De meest onderschatte film van het afgelopen jaar is ongetwijfeld Camille Claudel 1915. Deze Franse film over drie dagen uit het leven van de beeldhouwster en minnares van Rodin deed het slecht in de bioscopen. Ondanks een schitterende vertolking door Juliette Binoche. Ondanks prachtige beelden van een nonnenklooster in een Zuidfrans landschap. Ondanks een woedeverwekkend optreden van de ultieme katholieke schijnheil, Camille's broer Paul Claudel. Ondanks dat alles, lege zalen. Ten onrechte! Maar, wie de film gemist heeft, krijgt een herkansing. Vanaf juli is de dvd beschikbaar.

Lege stoelen

De Franse regisseur Bruno Dumont heeft ooit in een interview geroepen dat hij géén films maakt voor een enkele in Londen verdwaalde bohémien. Hij wil films maken voor een groot publiek. Met zijn vorige films, zoals Flandres en La Vie de Jésus, is dat nog redelijk gelukt. Maar zijn laatste film Camille Claudel 1915 is behoorlijk geflopt. In Amerika bracht de film in het première-weekend slechts 783 dollar in het laatje. In de loop van het jaar kwam daar nog ongeveer 21.000 dollar bij. Zelfs in Frankrijk bracht de film maar een schijntje op van de ruim drie miljoen euro die hij kostte. Een filmvriendin vertelde me dat ze in Den Haag in haar eentje in de bioscoopzaal had gezeten. Toen ze halverwege wegging, zij vond de film te saai, blikkerde het scherm nog slechts voor lege stoelen.....

Minnares

Camille Claudel was de minnares van Auguste Rodin, de beroemde Franse beeldhouwer. Maar zij was veel méér dan dat. Volgens Rodin was ze zelfs een betere beeldhouwer dan hijzelf. Helaas ging er letterlijk en figuurlijk veel stuk in haar leven. De verhouding met Rodin liep op de klippen en Camille begon haar eigen kunstwerken kapot te slaan. In 1913 werd ze opgenomen in een psychiatrische inrichting, een nonnenklooster. Ze leed aan acute paranoia, achtervolgingswaan. In 1915 werd ze genezen verklaard, maar haar broer Paul verhinderde haar vrijlating. Ze zou 30 jaar opgesloten blijven, tot ze in 1943 stierf.

De film gaat over de episode in 1915 als haar broer op bezoek komt. Juliette Binoche neemt der rol van Camille voor haar rekening. “Hartverscheurend en mooi”, schreef de Volkskrant. Het klooster is bemensd door echte patiënten en verzorgers. De laatsten verkleed als nonnen.

De film is door sommigen dus afgedaan als saai. Ten onrechte! Draai de knop om in je hoofd. Ga ervoor zitten! Zuig de beelden van het Franse landschap, van het klooster en haar bewoners, van de tragedie van Camille, van de vertolking door Juliette Binoche, in je op.

Wie wil

Traag is de film wel in zeker opzicht. Er zijn hele lange shots van Camille in het klooster. Er wordt weinig gesproken. Vaak heerst de stilte. Maar saai? Wie het wil zien, ziet een enorme innerlijke worsteling van Camille met haar demonen én met haar verbanning uit de wereld. Wie het wil zien, is getuige van het leven in een nonnenklooster-gesticht anno 1915 in een landschap dat zich koestert in het heldere licht dat zo uniek is voor Zuid Frankrijk. Wie het wil zien, windt zich op bij het bezoek dat Paul Claudel aan zijn zus brengt, over zijn verraad en zijn weigering haar te bevrijden. Wie wil, verveelt zich allerminst. Je moet wel bereid zijn het jachtige leven, het actiebestaan van buiten de bios even achter je te laten. Maar dan heb je ook wat.

Vrouw!

Mogelijk is het onderschatten van Camille Claudel 1915 niet alleen te wijten aan een voor onze tijd opmerkelijke traagheid. Misschien worden sommige mensen ook liever niet herinnerd aan haar karakter en gedrag. Voor de Franse elite was zij een rebel. Ze had 15 jaar lang een stormachtige relatie met de 24 jaar oudere Auguste Rodin. Ongetrouwd! Ze stak met haar werk Rodin zelfs naar de kroon als beeldhouwer. Als vrouw! Tekenen en schrijven, dat werd van vrouwen in die dagen nog wel getolereerd, maar beeldhouwen? Dat was mannenwerk! Vooral voor haar op 30-jarige leeftijd tot het katholicisme bekeerde broer Paul was dat een steen des aanstoots. Daar had zijn god de vrouw niet voor geschapen. Als Camille zo goed als genezen wordt verklaard, laat hij haar volkomen in de steek. Zij zal nog bijna 30 jaar, tot aan haar dood in 1943, wegkwijnen in een gesticht waarin ze eigenlijk niet meer thuishoorde. De overgeleverde brieven van Camille, waarop de film is gebaseerd, tonen een gezonde maar verdrietige vrouw.(1)

Mooi verbeeld drama

Er is overigens een film die als biopic een aardige indruk geeft van een groter deel van het leven van Camille Claudel dan de drie dagen in het gesticht. Dat is een film uit 1988 met Isabel Adjani als Camille en met Gérard Depardieu als Rodin.(2)

En dan is er natuurlijk de fantastische literaire biografie van de hand van Anne Delbee, waarin met veel empathie en in grootse stijl het leven van Camille wordt beschreven.(3)

Een verplicht nummer tenslotte voor wie Parijs aandoet, is het Museum Rodin, alwaar aan het gespaard gebleven werk van Camille Claudel een aparte zaal is gewijd. Bezoek en bewonder!(4)

Edoch, nu eerst de dvd Camille Claudel 1915 in huis halen en in alle rust 'genieten' van een zwaar onderschat, machtig mooi verbeeld drama.

1. Anneke Alderlieste: Camille Claudel, een leven in brieven (2009).
2. Bruno Nuyten: Camille Claudel (1988).
3. Anne Delbee: Camille Claudel, een vrouw (1992).
4. Musée Rodin, Hôtel Biron, Rue de Varenne, Paris.Met sculptures van Rodin zoals De Kus, De Denker, De Burgers van Calais, en Balzac. Met sculptures van Camille Claudel zoals Clotho, De Kleine Kasteelvrouw, De Rijpe Leeftijd, De Smekeling en De Verlating.