betwist ze een moratorium op huisuitzetting voor mensen in sociale nood. Iglesias haalde het. Maar vervolgens moest zijn partij een compromis sluiten over plannen om het minimumloon te verhogen, met een verhoging van 5 procent in plaats van de 10 procent waarop Unidas Podemos aanvankelijk had aangedrongen. Vorige week werd er een nieuw  conflict zichtbaar toen de omvang van de coronacrisis duidelijk werd. Nadat het aantal bevestigde gevallen in Madrid op maandag 9 maart verdubbelde, drongen tal van ministers van beide partijen, waaronder Iglesias, aan op een snelle afkondiging van de noodtoestand. Met de noodtoestand zou de ernst van de crisis en de noodzaak om te reageren benadrukt worden. Calviño heeft zich hier echter om economische redenen tegen verzet. Zij was bang  dat dit de markten zou afschrikken. Premier Sánchez bleef tot afgelopen donderdagavond niet bereid tot zulke drastische maatregelen. Tot de gebeurtenissen het van hem overnamen. Deze verloren dagen waren beslissend voor Spanje. Het sprong Frankrijk en Duitsland voorbij als het Europese land met het op één na hoogste aantal gevallen, waarbij die aantallen nog exponentieel toenamen. In Madrid, met meer dan de helft van de gevallen, waren scholen, musea, bars en restaurants tegen vrijdag allemaal gesloten. Maar zonder formele afsluiting hebben duizenden inwoners met een tweede huis aan de kust - waaronder de voormalige rechtse premier José María Aznar - de stad gewoon verlaten. Dit ondanks oproepen van de regionale regering om dat niet te doen. Eind vorige week accepteerde zelfs de rechtse president van de Comunidad de Madrid, Isabel Díaz Ayuso, de noodzaak van buitengewone maatregelen, onder andere het ingrijpen in het particuliere gezondheidsstelsel van de regio en het gebruik van hotels als quarantainezone. Haar regering kondigde aan dat ze zou stoppen met het testen van mensen met milde symptomen, omdat ze de cijfers niet meer aankunnen. Madrid had tegen vrijdagochtend bijna 2.000 getroffenen. Toen duidelijk werd dat de noodtoestand onvermijdelijk was, richtte de aandacht van de regering zich op het bredere pakket aan maatregelen dat daarmee gepaard zou gaan, en op de manier waarop zij zou omgaan met de sociale gevolgen van de toenemende crisis. Toch waren de resultaten duidelijk niet indrukwekkend. Donderdag 12 maart lekte het team van Calviño verklaringen uit naar de pers waarin werd aangekondigd dat Spanje zich bij Nederland en Duitsland zou aansluiten om het bezuinigingsregime van de Europese Unie te verdedigen, en zich zou verzetten tegen een door Italië en Frankrijk voorgesteld stimuleringsplan. Volgens deze lekken vond ze dat "het geen tijd was voor onverantwoordelijk gedrag" en dat de Europese reactie in plaats daarvan binnen de parameters van het "flexibiliteitsmechanisme" van het Begrotingspact van de Europese Unie zou moeten blijven. Een dergelijk antwoord betekent een totale weigering om de drastische sociale gevolgen van deze crisis te erkennen. Het staat in schril contrast met de retoriek van een "progressieve regering". Dit is vooral duidelijk als het gaat om de kans op massaal banenverlies. Veertig procent van de Spaanse werknemers   heeft een deeltijdcontract of een tijdelijk contract. Hierbij duren twee vijfde van deze tijdelijke contracten minder dan een maand. De eerste schattingen suggereren dat een miljoen mensen zou kunnen worden ontslagen als gevolg van de lockdown, terwijl nog eens miljoenen mensen te maken krijgen met een sterke daling van hun inkomen. Calviño's uitgelekte verklaringen waren geen overeengekomen beleid waar Unidas Podemos of zelfs al haar PSOE-kabinetcollega's zich bij hadden aangesloten. In een ongekende situatie aanbeland ging de regering aan het improviseren.  Zonder duidelijke aanwijzingen van premier Sánchez ontstonden er binnen haar gelederen twee verschillende kampen.   Kabinetsaanwezigheid moet lonen Dit werd duidelijk bij het kabinetsoverleg van zaterdag 14 maart. Na het uiteengaan van de vergadering zonder akkoord stelde Iglesias dat de aanpak sterk uiteenlopend was, en hij tweette dat "niemand mag worden achtergelaten zoals in 2008 is gebeurd". Dit werd herhaald door de burgemeester van Barcelona, Ada Colau, die bevestigde: "We kunnen de fouten van 2008 niet herhalen. We moeten werkende gezinnen steunen met een gegarandeerd minimuminkomen en een moratorium op de huur." Op zondagavond benadrukte Podemos medeoprichter Juan Carlos Monedero, een van Iglesias' naaste vertrouwelingen, zijn prioriteiten: "Openbare diensten, het vermijden van uitzettingen, het helpen van werklozen en zelfstandigen ... een moratorium op hypotheken, het vermijden van ontslagen ... een verbod op het afsluiten van water, elektriciteit en gas. Daarom hebben we Podemos opgericht." Het falen van de vorige PSOE-premier José Luis Rodríguez Zapatero om weerstand te bieden aan de oproep tot bezuinigingen na de wereldwijde financiële crisis van 2008 maakt deel uit van het DNA van Podemos. De partij heeft haar wortels in de Indignados-beweging en het gevoel van boosheid ten aanzien van de door de socialisten opgelegde bezuinigingen. Podemos is de eerste radicale linkse partij in tachtig jaar die het tot regeringsdeelname bracht. Zij is nu vastbesloten zich niet te laten dwingen tot het doorvoeren van bezuinigingen. Iglesias vocht zaterdag 'tot de dood' voor een pakket dat de sociaaldemocratische geest van het twee maanden oude programma voor de overheid zou handhaven. Maar hij en Unidas Podemos worden nu geconfronteerd met het doordrukken van een dergelijke agenda binnen een moeilijk evenwicht van krachten. De publieke uitspraken van de leidende figuren in de partij maken deel uit van een strategie om de verschillen binnen de uitvoerende macht zo openbaar mogelijk te maken. Dit is vooral om druk uit te oefenen op de PSOE. Er zijn duidelijke feitelijke verschillen binnen de PSOE en deze zijn sinds het aantreden van de coalitie herhaaldelijk naar voren gekomen. Verschillende socialistische ministers steunden Iglesias zelfs tegen het aandringen van Calviño op begrotingsdiscipline. Toch blijft het precieze standpunt van Sánchez zoals altijd onduidelijk. Zijn leiderschap van de PSOE is gedefinieerd door constante tactische scharnierpunten, van links naar het midden en weer terug. Zijn carrière zal zeker worden bepaald door wat hij besluit te gaan doen, geconfronteerd met deze dramatische crisis. De Eurogroep- en kabinetsbijeenkomsten van 17 maart [efn_note] Over de Eurogroepvergadering, zie de analyse van Yanis Varoufakis.  [Noot van de vertaler] [/efn_note]  zullen in dit opzicht doorslaggevend zijn. De enige linkse coalitie van de Europese Unie probeert zonder averij onbekende wateren te bevaren. (*) Eoghan Gilmartin is als schrijver, vertaler en medewerker van Jacobin gevestigd in Madrid. Dit artikel verscheen op 16 maart op Jacobin onder de titel Austerity Dogmas Will Hobble Spain’s Response to Coronavirus. Het werd voor Ander Europa door Rob Noort in het Nederlands vertaald.

door Yanis Varoufakis (*) 17 maart 2020   Zet je schrap voor een afschuwelijke recessie in de EU! De Eurogroep [de ministers van financiën van de eurozone] is gisteren, maandag 16 maart, bijeengekomen om gecoördineerd te reageren op de massale recessie die al aan de gang is na de afgrendeling van een groot deel van de Europese samenleving. Zij staan voor een enorme taak: als de activiteit in de verkoop, het toerisme, de dienstensector, enz. slechts één maand lang met 50% daalt (wat zeker is) en vervolgens nog twee maanden met 25% (het beste scenario), dan zal de jaarlijkse groei met 10% dalen. In heel Europa! Wat had de Eurogroep in zulk geval moeten aankondigen? Een onmiddellijke massale begrotingsimpuls, met als doel de mensen gerust te stellen dat ze niet armer zullen worden. Zoals bijvoorbeeld de regering van Hong Kong deed: ze pompte onmiddellijk 10 miljard dollar in de economie door de belastingsdienst opdracht te geven de bankrekening van elk huishouden onmiddellijk met 1250 dollar te crediteren. Men mag natuurlijk niet verwachten dat de Eurogroep zo snel actie zou ondernemen; het blijft evenwel een feit dat er niets minder dan een overheidsinjectie van 5% [van het BBP] nodig is om het onheil te herleiden van -10% van het BBP naar bijvoorbeeld -3% (uitgaande van een zeer groot multiplicatoreffect).   Wat besliste de Eurogroep dan? Hier is hun officiële communiqué, waarin een aantal indrukwekkende cijfers worden aangekondigd. Commentatoren spraken over een ‘bazooka’ gericht op de recessie. In werkelijkheid was de bazooka maar een zielig waterpistool. Eens te meer bewees de Eurogroep dat ze niet alleen niet naar behoren functioneert, maar ook een duidelijk en actueel gevaar vormt voor de Europeanen. Het eerste wat opvalt is wat ze niet hebben gedaan. Zoals iedereen weet, leven de regeringen van de eurozone in het keurslijf van het zogenaamde begrotingspact, dat bijna geen extra budgettaire ruimte ruimte laat. Dit begrotingspact bevat echter wel een clausule die kan worden geactiveerd in tijden van nood; hierdoor krijgen regeringen tijdelijk de vrije hand en kunnen ze  geld injecteren bij een onverwachte crisis. Vóór de vergadering van gisteren verwachtte bijna iedereen dat de Eurogroep de activering van deze clausule zou aankondigen. ZE DEDEN DAT NIET! Ze kondigden wel twee dingen aan. Ten eerste, een reeks leningen voor de particuliere sector. Ten tweede verwezen ze naar het gebruik van de zogenaamde ‘automatische stabilisatoren’ en naar niet nader omschreven maatregelen ten bedrage van 1 procent van het BBP. We bekijken achtereenvolgens deze twee punten.   Leningen - De Europese Investeringsbank zal 8 miljard euro aan werkkapitaalkredieten voor 100.000 Europese bedrijven aanbieden en zal proberen dit bedrag op te trekken tot 20 miljard euro. - De Eurogroep speelde met het idee om een beroep te doen op het reddingsfonds (het Europees Stabiliteitsmechanisme) om de onbenutte kredietcapaciteit van 410 miljard euro te benutten. Voordat we ons verliezen in de details over deze 430 miljard euro aan potentiële leningen, is het van cruciaal belang dat we het hebben over het belangrijke punt: Leningen zijn nutteloos als het probleem niet illiquiditeit is, maar insolventie [efn_note] Insolventie is het gebrek aan middelen, een potentieel bankroet dus. Illiquiditeit is het gebrek aan liquide middelen, geld. Iemand kan miljoenen aan vastgoed bezitten, maar als hij morgen 100.000 euro moet betalen heeft hij een liquiditeitsprobleem.  [Noot van de vertaler][/efn_note]. Het is een zinloos geschenk om geld te lenen aan een bedrijf waarvan de klanten zijn verdwenen en dat weet dat, wanneer die terugkomen, het bijna onmogelijk zal zijn om de nieuwe en oude schulden terug te betalen. Wat bedrijven nu nodig hebben, is ofwel de overheid als ultieme klant [buyer of last resort], ofwel een vermindering van hun schulden, maar niet: nieuwe leningen. Als we nu naar de details kijken, zijn de EIB-leningen een druppel op een hete plaat. Bovendien slagen ze niet voor de snelheidstest, zoals iedereen weet die EIB-leningen aanvroeg. Wat het ESM betreft, zou dit een grap zijn als de situatie niet zo ernstig was. Waarom? Omdat elke lening van het ESM gepaard gaat met zogenaamde 'voorwaarden': de regering die van het ESM leent moet een ‘MoU’, een ‘memorandum van overeenstemming’ ondertekenen (zoals Griekenland in 2010 heeft gedaan), wat een enorme toekomstige bezuiniging met zich meebrengt zodat het land in kwestie nog meer een vazalstaat van Brussel wordt. Kan men ernstig geloven dat de Italiaanse regering zo ’n memorandum – en tegelijkertijd haar eigen doodvonnis – tekent?   Opschorting van belastingbetaling en inbreng van 1% van het BBP De slagzin in de media is momenteel 1% van het EU-BBP aan begrotingsmaatregelen. Maar meer van nabij beschouwd vinden we geen enkele precisering. Het enig concrete is het uitstel van belastinbetaling: bedrijven en huishoudens betalen de BTW en andere belastingen pas aan het eind van het jaar. Maar ook dit is, net als de leningen aan het bedrijfsleven, een fout beleid. Zelfs wanneer de lockdown afloopt, en het terug 'business-as-usual' (of bijna) wordt, zullen de Europeanen niet genoeg verdienen om de uitgestelde belastingen plus de nieuwe belastingen laattijdig te betalen. Vooral omdat tegen die tijd veel bedrijven en banen zullen zijn verdwenen. Kortom, de Europeanen zullen nood hebben aan een belastingskorting. In plaats daarvan kregen ze uitstel, een soort staatslening waarmee ze hun belastingen later kunnen terugbetalen. [efn_note] Als de staat de belastingen pas later int, zal er in afwachting moeten geleend worden. [Noot van de vertaler][/efn_note]. Een spectaculair bewijs dat de Eurogroep geen lering heeft getrokken uit de eurocrisis van 2010: Leningen aan de gefailleerden helpen niet!   Het antwoord van DiEM25 op de vraag: Wat hadden ze moeten doen? De Eurogroep had de Europese Raad op zijn minst moeten aanbevelen dat de Europese Investeringsbank groen licht krijgt voor de uitgifte van EIB-obligaties ter waarde van 600 miljard euro, met de bepaling dat de Europese Centrale Bank,  in het kader van haar lopende en onlangs verhoogde kwantitatieve versoepelingsprogramma (QE), de waarde van deze obligaties op de obligatiemarkten zal ondersteunen. Die 600 miljard euro moet rechtstreeks worden uitgegeven om de nationale gezondheidsdiensten te ondersteunen en moet ook worden geïnvesteerd in sectoren van de economie die zwaar worden getroffen door de lockdown; terzelfdertijd moet de economie worden aangespoord tot groenere vormen van vervoer, energieproduktie, enzovoort. Bovendien moet het Begrotingsverdrag onmiddellijk aan de kant worden geschoven en moeten de regeringen een belaastingsvermindering toekennen aan kleine en middelgrote bedrijven, huishoudens, enz. Het bovenstaande zou waarschijnlijk de recessie wel niet afwenden, maar ze toch indammen tot iets tussen -1% en -2% van het BBP. Om dit compleet te vermijden had de Eurogroep moeten tot hetzelfde besluiten als Hongkong en de Europese Centrale Bank een noodfonds laten aanleggen waaruit elk Europees huishouden tussen de 1000 en de 2000 euro krijgt.   Samenvatting   Degenen onder ons die weten hoe de Eurogroep werkt, hadden gisteren niet veel hoop. Toch zijn de Europese ministers van Financiën erin geslaagd om nog minder te doen dan we hadden gevreesd: Zij zijn er niet in geslaagd de voorwaarden van het Begrotingsverdrag te gebruiken om het begrotingsbeleid in de hele eurozone te versoepelen. Opnieuw begingen ze de tragische vergissing om een insolventiecrisis te behandelen als een liquiditeitscrisis. En ze hebben niet erkend dat sommige landen, met name de landen die door de nooit aflatende eurocrisis zijn getroffen, veel meer steun nodig hebben dan andere. Kortom, de bazooka van de Eurogroep is niets anders dan een waterpistooltje. Het wordt tijd dat de Europeanen aandringen op iets beters dan dit. Het wordt tijd dat we ons op transnationaal, pan-Europees niveau organiseren om de Eurogroep, dat instrument van op bezuinigingen berustende recessie, te vervangen door een instelling die overal voor een meerderheid van de Europeanen kan opkomen . BIJLAGE: De veelzeggende verwijzing door de Eurogroep naar de ‘automatische stabilisatoren’ Het communiqué van de Eurogroep verwees naar het "volledig gebruik van automatische stabilisatoren". Wat wilden ze daarmee zeggen? Een voorbeeld van een ‘automatische stabilisator’: als mensen hun baan verliezen, krijgen ze een werkloosheidsuitkering. Dit betekent dat er geld wordt overgemaakt van de beter gesitueerden naar de slechter gesitueerden. De slechter gesitueerden, die nu werkloos zijn, sparen niets en zo komt er meer geld van de beter bedeelden in omloop. Dat is wat economen een 'automatische stabilisator' noemen ('automatisch' omdat er geen overheidsbesluit nodig was om het te activeren - het verlies van banen doet het automatisch - en 'stabilisator' omdat het BBP omhoog gedreven wordt door geld dat niet bespaard maar uitgegeven wordt.) Ziet u, beste lezer, wat de Eurogroep werkelijk zegt als ze bekent dat ze zich beroept op de 'automatische stabilisatoren' terwijl er niet gerept wordt over een gecoördineerde budgettaire expansie? Ze zeggen: maak jullie je geen zorgen, mensen, het is waar dat wij, de ministers van financiën, bijna niets doen om de ramp af te wenden, maar als de ramp komt, zullen jullie banen verloren gaan en zal de armoede een automatisch mechanisme in werking stellen dat de val van de economie zal opvangen. Een beetje zoals het troosten van de slachtoffers van de pest met de gedachte dat hun dood, door het verkleinen van het arbeidsaanbod, de toekomstige lonen zal stimuleren...   (*) Yanis Varoufakis is een econoom en academicus, en was minister van Financiën in de Griekse regering Tsipras I  tijdens de confrontatie met de Troika (eerste helft 2015). Na de capitulatie van Syriza richtte hij de pan-Europese beweging DiEM25 op, die zich als doel stelt de Europese Unie tegen 2025 te democratiseren. In Griekenland zelf richtte hij in 2018 een nieuwe partij op, MeRA25, die  in 2019 negen zetels haalde in het Grieks Parlement. De bovenstaande tekst verscheen op Varoufakis' blog op 17 maart 2020, en werd in het Nederlands vertaald door Ander Europa.

door Gerrit Zeilemaker 16 maart 2020   Het wordt nu wel duidelijk het neoliberale kapitalisme met zijn marktwerking in de gezondheidszorg een epidemie als deze totaal niet aan kan. Politici door heel Europa verklaren hun tot op het bot uitgeklede gezondheidszorgsysteem desondanks tot het beste ter wereld. Ze aarzelen om de crisis rigoureus aan te pakken en hun zorgen gaan vooral uit naar het bedrijfsleven. In Italië is het gezondheidszorgsysteem in complete chaos geraakt. Artsen moeten beslissen wie ze wel en niet helpen. Wat daar op dit moment (15 maart) gebeurt zal snel in omringende landen werkelijkheid worden. In Spanje is Madrid op vrijdag een infectiehaard gebleken. In plaats van de stad onmiddellijk af te sluiten, wachtte de regering Sánchez 30 uur en zijn  vele bewoners en studenten de stad ontvlucht, met de voormalige rechtse premier Aznar en zijn vrouw voorop. De Catalaanse regering had wel een kleine stad onmiddellijk afgesloten, maar wachtte tevergeefs op toestemming van Madrid om havens en vliegvelden te mogen sluiten. In Duitsland is een tekort  aan 17.000 verpleegkundigen en vier op de vijf ziekenhuizen vinden geen artsen voor vacante posten. Een derde van de ziekenhuizen in Duitsland moest het afgelopen jaar intensive care bedden en afdelingen voor spoedeisende hulp sluiten. De vakbond Verdi stelt dat na jaren van ‘bedrijfskundige optimalisering’ het personeel op zijn tandvlees loopt. Het financieringssysteem vergoedt alleen behandelde gevallen, preventiecapaciteiten voor epidemieën en rampen worden niet gefinancierd. Ook in Duitsland is het schrijnend tekort aan ic-bedden en beademingsapparatuur al sinds 2012 bekend, toen de bondsregering een risicoscenario had laten maken die griezelig veel lijkt op de huidige coronacrisis. Ondertussen belooft de Duitse minister van Financiën Olaf Scholz bedrijven niet alleen belastinguitstel, maar ook liquiditeitssteun; een ‘veiligheidsnet voor de economie’.  In hun mateloze dienstbaarheid aan het bedrijfsleven komt een ‘veiligheidsnet’ voor de rest van de Duitsers in hun denken niet voor. Ook in Nederland is de gezondheidszorg totaal niet voorbereid op de epidemie. Als 10 % van de geïnfecteerden intensive care nodig heeft zal het met 17 miljoen Nederlanders bij een besmetting van 50% (laag geschat) gaan om circa 800.000 mensen die een ic-bed nodig hebben. Hopelijk niet allemaal tegelijk. Nu al wordt gesproken van een epidemieduur tot juni. Dat betekent dat over een periode van drie maanden misschien gemiddeld 200.000 ic-bedden voor corona-patiënten nodig zijn. Er waren in 2017 zo'n 2.050 ic-bedden in Nederland. In veel van die bedden liggen al mensen. De ic-beddencapaciteit is dus volstrekt onvoldoende. Even niet vergeten dat Nederland qua kosten van de gezondheidszorg per persoon op de 2e plaats in de wereld na de Verenigde Staten staat. Nu komt het sluiten van ziekenhuizen als het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam toch wel in een schril licht te staan. En er staan nota bene nog 15 sluitingen op het neoliberale lijstje! Een veel armer land als China weet in Wuhan in 5 dagen tijd een complete viruskliniek van duizend bedden uit de grond te stampen! Ze hadden al speciale virusklinieken sinds de uitbraak van SARS in 2003 in voorraad. Waarom zijn in Europa geen virusklinieken in voorraad met onze dure gezondheidszorg? De absurde focus op efficiency en winst blijkt letterlijk moordend te zijn! Ondertussen is een vliegtuig uit China in Italië (ook in Irak) geland met aan boord acht ton medische apparatuur en een groot medisch team. Internationale solidariteit! Van de EU heeft Italië nog niets gehoord en van de ECB valt ook niets te verwachten, zoals Ander Europa reeds eerder berichtte. We hebben de onderbetaalde verpleegkundigen en medici nu harder nodig dan die dikbetaalde cliniclowns die ons regeren!  

15 maart 2020 - Yanis Varoufakis, Grieks minister van Financiën in de regering Tsipras I (eerste helft 2015) registreerde de discussies tijdens de zittingen van de eurogroep, de bijeenkomst van de ministers van financiën van de eurozone, waarvan anders nooit notulen gepubliceerd worden. Met zijn beweging DiEM25, die zich als doel stelt de Europese Unie tegen 2025 te democratiseren, maakt Varoufakis deze opnamen nu openbaar. Men vindt een hoop materiaal (in het Engels) op de website Euroleaks. Een buitenkansje voor wie het conflict tussen Griekenland en de Troika van nabij volgde en nu kan nagaan hoe het er concreet aan toeging onder de Europese 'partners'. In onderstaande video legt Varoufakis uit waarom deze opnames nu publiek gemaakt worden. (hm)    

door Herman Michiel 13 maart 2020   Net zoals bij mensen komen de diepere motivaties en karaktertrekken van instellingen vaak duidelijker tot uiting in crisissituaties. Dat was gisteren het geval voor de ECB, de Europese Centrale Bank. Die wordt sinds 1 november 2019 geleid door Christine Lagarde, rechtse politica en ster aan het Franse mondaine firmament die het tot directeur van het Internationaal Muntfonds (IMF) schopte. En nu dus de ECB door woelige waters moet loodsen. Er werd reeds eerder voor gewaarschuwd dat Madame Lagarde meer verstand heeft van synchroonzwemmen en Dior-producten dan van centraalbankieren, zelfs in zijn neoliberale opvatting. Dat werd gisteren volledig bevestigd. Haar aankondiging van de maatregelen die de ECB neemt ter bestrijding van de economische gevolgen van het pandemisch coronavirus waren desastreus voor de EU-lidstaat die er in de eerste plaats mee te maken heeft: Italië. Voor het financieel-economisch eerder fragiele land, dat nu ook nog af te rekenen heeft met de zwaarste impact van het virus, werden vanwege de ECB steunmaatregelen verwacht, maar die kwamen er niet. Gevolg: de financiële markten trokken meteen de intrestvoet op van leningen aan de Italiaanse overheid. In technische termen: de spread, het verschil in intrestvoet die Italië moet betalen en die welke de Duitse overheid moet betalen voor haar staatsleningen, sprong meteen omhoog met 2,6 procentpunten, wat miljarden méér uitgaven aan de banken door de Italiaanse Staat betekent. Een onhandige formulering van een beginneling? Nee, veel erger nog en bijna ongelooflijk: Madame Lagarde zei tijdens haar persconferentie “dat het niet de taak is van de ECB om de spread bij overheidsleningen tegen te werken”!! Wat is dan wel de taak van de ECB? Dat is overduidelijk in de maatregelen die de ECB wél nam om de gevolgen van de coronacrisis tegen te gaan:

• Banken krijgen ‘goedkope’ leningen “opdat ze de KMO’s kunnen ondersteunen”. Goedkoop is hier een understatement, want het tarief bedraagt minus 0,75%. Dit betekent dat banken gesubsidieerd worden om geld te ontlenen bij de ECB!!
• Het quantitative easing (QE) programma wordt bijna verdubbeld: banken zullen nog gemakkelijker aan liquide middelen geraken. Zogezegd om investeringen te doen, maar de 2500 miljard (ja: tweeduizendvijfhonderd miljard) QE in het verleden kwamen voor het overgrote deel de banken en de rijken ten goede, zonder het economisch raderwerk te stimuleren.
• Normaal wordt de basisrente verlaagd om het economisch leven aan te wakkeren, zoals gebeurt in de USA en Groot-Brittannië. Maar de irrationele beheptheid van de ECB met de strijd tegen de (onbestaande of toch abnormaal lage) inflatie maakt dat die basisrente nu al negatief is (-0,50%) en dus moeilijk nog verlaagd kan worden. Weet, beste EU-burger, dat ‘strijd tegen de inflatie’ in de EU geheime code is voor ‘strijd tegen loonsverhogingen’, een strijd die de ECB en het hele EU-bestel tot nog toe op voorbeeldige wijze gestreden hebben...

Het zou fout zijn om dit onverantwoord beleid alleen in de schoenen te schuiven van de onbekwame Lagarde. Haar ‘communicatie’ was onhandig, en werd daarom achteraf door een medewerker van de ECB goedschiks kwaadschiks ‘gecorrigeerd’. Maar het klopt dat de opdracht van de ECB, zoals vastgelegd in de Europese verdragen, zich beperkt tot de bestrijding van de gemiddelde inflatie in de eurozone. Tewerkstelling, hulp aan overheden behoort (opnieuw in tegenstelling tot andere centrale banken) uitdrukkelijk niet tot die opdracht. De misstap van Lagarde was dat ze dit te uitdrukkelijk vermeldde. De euro en haar ECB staan ten dienste van de banken en de bedrijven, niet van overheden en de bevolking, zelfs niet in crisistijden als deze. Wanneer zullen politici, van centrumrechts tot centrumlinks (en daarbuiten) dat ooit durven bekennen?        

door Gerrit Zeilemaker 10 maart 2020   Met veel tamtam is onlangs het rapport van de Commissie Regulering van Werk aan minister Koolmees (D’66) gepresenteerd.Koolmees noemde het rapport ‘evenwichtig’. Het rapport van de Commissie Borstlap, zoals de commissie naar zijn voorzitter wordt genoemd, begint voortvarend: ‘bakens moeten verzet worden’ en ‘pleisters plakken’ gaat niet meer, er zijn ‘fundamentele aanpassingen’ nodig. De verbeteringen in het rapport zijn echter boterzacht en de verslechteringen zeer concreet. Volgens het rapport heeft rond 60% van de werkenden in Nederland een vast contract en 40% een flexibel contract. Van vrijwilligheid is geen sprake: 80 tot 90 % van de de flexwerkers wil liever een vast contract. Flexwerkers hebben een fors grotere kans om werkloos te worden en verdienen gemiddeld zo’n zeven procent minder voor hetzelfde werk als hun collega’s met een vast contract. De kans op armoede is onder flexwerkers drie keer zo groot. Flexibele werknemers hebben minder toegang tot scholing, doen vaker gevaarlijk werk, zijn vaker slachtoffer van een arbeidsongeval en hebben minder toegang tot een bedrijfsarts. Ze doen noodgedwongen vaker een beroep op regelingen rond werkloosheid, ziekte- en arbeidsongeschiktheid en bijstand. Het rapport concludeert dat ‘de kosten van flexibele contracten dan ook gedeeltelijk worden afgewenteld op het collectief.’ ‘Iedereen’ heeft belang bij ‘nieuwe spelregels in de wereld van werk’ en ‘minder flex’, stelt het rapport. Niet iedereen voelt zich echter aangesproken, want de Nederlandse werkgevers hebben erg veel belang bij de twee miljoen goedkopere flexibele werknemers en 1,1 miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). De werkgeversorganisaties VNO en MKB vinden dat het rapport het vaste contract ‘heilig verklaart’ en ze zijn vooral tegen het principe dat alle werkenden werknemer zijn tenzij iets anders blijkt. Daarmee wordt de werknemer op een voetstuk geplaatst en dat past niet meer bij een ‘moderne arbeidsmarkt. [efn_note] Financieele Dagblad 23 januari 2020 [/efn_note]   Hoe komt Nederland eigenlijk aan al die flexibele banen? Het grote aantal flexibele banen en zzp’ers is vooral het gevolg van regeringsbeleid. “Het komt niet door conjunctuur of de globalisering of de technologie, het komt doordat we het zo geregeld hebben. Als je de kraan zelf hebt opengezet, kun je hem ook weer dichtdraaien” aldus de oud-directeur van het Centraal Planbureau Laura van Geest. [efn_note] Financieele Dagblad 31 januari 2020 [/efn_note] Voor één keer ben ik het met haar eens: we kunnen de kraan zelf dichtdraaien. Maar waarom hebben ‘we’ die kraan dan opengedraaid?   Een greep uit de geschiedenis Opeenvolgende regeringen kwamen aan de eisen van ondernemers tegemoet die de regels van de arbeidsmarkt aangepast wilden zien: vooral de werkers moesten zich aanpassen aan de ‘eisen’ van de markt. Met uitspraken van minister-presidenten zoals Lubbers: “Nederland is ziek”, het ‘afschudden van ideologische veren’ van Wim Kok, de ‘VOC-mentaliteit’ van Balkenende [efn_note] Balkenende verwees naar de Vereenigde Oostindische Compagnie, het handelsvennootschap gesticht in 1602 dat een sleutelrol zou spelen in het Nederlands kolonialisme.[/efn_note] en ‘visie is als een olifant die het zicht belemmert’ van Mark Rutte werd de publieke opinie gemasseerd en de vakbonden in het defensief gedrongen. Economen deden de rest met uitspraken als “In een markteconomie is dynamiek onvermijdelijk. De arbeidsmarkt moet daarom flexibel zijn.” Verder bewijs hoeft niet geleverd te worden. Het zijn natuurlijk vooral de werkenden die flexibel moeten zijn.   Het Akkoord van Wassenaar en voorwaarden van het FNV In 1982 werd het Akkoord van Wassenaar gesloten, waarmee het FNV, de Federatie Nederlandse Vakbonden, akkoord ging met loonmatiging in ruil voor arbeidstijdverkorting als herverdeling van arbeid. Het FNV ging aldus akkoord met ‘de versterking van de concurrentiekracht van ondernemingen en in samenhang daarmee verbetering van de rendementspositie.’ ‘Gelet op de zwakke financiële positie van de bedrijven, [mocht] een betere verdeling van de bestaande werkgelegenheid niet tot een verhoging van de kosten leiden.’ De herverdeling van arbeid is later als beleid losgelaten, de loonmatiging niet. [efn_note] Zie de grafieken in Akkoord van Wassenaar keerpunt op de arbeidsmarkt, Centraal Bureau voor de Statistiek, 2007. De volledige tekst van akkoord vindt u hier. [/efn_note]   Op een FNV-kongres in 1984 werd de resolutie Arbeid en Solidariteit vastgesteld, waarin onder voorwaarden de vakcentrale flexibiliteit wilde toestaan. Voorwaarden waren een ‘volwaardige rechtspositie voor het hele personeel’ en ‘verzet tegen verschillende rechtspositieregelingen voor afzonderlijke groepen werknemers’. Maar met name de metaalwerkgeversorganisatie FME eiste flexibele prestatiebeloning, deeltijdarbeid en flexibele werktijden en flexibele werknemersbestanden. Met daaraan gekoppeld zaken als versoepeling van het ontslagrecht, het vergroten van de afstand tussen lonen en uitkeringen en het bestrijden van collectieve arbeidstijdverkorting. De werkgevers namen toentertijd Japan met zijn nieuwe managementmethoden als voorbeeld, hoewel een werkgever moest constateren dat er ‘vaak middeleeuwse sociale toestanden heersten’. Zo heerste bij Toyota een ‘geweldige tempodrang bij kort-cyclisch monotoon werk, waarbij nauwelijks sprake is van pauzes’. Uiteindelijk druppelden deze Japanse toestanden met hun uiterste flexibiliteit ook Nederland binnen, met Volvo Car die als eerste dit systeem invoerde. Een medewerker noemde het een ‘ren-je-rot-systeem’. [efn_note] Zie Ruud Vreeman, Flexibele arbeid. [/efn_note] De voorwaarden van het FNV delfden al snel het onderspit.   Het keukentafel-akkoord: een wet tegen flex In 1995 wilde de minister van Sociale Zaken Melkert iets doen aan het toenemende aantal uitzendkrachten en tijdelijke contracten. Op basis van een nota Flexibiliteit en Zekerheid kwam men aan de keukentafel van de toenmalige coördinator arbeidsvoorwaarden van het FNV, Lodewijk de Waal, tot afspraken. Eveneens aanwezig was een vertegenwoordiger van de werkgevers VNO-NCW en een bestuurslid van de uitzendgigant Randstad als vertegenwoordiger van de uitzendbranche. Ze kwamen tot een compromis: de vakbonden erkenden uitzendbureaus als normale werkgevers en de uitzendbureaus zouden hun werknemers als normale werknemers gaan behandelen. In ruil daarvoor hoefden uitzendbureaus geen vergunning meer aan te vragen bij de overheid. Het gevolg was een explosie van nu meer dan achtduizend uitzendbureaus. De branche is een soort Wilde Westen geworden, de uitzend-CAO wordt op allerlei manieren ontdoken en de verantwoordelijkheid wordt naar speciaal opgerichte dochterondernemingen doorgesluisd. [efn_note] Zie De Groene Amsterdammer, Terug naar de keukentafel. [/efn_note]   Achteraf stelt de Waal dat de Flexwet de bedoeling had ‘flex minder flex en vast minder vast’ te maken. Ook was de wet vooraf bekeken door juristen van de overheid, de werkgevers en de vakbonden. Dat bekijken door juristen heeft er misschien wel voor gezorgd dat de Flexwet een gatenkaas werd en het tegendeel bereikte van wat het doel was. Advocatenkantoren verdienen nu eenmaal het meest door te werken voor grote bedrijven. Wat wil je tenslotte in een land waar de oprichter van uitzendbureau Randstad en de ‘grondlegger van de flexibele arbeidsmarkt’ met 44 miljard ook de op één na rijkste is, en waar de gewezen vakbondsleider Lodewijk de Waal, namens de Staat der Nederlanden commissaris werd bij ING... Echter ‘flex minder flex en vast minder vast’ maken is nu precies datgene wat ook de commissie Borstlap voorstelt!   Nog een wet tegen  flex Ook de regering Rutte II wilde in 2015 met de wet Werk en Zekerheid een ‘nieuw evenwicht tussen flexibiliteit en zekerheid op de arbeidsmarkt, waarbij tweedeling op de arbeidsmarkt tussen mensen met een vaste baan en flexwerkers wordt verminderd.’ De regels voor ontslag werden gestroomlijnd en de ontslagvergoeding werd ‘transitievergoeding’, maatregelen die het langdurig gebruik van flexibele arbeidsrelaties moeten ontmoedigen en sneller tot een vast contract leiden. Verkorting van de maximale werkloosheidsduur werd het ‘activerend maken van werkloosheidsuitkeringen’ genoemd. Een meldpunt van de vakbond CNV (Christelijk Nationaal Vakverbond) meldde al snel dat als gevolg van de wet honderden bedrijven flexwerkers gingen ontslaan.   En nóg een wet tegen flex Per 1 januari 2020 is een nieuwe wet Arbeidsmarkt in Balans in werking getreden. Ook deze wet had als doel flexwerk af te remmen en vaste banen te stimuleren. Onder andere door de premie voor de werkloosheidswet voor vaste krachten te verlagen en voor flexkrachten te verhogen, waardoor flexkrachten duurder werden. Maar flexwerkers krijgen in het nieuwe bestel pas na drie jaar een vast contract, dat was vroeger twee jaar. Het ontslag werd – eens te meer! -   makkelijker gemaakt. Onmiddelijk bleken werkgevers via allerlei constructies de wet te ontduiken. Een medewerker van het FNV verwoordde het aldus: ¨ “Er bestaat in Nederland een complete industrie van adviseurs en tussenpersonen die voortdurend nieuwe manieren bedenken om arbeid goedkoop te maken en werkgeversverantwoordelijkheden af te schuiven op werkenden. Werkgevers worden bijna uitgenodigd om te gaan concurreren op arbeidsvoorwaarden in plaats van op echte innovatie.”   En nu de commissie Borstlap tegen flex: ontlast het werkgeverschap Terwijl werkenden veertig jaar loonmatiging, toename van arbeidsproductiviteit, verslechtering van de rechtspositie en belastingverhogingen moesten slikken kregen ondernemers lastenverlaging en rijkelijke subsidies. Zo zijn de ondernemerssubsidies, zoals de zelfstandigenaftrek en mkb-winstvrijstelling, opgelopen naar circa 3,8 miljard euro in 2019. De vennootschapsbelasting maakt nog geen 8,5% van de totale rijksbelasting en premieontvangsten uit, terwijl loon- en inkomstenbelasting meer dan 36% uitmaken. De omzetbelasting (btw), waarvan het laagste tarief onlangs met 50% (!) is verhoogd, is met 53 miljard 18,6% van de totale belastinginkomsten.   Het verwennen van de ondernemers is ook uitgangspunt van het rapport van de commissie Borstlap. ‘Ontlast het werkgeverschap’ heet het. Dus adviseert de commissie feitelijk om iedereen flexibel te maken “door de werkgevers soortgelijke rechten toe te kennen als de rechten van werknemers op grond van de Wet flexibel werken.” En verder: “Dit betekent concreet dat de interne wendbaarheid [flexibiliteit G.Z.] binnen het contract voor onbepaalde tijd voor werkgevers wordt vergroot op het terrein van de arbeidsomvang en salaris (tot een bepaald percentage), maar ook op het terrein van functie, werklocatie en arbeidstijden. De werkgever krijgt de mogelijkheid deze arbeidsvoorwaarden eenzijdig te wijzigen indien bedrijfseconomische omstandigheden daartoe aanleiding geven. (...) de werknemer dient dit aanbod te accepteren, tenzij sprake is van zwaarwegende belangen aan zijn kant.” Dit maakt ‘deeltijdontslag’ met ‘teruggang in salaris’ mogelijk. “Via een trapsgewijze afbouw [van salaris] heeft de werknemer de kans aan de nieuwe situatie te wennen…” Dat hiermee het oorspronkelijke idee van de Wet flexibel werken totaal omgedraaid en de werking van de wet feitelijk onmogelijk gemaakt wordt, schijnt de commissie niet te deren. [caption id="attachment_18512" align="aligncenter" width="640"] De Belgische socialistische Bediendenbond (BBTK) in actie tegen flexi-jobs, 17 januari 2018. Overal in Europa zijn de arbeidsomstandigheden een 'parameter' die moet aangepast worden om de winstmarges te garanderen.[/caption] Om de ondernemers nog meer te verwennen: in ruil voor een eventueel verminderde ‘externe flexibiliteit’ moet de ‘ontslagbescherming eenvoudiger’. Nu geldt dat een (kanton-)rechter de arbeidsovereenkomst niet kan ontbinden als een redelijke grond ontbreekt en de werknemer stelt dat hij zijn baan wil behouden. Het ‘instandhouden van de arbeidsovereenkomst tegen de zin van een werkgever in’ past volgens de commissie niet meer binnen de ‘wendbare organisatie’ die de commissie voor ogen staat. Als de ondernemer de arbeidsovereenkomst wil beëindigen wegens disfunctioneren of een verstoorde arbeidsrelatie moet dat kunnen. Tenslotte “is het van belang het werkgeverschap niet zwaarder te maken dan noodzakelijk. De last van het werkgeverschap moet (...) te dragen zijn.” En zo wordt de wereld op zijn kop gezet. De ondernemer in zijn oneindige goedheid torst een zware last aan werkenden, waarvan het onduidelijk is waarom hij ze überhaupt in dienst wil nemen.   De ene flexibiliteit uitruilen voor de andere: logisch toch De focus op duurzame arbeidsrelaties, dat wil zeggen minder flexibele banen, heeft volgens de commissie als ‘logische consequentie’ voor ondernemers grotere vrijheid om werknemers tussen locaties te schuiven, salarissen te verlagen via deeltijdontslag, gemakkelijker te ontslaan. Met andere woorden: de ene ‘onbalans op de arbeidsmarkt’ moet door een andere onbalans vervangen worden. Maar daarmee zijn flexibele banen niet verdwenen, want de commissie wil de externe flex binnen het arbeidsrecht terugdringen met een ‘ordening van contractvormen’, maar wil de ‘toegevoegde waarde’ van flex graag behouden. Wel krijgen de werkers hulp van een ‘arbeidsombudsman’ om hun rechten uit te leggen en moeten ze de transitievergoeding bij ontslag in een ‘persoonlijk ontwikkelingsbudget’ steken, waarmee ze zich een ‘leven lang’ kunnen ontwikkelen. Kennisveroudering moet verplicht (!) in de loopbaanwinkel voorkomen wordt, terwijl de werkloosheidsuitkering hoog, maar wel kort moet worden. Het gaat om een ‘proactief, activerend arbeidsmarktbeleid’ in een ‘doorgroeihuis’, maar wel één die de ‘werkgevers ontzorgd en compenseert voor productieverlies en begeleidingskosten’. De werknemers moeten dus hun transitievergoeding inleveren en de werkgevers worden volledig gecompenseerd.   Vakbonden doen niet mee en solidariteit bestaat niet Opmerkelijk is dat geen enkele rol voor de vakbonden is weggelegd [efn_note] Ik bedoel hiermee echte vakbonden. Niet de gele vakbonden, zoals die van Mei Li Vos die vrijwel geen leden heeft en voor 90% door werkgevers gefinancierd wordt, maar wel voor de werkgevers zeer lucratieve CAO’s afsluit.[/efn_note] Echte vakbonden zijn toch per definitie de echte ‘arbeidsombudsmensen’. Ook lijkt het alsof de arbeidsrechtbescherming van werknemers uit de goedheid van de werkgevers bestaat en niet in bittere strijd en solidariteit veroverd is. De rechten van werkers worden daarom niet als een recht op zich beschouwd, als tegenwicht tegen de financieel economische overmacht van de ondernemers, maar als een onderhandelingsobject dat naar believen uitgeruild en aangepast kan worden naar de wens van de ondernemers. De jarenlange verslechteringen van de positie van de werkers wordt nu als argument beschouwd om als ‘logische consequentie’ de macht van de ondernemers te versterken. Daarmee rust het rapport op een wankele basis en zal gezien de geschiedenis het aantal flexibele banen niet verminderen, maar zal de basis zijn om de rechten van werkers verder uit te kleden.  

9 maart 2020 - Over de zelfbeheerde vrijwilligerskliniek in Elliniko (Athene) hebben we al herhaald bericht [efn_note] Zie o.a. de boekvoorstelling De Griekse poliklinieken in zelfbeheer[/efn_note]. Het is één van de initiatieven van onderuit, ontstaan in 2011 als reactie op de sociale afbraakpolitiek van de Troika. Dokters, verpleegsters en andere vrijwilligers proberen zo goed als kan medische hulp te verlenen aan mensen die niet de middelen hebben om daarvoor te betalen. Er ontstonden solidariteitsacties in diverse Europese landen (Frankrijk, Duitsland, België...) om medisch materiaal in te zamelen. Militanten van de socialistische overheidsvakbond in Franstalig België (CGSP-ALR) waren hierbij zeer actief en onderhouden contacten met de vrijwilligers in Elliniko. Het was via die weg dat in juni 2018 bekend werd dat de vrijwilligerskliniek met sluiting bedreigd werd; het overheidsgebouw, dat gratis ter beschikking gesteld was, zou verkocht worden.  Er kwam internationaal protest, en ook in Brussel was er een solidariteitscampagne.  Het gevaar was voorlopig afgewend.   [caption id="attachment_18502" align="aligncenter" width="650"] De zelfbeheerde polikliniek in Elliniko, Athene. [/caption]   Voorlopig, want op 11 februari kregen de vrijwilligers het bevel om het gebouw tegen 15 maart te verlaten. Net zoals in 2018 wordt door de overheid geen enkel alternatief onderkomen voorzien, terwijl het toch haar verantwoordelijkheid is om de gezondheidszorg te organiseren... CGSP-ALR stelde een solidariteidtsmotie op en lanceerde een petitie gericht aan de Griekse ambassadeur in Brussel.   (hm)  

2 maart 2020 – We sprokkelden de voorbije weken opnieuw een aantal interessante gegevens rond minimumlonen. We geven telkens een korte samenvatting van de bevindingen en de link naar het oorspronkelijk artikel. Dit overzicht wordt toegevoegd aan het artikel Minimumlonen in de EU.   Wat als ... het minimumloon gelijke tred had gehouden met de productiviteit? (USA) Een onderzoek gedaan door Dean Baker, medewerker van het CEPR  in Washington (CEPR, Center for Economic and Policy Research, een progressief onderzoeksinstituut waar een aantal grote namen aan verbonden zijn zoals Joseph Stiglitz, Mark Weisbrot of Robert Solow). Baker ging voor de Verenigde Staten na hoe hoog het huidig minimumloon zou zijn als het gelijke tred had gehouden met de gemiddelde productiviteit. In de VS is er een federaal minimumloon dat sinds 2009 onveranderd op 7,25 $ staat (er zijn wel tal van staten die een hoger minimumloon hebben, sommigen hebben zelfs een automatische indexering. Meer hierover op de Minimum Wage Tracker van het Economic Policy Institute (EPI), een ander progressief economisch onderzoeksinstituut in Washington. Het verschil tussen het nu geldende federaal minimumloon in de VS, en wat het zou geweest zijn als dit sinds 1968 de gemiddelde productiviteit had gevolgd is weergegeven in de volgende grafiek. Van 1938 tot 1968 gingen minimumloon en productiviteit gelijk omhoog, maar vanaf dan is er een toenemende wig. (Statistieken over dergelijke lange periode moeten natuurlijk rekening houden met het algemeen prijsniveau, een dollar in 1938 is geen dollar van 2020. De grafiek houdt hiermee rekening door alles uit te drukken in dollars van 2020.)   [caption id="attachment_18481" align="aligncenter" width="629"] Indien het minimumloon in de Verenigde Staten gelijke tred had gehouden met de gemiddelde productiviteit was het geëvolueerd als de donkerblauwe curve. en had vandaag het niveau van 24 $/uur bereikt. In werkelijkheid is de evolutie zoals de lichtblauwe curve aangeeft. (loonniveau omgerekend naar dollars van 2020)[/caption] Dit is werkelijk spactaculair! Het minimumloon zou vandaag 24$ bedragen, dit is 330% van wat het nu is!! Bron: CEPR, Jacobin. The Week   Wie gelijkaardige studies kent over Europese landen mag ze ons doorsturen, we vermelden ze dan in een volgende aflevering van de minimumloonrubriek.   Minimumloon in Duitsland   In 2015 werd een federaal minimumuurloon (8,50€) ingevoerd; daarvoor bestonden wel bepaalde sectorale en regionale minimumlonen maar geen geldig in de hele Bondsrepubliek en in alle sectoren. Voor overwegingen bij het invoeren (Worden premies meegerekend in het minimumloon?  Hoe zal de toepassing ervan gecontroleerd worden, enz.), zie een artikel van Prof. Thorsten Schulten in Social Europe Journal. Het Duits wettelijk minimumloon bedraagt in 2020  9,35€/uur, maar onderzoekers wijzen erop dat dit geenszins voldoende is om aan precaire leefomstandigheden te ontsnappen. Dat zou minstens een minimumloon van 12 € vereisen, een eis die nu zelfs door de SPD ondersteund wordt, maar prognoses voorzien dat dit niveau pas na 2030 zal bereikt worden als de huidige trend aangehouden wordt (2015: 8,50 €, 2017: 8,84 €, 2019: 9,19 €, 2020: 9,35 €). Zie Toralf Pusch en Thorsten Schulten, Mindestlohn von 12 Euro: Auswirkungen und Perspektiven. Ook elders in Europa zijn er discussies over de manier waarop over minimumlonen moet gedacht worden. Men kan ruwweg twee benaderingswijzen onderscheiden. De ene gaat uit van een percentage (rond de 60%) van het mediaanloon [efn_note]Het mediaanloon is het bedrag dat de loontrekkenden verdeelt in twee even grote groepen: 50% van de loontrekkenden verdient minder dan de mediaan, de andere 50% méér. Men kan de mediaan daarom het 'middenste loon' noemen.Men kan zicht dit als volgt voorstellen. De loontrekkenden gaan op een lange rij staan, de minstverdienende uiterst links, gevolgd door de tweede minst verdienende, en zo opklimmend tot de meest verdienende, uiterst rechts. Stel dat het over 1001 mensen gaat. Het loon van de 501-ste in de rij  is het mediaanloon. Rechts van hem zijn er 500 die meer verdienen, links 500 die minder verdienen. Deze mediaan verschilt meestal van het gemiddelde. Dit laatste wordt bekomen door alle lonen op te tellen en te delen door het aantal. Als er nu aan de rechterkant van de rij een aantal zéér goed betaalden zijn, bv. CEO's die als 'werknemer' een miljoenenloon krijgen, zal het gemiddelde omhoog gedreven worden, terwijl de meeste mensen daar geen boodschap aan hebben. De mediaan zal echter dezelfde blijven, en is daarom een betere indicator voor de verdeling van de lonen over de hele populatie. [/efn_note], de andere is voorstander van een minimumloon als 'living wage', d.w.z. een inkomen dat een leven buiten de armoede garandeert voor de loontrekkende en zijn/haar gezin. Immers: als de lonen over het algemeen laag zijn, is de mediaan dat ook, en 60% van de mediaan kan een hongerloon of erger zijn.  Zie hierover  Fears and hopes around future minimum wages. De groep van laagverdieners neemt trouwens toe, toch in Duitsland, waarover Blickpunkt volgende grafiek publiceerde:   [caption id="attachment_18482" align="aligncenter" width="680"] Het aantal laagverdieners in Duitsland, van 1999 tot 2016. Een 'laagverdiener' wordt hier gedefinieerd als iemand die 2/3 (66%) van het mediaan uurloon verdient. Waren er in 1999 zes miljoen werknemers in dit geval, dan zijn er tegen 2016 meer dan 2 miljoen bijgekomen.[/caption] In Duitsland is een interessante discussie ontstaan over de invoering van het minimumloon. Dat gebeurde dus in 2015 en werd aangestuurd door een negenkoppige minimumlooncommissie (3 vertegenwoordigers van de vakbonden, 3 van de patroons, 2 niet-stemgerechtigde academici en een voorzitter). Deze commissie blijft ook verantwoordelijk voor de aanpassing van het minimumloon. Bij de discussies rond de invoering van het minimumloon (zelfs in zijn uiterst lage Duitse uitvoering, lager dan de Britse!) kwamen er uit mainstream-kringen van de economische 'wetenschap' zeer alarmerende berichten over catastrofale gevolgen voor de tewerkstelling. Sommigen hadden het over 900.000 verloren banen, anderen over 570.000 (zie hierover bv. Norbert Häring en Toralf Pusch & Arne Heise). Maar hoe ijverig de onheilsprofeten ook speurden, men vond sinds de invoering nauwelijks enige invloed op de tewerkstelling... De klap voor de 'wetenschap' is zo groot dat zelfs in regeringskringen wenkbrauwen gefronst worden. De coördinator van de minimumlooncommissie,  Oliver Bruttel, publiceerde daarover met twee andere auteurs een studie om na te gaan hoe de 'wetenschappers' zich zo fel konden vergissen. Ook anderen bogen zich over die vraag (Pusch en Heise, Schreiner) en er wordt verwezen naar de falende modellen (van het neoklassiek economisch canon), naar de 'huidige internationale stand van zaken in het onderzoek'  en de ideologische vooringenomenheid. Dit zou eigenlijk breaking news moeten zijn ("Economische wetenschap davert op haar grondvesten") maar je moet al een zonderling zijn om hierover op een marginale website als deze iets te lezen...   Initiatief van de Europese Commissie rond een Europees minimumloon We hebben het tenslotte over de aankondiging door de nieuwe Europese Commissie o.l.v. Ursula von der Leyen, dat er op korte termijn uit de Commissie een wetgevend initiatief zou komen over het minimumloon in de EU. "Tegen 2024 moet iedereen in de EU een eerlijk loon krijgen".  Op 14 januari publiceerde de Commissie een document om over de kwestie een 'consultatie' te starten.  De Europese Transportarbeidersbond (ETF) was in een eerste reactie niet bijster enthousiast, de bond van werknemers in openbare dienst EPSU evenmin. Ook het Europees Vakbondsinstituut (ETUI) stelt enkele pertinente vragen: hoe zal het minimum gedefinieerd worden? Hoe zal het afgedwongen worden? Zie The European minimum wage on the doorstep.  Er moet in dit verband ook vermeld worden dat de eis voor een 'eerlijk' minimumloon in elk van de EU-lidstaten globaal door de vakbonden ondersteund wordt, maar dat er daartegen ook weerstand bestaat vanuit Scandinavische bonden (die vrezen dat hun eigen relatief goede regeling daarover in het gedrang zou kunnen komen. Deze kwestie wordt o.a. behandeld in een wat ouder (2016) uitgebreid artikel met algemene beschouwingen over een Europese minimumloon-norm. Het ETUI-document bevat ook een grafiek van de wettelijke minimumlonen in de EU-lidstaten, geldig voor 2020, en een tabel met actuele en beijverde minimumlonen in een aantal lidstaten. precieze gegevens . Daarmee beëindigen we voorlopig deze aanvulling op onze rubriek Minimumlonen.     Over het minimumlooninitiatief van de EC zullen we in de toekomst zeker nog berichten. (hm)    

door Henri Goldman (*) 27 februari 2020   Door een merkwaardig toeval was er, enkele dagen voor de polemiek uitbrak over het Aalsters carnaval en zijn antisemitische wagen in 2019, een universitaire polemiek [efn_note] De polemiek ontstond aan de Université Libre de Bruxelles, waar op 13 februari een debat plaatsvond met vertegenwoordigers van Charlie-Hebdo. Tegenstanders spraken van het reactionaire karakter van het blad, voorstanders verdedigden de vrije meningsuiting. Zie Vif/L’Express of Bruzz.[Noot van de vertaler] [/efn_note] over de kwestie Charlie-Hebdo. Ter herinnering: Charlie is internationaal bekend geworden door het overnemen van de fameuze ‘Deense karikaturen’, waardoor de redactie het mikpunt werd van het islamitisch terrorisme in januari 2015. Sindsdien houdt Charlie voet bij stuk en blijft gelijkaardige karikaturen publiceren. Behalve voor de bloedige afloop springen wat mij betreft de gelijkenissen tussen Charlie en Aalst in het oog. Aan beide zijden vond men het verstandig om beelden te gebruiken die, terecht of ten onrechte, kwetsend zijn voor een bevolkingsgroep, in het ene geval de Joden, in het andere de Moslims. In beide gevallen heeft de mediatisering van de karikaturen, nog versterkt door de sociale netwerken, internationale reacties uitgelokt. Er werd betoogd in de straten van talrijke moslimlanden, met de zegen van de lokale dictaturen die verrukt waren over deze bliksemafleider, terwijl de Israëlische regering officieel protesteerde tegen de splinter in het oog van een buur, maar de balk niet zag in zijn eigen oog. Aan beide zijden werd geschermd met de vrije meningsuiting en het recht om met alles te lachen. Men foeterde tegen de ‘politieke correctheid’ van de nieuwe ayatollah’s die geen greintje humor hebben. Men nam het op voor de gezonde cultuur van de satire en de ironie eigen aan de Franse geest of aan de Vlaamse traditie, die allebei beweren geen taboes te kennen. Aan beide zijden hebben sommigen willen klacht indienen tegen deze karikaturen omdat ze zouden aanzetten tot haat, maar zover is het niet gekomen, want de vrije meningsuiting is binnen ons recht zeer goed beschermd. Aan beide zijden heeft men gezien dat de publieke opinie verdeeld reageerde, met uitgesproken standpunten. En er was geen gebrek aan commentaren uit het wereldje van de intellectuelen.   Complottheorie Niettegenstaande de gelijkenissen waren het niet precies dezelfde standpunten die verdedigd werden aan de twee kanten. Sommige onvoorwaardelijke verdedigers van de vrije meningsuiting à la Charlie zijn dat niet langer in het geval van Aalst, waar ze oproepen tot censuur en repressie. Het verschil in benadering zal koren op de molen brengen van de volgelingen van Dieudonné [efn_note] Franse komiek die evolueerde van links en antiracistisch naar (uiterst-)rechts, en er niet voor terugdeinsde samen met Jean-Marie Le Pen te verschijnen. [Noot van de vertaler][/efn_note], die beweren dat de Joden ongenaakbaar zijn en die, zoals die professor emeritus van de UCL [efn_note] Het gaat over Jean Bricmont. [/efn_note], eindeloos het complot-motto herhalen dat aan Voltaire wordt toegeschreven: “Als u wil weten wie de macht in handen heeft, vraag u dan af wie u niet mag bekritiseren.” De antisemitische wagens in Aalst zijn onuitstaanbaar. De anti-islamitische karikaturen van Charlie zijn dat ook. Men kan slechts misprijzen hebben voor wie erop uit is bevolkingsgroepen te kwetsen in wat hen het meest heilig is, en niemand heeft het moreel recht om te verkondigen dat het heilige van de andere belachelijker zou zijn dan het zijne. Maar het is nooit door de politie erop af te sturen dat men ideeën kan beletten zich te verspreiden, of ze nu grootmoedig of walgelijk zijn. Vaak is het omgekeerde waar. Alleen een culturele strijd kan de stank verdrijven die verspreid wordt door racisme, en het misprijzen dat uitgaat van de Charlie-karikaturen en sommige volkse tradities die de ergste stereotypen hanteren en nog heel wat moeten evolueren. Men kan geen keuze maken tussen het afwijzen van het antisemitisme in Aalst en de islamfobie van Charlie. Vooral in een tijd waar een nieuwe golf racistische misdaden gepleegd wordt, even goed tegen Joden als tegen Moslims. De beide partijen en hun aanhangers hebben wel iets beters te doen dan een “competitie over de slachtoffers”te organiseren, want dan zijn er alleen verliezers. De strijd tegen het racisme is één en ondeeldbaar. Charlie – Aalst: één strijd! (*) Henri Goldman is hoofdredacteur van het magazine Politique dat verschijnt in Franstalig België. Zelf van Joodse origine is hij lid van de UPJB, Union des Progressistes Juifs de Belgique. Dit standpunt verscheen op de site van de UJFP (Union Juive Française de la Paix) en op Cosmopolite. Nederlandse vertaling door Ander Europa. We danken Henri Goldman voor de toelating tot vertaling en publicatie.

26 februari 2020 -In het Editoriaal van het maartnummer van Le Monde Diplomatique zet Serge Halimi vraagtekens bij de gedachte dat met de Brexit, het verdwijnen van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de Europese Unie (EU), er ook een minder liberale en minder op Washington afgestemde Europese koers kan komen. Dat idee is op zich niet zo gek, geeft Halimi toe, want het VK verdedigt de vrijhandel sinds de Industriële Revolutie, de band met Washington sinds Churchill en Roosevelt, de financialisering van de economie sinds de City of London de Britse economie en politiek ging domineren, en het harde neoliberalisme sinds Thatcher en Reagan. Maar... “Washington heeft de Britten niet meer nodig om zijn wet te dicteren aan het Oude Continent”: sinds 2004 zijn er een twaalftal landen bij de EU gekomen die net soldaten naar Irak hadden gestuurd op vraag van Washington.  Een beetje provocerend noemt Halimi het “landen die geen twee ideeën kunnen aan elkaar knopen of het moet in het Engels zijn, bij voorkeur in bewoordingen gekozen door het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten”. Maar zo fel overdrijft Halimi blijkbaar niet. Hij verwijst naar een communiqué dat door de Trump-administratie doorgestuurd werd naar de Westerse en Arabische bondgenoten na de aankondiging op 28 januari van het zogezegd Amerikaans ‘vredesplan’ voor Israel-Palestina;  in werkelijkheid gaat het over het aanzetten tot verdere annexatie en kolonisatie en een aanfluiting van het internationaal recht. Het Franse blad Le Figaro kwam in het bezit van het communiqué (zie uittreksel) en vindt veel gelijkenissen in de bewoording van de Westerse commentaren op het Amerikaans ‘vredesplan’ en het communiqué.   [caption id="attachment_18466" align="aligncenter" width="690"] Om het de bondgenoten gemakkelijk te maken suggereert Washington hoe ze kunnen reageren op de Amerikaanse voorstellen voor de oplossing van het Palestijns-Israelisch conflict: "We danken President Trump voor zijn inspanningen om vooruitgang te boeken bij dit lang aanslepende conflict." - "We hebben deze Visie nagetrokken en vinden het een ernstig, goedmenend en realistisch voorstel" - "We roepen Israelis en Palestijnen op om te onderhandelen op basis van deze Visie, onder leiding van de Verenigde Staten".[/caption]   Halimi geeft toe, de Franse president Macron heeft Trump weliswaar niet ‘bedankt’ zoals het communiqué voorstelt, maar hij heeft ‘zijn inspanningen geprezen’.  

24 februari 2020 - Betaalbaar wonen is voor miljoenen gezinnen in Europa een levensgroot probleem geworden. Dat is zeker ook zo in Duitsland. Die Linke heeft er een van haar belangrijkste eisen van gemaakt, wat men de voorbije jaren ook duidelijk kon merken aan de vele affiches daarover in Duitse steden. Sinds gisteren is in Berlijn een van kracht geworden die de huurprijzen voor vijf jaar bevriest. De Mietendeckel (‘deksel op de huurprijs’) was een programmapunt van de rood-rood-groene coalitie (SPD-Die Linke- Grünen) die de stadstaat Berlijn sinds 2016 bestuurt (als stad en als Duitse deelstaat).Prominent in het coalitieverdrag 2016-2021 staat Betaalbaar wonen voor iedereen, en wat niet vaak het geval is met verkiezingsbeloften: de Berlijnse regering [efn_note] Samengesteld uit de SPD-burgemeester Michael Müller en nog 4 staatssekretarissen van de SPD, 3 van Die Linke en 3 van de Grünen [/efn_note]) heeft er werk van gemaakt. De wet zal de huur van ongeveer 1,5 miljoen huurwoningen en appartementen bevriezen op het niveau van 18 juni 2019; inbreuken kunnen met boetes tot een half miljoen euro bestraft worden. Andere bepalingen maken het mogelijk voor huurders die nu al in extra dure (meer dan 120% van een tabelwaarde) appartementen wonen een klacht in te dienen. Anderzijds kunnen verhuurders die menen in een economisch wankelbare positie te komen door de bevriezing, een aanvraag doen om de huur toch te verhogen; indien aanvaard zal de Berlijnse overheid een tegemoetkoming doen aan de huurders. Berlijn was na de inlijving van Oost-Duitsland in de Bondsrepubliek een toevluchtsoord geworden voor veel Oost-Duitsers, die er een goedkope woning vonden. Maar de prijzen stegen, goedkope wijken werden peperduur, en immobiliënmaatschappijnen zagen er winstmogelijkheden in. Zo bezit het beursgenoteerde Deutsche Wohnen , opgericht door Deutsche Bank, 111.000 woningen in Berlijn; in 2017 keerde het 262 miljoen € dividend uit aan de aandeelhouders. Huurcollectieven ijveren ervoor dat het woningenpark in openbare handen komt. (hm)  

21 februari 2020  

Overal in Europa zijn linkse organisaties en partijen op zoek naar een strategie om links terug aan zet te brengen.  Brede ‘progressieve’ regeringscoalities (zoals rood-rood-groen in een aantal Duitse deelstaten) ? Links ‘populisme’ à la Chantal Mouffe? Dynamisering van de sociaaldemocratie zoals in Labour onder Corbyn? Politieke oppositie gekoppeld aan sociale agitatie (La France Insoumise, PVDA/PTB...)? Het laatste woord is hierover niet gezegd, en het is bijgevolg belangrijk om allerlei ervaringen  en evoluties op te volgen. We hebben het daarom hier over de recente beslissing van Anticapitalistas om haar verhouding tot Podemos te herzien, de Spaanse linkse bewegingspartij die mede door Anticapitalistas werd opgericht.

Anticapitalistas is een marxistische politieke organisatie in Spanje, die vanaf 2009 optrad als politieke partij, Izquierda Anticapitalista. In 2014 lagen ze mee aan de basis van de oprichting van Podemos, waarvan ze  de linkervleugel werden.  Bekende figuren zijn Teresa Rodriguez, secretaris-generaal van Podemos in Andalusië (post die ze nu verlaat), en Miguel Urbán Crespo, Europees parlementslid. Sinds de deelname van Podemos aan een coalitieregering met de PSOE nam Anticapitalistas steeds meer afstand van Podemos en zal eind maart een definitieve beslissing nemen. De onderstaande verklaring [efn_note] Verschenen op de website van Anticapitalistas op 16 februari 2020, in Engelse vertaling op Nobordersnews.  [/efn_note] geeft beknopt de bezwaren van Anticapitalistas weer; Anticapitalistas besliste ook niet aanwezig te zijn op 21-22 maart op het congres (‘burgerassemblee’, Vistalegre III) van Podemos en eind maart de beslissing bekend te maken over de verdere verhouding tot Podemos.

[spacer size="30"] VERKLARING VAN ANTICAPITALISTAS IN DE AANLOOP NAAR DE BURGERASSEMBLEE VAN PODEMOS

 

1. De beslissingen genomen door Podemos de voorbije maanden gaan in een richting die wij niet delen. Vijf leden van Unidas Podemos traden als minister toe tot een progressief-neoliberale regering gedomineerd door de centrum-linkse Spaanse Socialistische Arbeiderspartij (PSOE), die er de belangrijkste machtsposities bekleedt. In onze visie is deelname aan deze regering geen verzwakking van het huidig politieke regime in de Spaanse Staat, maar integratie van Podemos daarin, en wordt het beheer van het huidige regime als de enig mogelijke horizon beschouwd. Het voorstel van Anticapitalistas was om in het Parlement te stemmen ten gunste van een regering geleid door de PSOE en dan onmiddellijk de oppositie te kiezen om de strijd voort te zetten voor een project waar een sociale meerderheid achter staat. Maar dat voorstel werd geweigerd door de huidige leiding van Podemos. We delen ook niet de beleidsoptie om een politiek pact te sluiten, en ook niet om een sociale consensus te bereiken, wat in beide gevallen neerkomt op het verzaken aan een confrontatie met de grote economische machten. In die zin vinden wij dat er een groot verschil bestaat tussen de doelstellingen van het Podemos waaraan wij meewerkten bij de oprichting zes jaar geleden, en de koers van de huidige organisatie. Toen was het zaak om de politieke klasse en de economische elites uit te dagen, maar nu wordt een alliantie gezocht met die politieke klasse en worden de privileges van de economische elite met rust gelaten. [spacer]
2. Terzelfder tijd begrijpen we dat een groot deel van de linkse mensen opgelucht zijn door de vorming van deze regering. De vrees voor extreemrechts, de moeheid na jaren mobilisatie maken het begrijpelijk, en we hebben er respect voor. Maar wij geloven dat de doelstellingen van deze regering verre van ambitieus zijn, zelfs als we binnen de grenzen blijven opgelegd door het systeem. Daarom zien we het als onze onmiddellijke taak om te proberen een nieuwe cyclus van strijd te bevorderen, zodat de bewegingen niet van straat verdwijnen. Op 8 maart mobiliseren we voor feministische stappen vooruit, we zullen de intrekking van de hervormingen van de arbeidsmarkt eisen, de regulering van de huurprijzen, de sluiting van de detentiecentra voor vreemdelingen (CIE’s), het verbod op afdankingen in bedrijven die staatssteun krijgen, een eind aan de huisuitdrijvingen en de intrekking van artikel 135 van de Grondwet dat een budget in evenwicht oplegt. Zonder georganiseerde druk van de bevolking zal er geen vooruitgang zijn. Zonder doelstellingen die het waard zijn om verdedigd te worden, zoals de herverdeling van rijkdom en macht ten gunste van gewone mensen, kan er een gevaarlijke voedingsbodem ontstaan waarop extreemrechts zijn machistische, racistische en autoritaire demagogie kan botvieren, wat alleen de rijken ten goede komt. [spacer]
3. Onder deze omstandigheden moet de aderlating die Podemos als organisatie heeft geleden de voorbije jaren geanalyseerd worden en moet er vooraf voldoende politiek overlegd worden, zoniet zal de Burgerassemblee overkomen als een simpele goedkeuring van het leiderschap van Podemos en de strategie van het ondergeschikt maken aan de PSOE. [spacer]
4. Daarom heeft Anticapitalistas besloten om niet deel te nemen aan de volgende Burgerassemblee van Podemos, en in de plaats daarvan ons toe te spitsen op de discussie rond onze beslissing over onze verhouding tot Podemos, het project waarvan we mee aan de wieg stonden en waaraan we zoveel energie gespendeerd hebben. Ons intern debat moet tot een conferentie leiden op 28 maart, waarop we onze eindbeslissing zullen bekendmaken. Zonder enige aarzeling wensen we het allerbeste van de mensen die beslissen deel te nemen aan de Burgerassemblee. We zijn ervan overtuigd dat we elkaar blijven zien en blijven samenwerken op verschillende domeinen.

 

Bewaren als PDF

21 februari 2020 – Het Europees Vakverbond maakt cijfers bekend over de evolutie van het aantal werknemers die gedekt worden door een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO). Daartoe wordt de toestand in 2000-2002 vergeleken met die in 2016-2018. In alle lidstaten van de EU, behalve in Denemarken, Finland, Italië en Oostenrijk  is er een achteruitgang die soms enorm groot is. Zo in Roemenië (van 100% dekking naar 23%), Griekenland (100% –> 26%), maar ook waar CAO’s op weinig werknemers betrekking hadden is er geen vooruitgang, eerder drastische achteruitgang. Zo in Litouwen, waar het van 15% naar 7% ging… De achteruitgang in Duitsland (van 68% naar 54%) betekent concreet dat 884.000 minder mensen van de CAO-voorwaarden genieten. Onderstaande grafiek geeft het resultaat voor alle lidstaten (voor de landencodes, zie hier). De data zijn afkomstig van Jelle Visser, Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies (AIAS).

 

In totaal genieten nu 3,3 miljoen minder werknemers van een CAO dan aan het begin van de eeuw. Het EVV is van plan deze cijfers voor te leggen tijdens hun gesprekken met de nieuwe Europese Commissie over een Europees minimumloon. Zoals iedereen weet zijn CAO’s een belangrijk instrument om de lonen te beschermen, of niet te veel te laten dalen. Het EVV zal daarbij verwijzen naar de huichelachtige uitspraken van de Commissie ( “Collective bargaining is an essential element of the social market economy promoted by the EU and a strong foundation for good wage setting.”) maar er zal meer nodig zijn dan dat om de systematische boycot van vakbonden in en door de EU  te counteren. (hm)

 

Hits: 2

Door Geerit Zeilemaker 19 februari 2020   De verkiezingen in de deelstaten Thüringen (oktober 2019) en Bremen (mei 2019) waren de enige successen voor Die Linke na zware nederlagen in de deelstaten Brandenburg en Sachsen (september 2019); ook bij de verkiezingen voor het Europese Parlement (mei 2019) leed de partij zware verliezen. Toen na een heftige partijstrijd de fractievoorzitter van de Bondsdag Sahra Wagenknecht haar functie neerlegde ging het bergaf met Die Linke. Het meest prominente partijlid en de meest geliefde politica van Duitsland in een openlijke partijstrijd opzijzetten trekt nu eenmaal geen stemmen. Voor Wagenknecht is de strijd voor loon en sociale zekerheid kern van een linkse politiek en niet een ‘groenliberale lifestyle partij’, zoals zij de huidige koers van Die Linke kenschetst. [efn_note] Interview met Wagenknecht op NachDenkSeiten [/efn_note] De verkiezingscampagne van Die Linke in Thüringen had zich vooral gebaseerd op de persoon van hun kandidaat, Bodo Ramelow, de Thüringse minister-president die voor een tweede termijn kandideerde. Alleen zijn portret sierde de verkiezingsaffiches alsof hij niet bij een partij hoorde. Ramelow presenteerde zich nadrukkelijk als man van het midden, haalde 31% van de stemmen en Die Linke werd de grootste partij. [efn_note]Zie Andreas Wehr, DIE LINKE nach den Wahlen in Thüringen - Wiederauferstehung als Partei der Mitte?  [/efn_note] Zijn regeringscoalitie van Die Linke, Grünen en de sociaaldemocratische SPD kwam echter vier zetels te kort voor een meerderheid, dus hengelde Ramelow naar gedoogstemmen van de rechts-conservatieve christendemocraten van de CDU. Het ging echter anders. CDU en FDP [efn_note] De FDP is de liberale Freie Demokratische Partei), die bij de deelstaatverkiezingen ternauwernood de kiesdrempel van 5% haalde. [/efn_note] zetten Ramalow buiten spel met hulp van de extreem-rechtse AfD (Alternative für Deutschland). De nieuwe minister-president van Thüringen heette ineens Thomas Kemmerich (FDP), verkozen met stemmen van de AfD. Het zorgvuldig opgebouwde ‘democratische midden’-imago van CDU en FDP stortte als een kaartenhuis in elkaar. Tot nu toe gingen ze uit van de ‘hoefijzertheorie’. Aan het rechter uiteinde de AfD en aan het linker uiteinde Die Linke. Beiden even slecht en extreem, want populistisch en per definitie ondemocratisch. Daarbij presenteerde de CDU/CSU [efn_note] CSU: Christlich-Soziale Union, de Beierse zusterpartij van de CDU. Beiden samen worden vaak de ‘Union’ genoemd. [/efn_note], de FDP en SPD zich als het democratische en gematigde midden. Na de verkiezing van Kemmerich als minister-president door CDU en FDP met gedoogsteun van de AfD ging het snel. Spoedig kwamen de vergelijkingen met het aan de macht komen van de eerste nazi-minister in Duitsland precies 90 jaar geleden … in Thüringen [efn_note]Zie NachDenkSeiten, Nachtrag zum Fall Thüringen …,  [/efn_note]. Een taboe in naoorlogs Duitsland was doorbroken en de politieke chaos losgebarsten. De spontane verontwaardiging leidde tot een felle demonstratie voor het Thüringer parlement in Erfurt en voor de FDP- en CDU-partijkantoren in Berlijn. [efn_note]Zie Berliner Zeitung, 5 februari 2020. [/efn_note] Het leidde tot het aftreden van de kersverse minister-president die nauwelijks een paar dagen in functie was geweest.   [caption id="attachment_18415" align="aligncenter" width="690"] Protest tegen CDU-FDP-AfD manoeuvre, Erfurt 15 februari 2020 [Foto Neues Deutschland][/caption]  Voorts kwamen een aantal onaangename feiten aan het licht. De voorzitter van de FDP in Berlijn, Lindner, was volledig op de hoogte en telefoneerde in de dagen voorafgaande aan de verkiezing van de minister-president dagelijks met Kemmerich. Lindner ondersteunde zijn lokale partijgenoot als ‘kandidaat van het midden’. Achteraf ‘schaamde’ Lindner zich en trad af. Een ander onaangenaam feitje bleek een brief te zijn die de Thüringse AfD-voorzitter Höcke al in november 2019 aan de Thüringse FDP en CDU gestuurd had, waarin hij aanbood samen te werken en een CDU/FDP-regering te gedogen. [efn_note] MDR Thüringen [/efn_note] De Thüringse CDU en FDP wisten dus al dat ze op de AfD konden rekenen. Komt nog daarbij dat de Thüringse CDU-voorzitter Mohring vóór de stemming bondskanselier Angela Merkel en CDU-voorzitter Annegret Kramp-Karrenbauer om steun gevraagd had. De politieke aardbeving was dus aangekondigd. Bij zijn aftreden verklaarde Kemmerich op groteske wijze dat hij iedere samenwerking met zowel extreem-rechts als met extreem-links afwijst. ij probeerde de schuld vooral in de schoenen van de AfD te schuiven die zich van ‘perfide trucks’ bediend had om de ‘democratie te beschadigen’.Wel gaan zijn paar dagen in functie Kemmerich 93.000 euro opleveren. De dagen worden als een maand werk gezien en daarna krijgt hij nog zes maanden wachtgeld plus toelagen.   CDU in crisis: Waffengret treedt af   Toen deed de voorzitter van de CDU, Annegret Kramp-Karrenbauer (‘AKK’), nog een duit in het zakje. Eerst probeerde ze de CDU-fractie van Thüringen tot nieuwe verkiezingen te bewegen. Dit wimpelden ze af, omdat nieuwe verkiezingen op een nederlaag voor de CDU zouden uitlopen. Daarna wilde AKK een kandidaat die Thüringen niet ‘splijt’ en deed een appèl aan de SPD en de Grünen om met een kandidaat te komen, want stemmen voor de kandidaat van Die Linke, Ramelow, wilden de Thüringse CDU-afgevaardigden niet. Annegret Kramp-Karrenbauer, die niet alleen als AKK bekend is maar als minister van defensie ook als ‘Waffengret’, was de gedoodverfde opvolgster van bondskanselier Merkel. Slechts 19% van de Duitsers willen haar echter als kanselier. Haar ondergang stond dus al in de sterren geschreven. Na dit politieke gestuntel met Thüringen, waaruit bleek dat niemand naar haar luisterde en nadat Merkel zich openlijk van haar distantieerde, was haar aftreden als voorzitter van de CDU en daarmee als Merkels kanselierskandidaat onvermijdelijk geworden. Ze blijft nog wel minister van defensie. Met de gespeelde verontwaardiging van Merkel werd handig verborgen dat juist de CDU-banvloek op Die Linke’s Ramelow de weg voor deze coup open lag. Die banvloek was in feite vanuit CDU-standpunt misplaatst want de rood-rood-groene regering van Ramelow (bestaande uit die Linke, SPD en Grünen) had zich in de afgelopen jaren zeer gematigd opgesteld.   Die Linke wil ‘de democraten bij elkaar houden’   Ramelow wilde eerst met stemmen van de CDU toch als minister-president gekozen worden om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. En bij voorkeur met de CDU over de begroting van 2021 en over investeringen in de gemeenten overleggen. Voor een ontbinding van het Thüringer parlement en nieuwe verkiezingen zijn 60 van de 90 stemmen nodig. Ja, de zorgen van Ramelow zijn roerend, maar waarom het moment van verontwaardiging niet grijpen en meteen verkiezingen afdwingen? Waarom concessies doen aan CDU en FDP? Aan de kiezers in Thüringen zal het niet liggen. Al direct na het schandaal bleek uit een opiniepeiling dat Die Linke bij een nieuwe verkiezing van 31% naar 39% zou gaan. Met SPD (10 procent) en Groenen (5 procent) zou de voormalige rood-rood-groene regeringscoalitie een meerderheid hebben. Maar Die Linken roepen de CDU en FDP op om ‘naar de consensus van de democratische partijen terug te keren’ en willen ‘de rijen der democraten weer sluiten’.] Afgelopen maandag stelde Ramelow plotseling voor om de vroegere Thüringse minister-president van de CDU voor 70 dagen op haar oude post te kiezen. Het gaat dan om een technische regering die de nieuwe verkiezingen voorbereidt. De vertegenwoordigers van SPD en Grünen maar ook die van de CDU waren volkomen verrast. Maar voor verkiezingen zijn 60 van de 90 stemmen nodig en die Linke, SPD en Grünen hebben er samen maar 42. Ze zijn dus afhankelijk van de stemmen van de CDU, maar zoals vermeld gaan die bij nieuwe verkiezingen waarschijnlijk een nederlaag tegemoet. Wie sprak over de ‘consensus van de democratische partijen’ ?   Welke democraten?   Dat roept de vraag op hoe democratisch de CDU/CSU en de FDP eigenlijk zijn. Zo wijst Die Linke politicus Oskar Lafontaine op de ontstaansgeschiedenis van de CDU die zich als bolwerk tegen fascisme en communisme zag, maar vol zat met oud-nazi’s die na de oorlog op belangrijke regeringsposten kwamen. Maar ook nu nog zijn de overgangen van CDU en FDP naar AfD vloeiend. Vele AfD-politici komen uit CDU of FDP. Zo opereert in de ‘Werteunion’ (Waardenunie), een rechtse groep binnen de CDU, het vroegere hoofd van de geheime dienst, Maassen, die zowel CDU als AfD adviezen verleent. Maassen sprak op een reeks van CDU-bijeenkomsten door heel Duitsland, ter ondersteuning van vooral conservatieve CDU-kandidaten. Nog in dienst verstrekte hij vertrouwelijke informatie aan de AfD. Maassen, die spreekt van ‘linksradikale krachten’ in de SPD en Merkel verwijt de CDU ‘ver naar links te hebben getrokken’, vindt grote ondersteuning in vele CDU-afdelingen.   Die Linke wil er zo graag bijhoren   De grote vraag is dus wat Die Linke met deze ‘democraten’ wil,  nu zelfs grote delen van de SPD uit de regering Merkel willen stappen voor het te laat is. Waarom willen samenwerken met partijen die al twee decennia verantwoordelijk zijn voor een snoeihard neoliberaal beleid? Waarom de Grünen verwijten met de CDU samen te willen werken eerder dan met Die Linke, als je in Thüringen het minister-presidentschap cadeau wil geven aan juist die CDU? Als je zevert over post-kapitalistische organisatievormen en niet één concrete politieke eis presenteert? [efn_note] Zie Zeit online, Linke Mehrheiten gibt es nicht durch die Hintertür. [/efn_note] Ondertussen is het antwoord gekomen. De CDU heeft het aanbod van Ramelow afgewezen. “We willen geen regering van 70 dagen en we willen geen verkiezingen”, verklaarde de secretaris van de CDU in Thüringen. De CDU weet wel wat ze wil: alles, behalve een linkse partij aan de macht! Het debakel in Thüringen kan dus zomaar een debakel voor Die Linke worden. Wordt vervolgd.  

17 februari 2020 - Julian Assange, eventjes recapituleren. Een Australische geëngageerde journalist die in 2006 Wikileaks oprichtte, om zo publiek te maken wat overheden of private instellingen proberen geheim te houden. Het gaat dan bv. over belastingsontduiking, spionage, rechteloosheid in de Guantanamo-gevangenis, enzovoort. Wikileaks werd alom bekend toen het in 2010 geheime bezwarende documenten over de oorlog in Afghanistan en Irak publiceerde. Sindsdien willen de Verenigde Staten Assanges vel. Het is onduidelijk in hoeverre het Zweeds internationaal aanhoudingsmandaat aan het adres van Assange datzelfde jaar daarmee in verband stond; de aantijgingen van sexueel geweld werden inmiddels, na 9 jaar, ingetrokken. In 2019 was er een formeel Amerikaans uitleveringsverzoek aan Groot-Brittannië waar Assange opgesloten zit. Hij had in 2012 asiel gekregen van Ecuador, toen onder president Rafael Correa, en verbleef zeven jaar in de Ecuadoraanse ambassade in Londen. Na de opvolging van Correa door Moreno eindigde ook het asiel en de ernstig zieke Assange werd door de Britse politie gearresteerd en gevangengezet in de ultrabewaakte Belmarsh Prison. Uitgeleverd aan de USA riskeert hij levenslang of erger. In de aanloop naar zijn uitlevering zijn de komende maanden nog een aantal hoorzittingen gepland, maar een hele reeks organisaties en personaliteiten , o.a. in België en Duitsland , eisen zijn onmiddellijke vrijlating; er lopen ook diverse petities hierover. Die eis kreeg op 28 januari belangrijke steun vanuit de Raad van Europa (géén instelling van de Europese Unie). In een resolutie  van de parlementaire Assemblee van de Raad van Europa over de vrijheid van de media is een amendement ingevoegd waarin de 47 lidstaten van de Raad gevraagd worden te ijveren voor de vrijlating van Julian Assange. Het amendement luidt:

 “overweeg in dit verband dat de detentie en strafrechtelijke vervolging van Julian Assange een gevaarlijk precedent schept voor journalisten, en sluit u aan bij de aanbeveling van de speciale VN-rapporteur voor foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing die op 1 november 2019 verklaarde, dat de uitlevering van de heer Assange aan de Verenigde Staten moet worden geblokkeerd en dat hij onmiddellijk moet worden vrijgelaten. “

De Europese lidstaten (en het Verenigd Koninkrijk) zijn dan wel lid van de Raad van Europa maar zoals een artikel op eurojournalist het verwoordt: "Is het niet mooi dat steeds meer Europese regeringen wetten stemmen om klokkenluiders beter te beschermen, die moedige journalisten en burgers die geheime documenten en informatie openbaar maken over alle soorten wandaden begaan door onze regeringen? Die mensen moeten beschermd worden, zeggen onze regeringen, dat zijn onze Europese waarden, vrijheid van spreken, vrije pers, vrijheid op alle gebied. Tenminste, in theorie. In werkelijkheid zijn diezelfde regeringen een complete mislukking wat klokkenluiders betreft."