Europa zal niet gered worden als het de verzorgingsstaat inruilt voor wapens. Oorlog voeren in naam van de democratie en tegelijkertijd de democratie laten sterven is een fout die toekomstige generaties de huidige besluitvormers niet zullen vergeven.

In de afgelopen maand hebben we gezien hoe Elon Musk, de speciale minister van Trump, zich bemoeide met de interne politiek van het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Roemenië, Ierland en de EU. De Amerikaanse vicepresident kwam een week vóór de verkiezingen naar München om de AfD, de extreemrechtse partij van Duitsland, te steunen.

In de afgelopen week hebben we dezelfde vice-president democratische regeringen 'totalitair' horen noemen en de regels van de democratie als 'censuur' zien bestempelen. We hebben gezien hoe een vertegenwoordiger van de Amerikaanse president bepaalde dat Europa geen deel zal uitmaken van onderhandelingen over Oekraïne, maar wel zal worden opgeroepen om de voorwaarden van die overeenkomst na te komen.

Gisteren keken we van een afstand toe hoe een vermeende vredestop voor Oekraïne werd gehouden tussen een vertegenwoordiger van het Amerikaanse bedrijfsleven, het land dat zegt niets met Europa te maken te hebben, en Rusland, de agressormacht, maar zonder de aanwezigheid van het bezette land.

In een later commentaar reageerde president Trump op zijn Oekraïense tegenhanger door te zeggen: 'Ze hadden er nooit aan moeten beginnen' en voegde eraan toe waar hij op uit was: de verdeling met Rusland van zeldzaam Oekraïens land, dat de techno-oligarchen begeren.

Trump en Poetin zijn bondgenoten. Trump en Poetin hebben dezelfde doelen: het normaliseren van autocratische en totalitaire regimes – vandaar de keuze van Saoedi-Arabië als locatie voor die ontmoeting – en het bevorderen van de toenadering tussen hun oligarchieën, het verdelen van invloedssferen, het destabiliseren van de democratieën van Europa en het domineren van hun regeringen door middel van het steunen en financieren van extreemrechtse partijen: AfD in Duitsland, Orban in Hongarije, Chega in Portugal, de neofascisten in Italië.

Als Trump en Poetin bondgenoten zijn, en als Poetin een vijand is, wat is Trump dan?

Dat simpele probleem van logica heeft het Europese leiderschap, inclusief het Portugese leiderschap, in de war gebracht. Ze weten niet wat ze moeten doen, ze zijn verlamd van angst en verbazing, alsof dit moment niet was voorspeld.

De liberale regeringen van Europa hebben zichzelf verloren in hun eigen budgettaire en eurodemocratische dogma's en in hun blinde geloof in de NAVO.

Ze hebben het Trumpisme, de Amerikaanse techno-oligarchen en Europa's digitale en energieafhankelijkheid onderschat.

Ze hebben de klimaatagenda in de steek gelaten omdat ze dachten dat de Russische olie vervangen zou worden door Amerikaans gas.

Ze hebben ingezet op het verlengen van de Oekraïense oorlog zonder ooit aan vredesdiplomatie te hebben gedaan, op weg naar de overwinning, zeiden ze. Ze boycotten de vredesbesprekingen in Istanbul in 2022, waar Kyiv al had ingestemd met een neutrale exit, ze leverden Koerdische vluchtelingen uit aan Edogan om zijn steun in de Navo te winnen.

En waarvoor? De EU is verlamd tegenover twee extreemrechtse keizers die onderling de voorwaarden bepalen voor de overgave van Oekraïne, de aanval van extreemrechts op de macht in Europa en de organisatie van wereldzaken.

De ad-hocbijeenkomst die Macron had belegd was een beschamende mislukking.

De Europese leiders zijn verdeeld tussen wanhopige smeekbeden aan Trump om niet op te houden een vriend van Europa te zijn, de absurde acceptatie van eisen voor hogere defensie-uitgaven ten gunste van de Amerikaanse industrie, of de nog absurdere eis voor een Europees leger.

Verruil scholen, gezondheidszorg en solidariteit voor bommen en dodelijke drones, en de enigen die veilig zullen zijn, zijn de extreemrechtse partijen die zich voeden met de afbraak van de welvaartsstaat.

Het is niet omdat de stroom van de geschiedenis ons meesleurt in de richting van een ramp dat we ons moeten laten gaan. Het Portugese en Europese volk verdienen beter dan deze zwakke, gedesoriënteerde en bange leiders.

Europa laat zich niet gelden door overhaast oorlog te voeren omdat 'dit niet de tijd voor vrede is', zoals de Duitse sociaaldemocratische kanselier zei. Het laat zich gelden door de confrontatie aan te gaan met de waanzin van rivaliserende keizers, als het actief neutraal blijft en niet-aanvalsverdragen tussen Europese staten tot stand brengt, waarmee het de kracht van diplomatie en internationaal recht bevestigt.

Europa heeft geen eigen leger nodig om zijn autonomie te garanderen.

De Organisatie voor Europese Veiligheid en Samenwerking (OVSE) kan en moet zich bevrijden van de oude beperkingen van de Koude Oorlog en de Amerikaanse aanwezigheid. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking is een noodzaak voor de Europese volkeren ten westen van Rusland en bestaat al naast de Raad van Europa, het orgaan dat mensenrechten en fundamentele vrijheden garandeert. Beide zijn toonaangevende internationale instellingen. Er is meer in politiek Europa dan Brussel.

Europa zal niet gered worden als het de verzorgingsstaat inruilt voor wapens. Alle landen van de Europese Unie hebben meer actieve militairen dan de VS of Rusland, en de som van hun defensiebudgetten is groter dan dat van Rusland en komt in de buurt van China.

Oorlog voeren in naam van de democratie en tegelijkertijd de democratie laten sterven is een fout die toekomstige generaties de besluitvormers van vandaag niet zullen vergeven. Het valt nog te bezien hoe Portugal in die toekomst herinnerd wil worden.

Mariana Mortágua is natinaal coordinator van het Links Blok in Portugal en lid van het Portugese parlement (Assemblee van de Republiek). Dit is de tekst van haar toespraak tot de plenaire vergadering van de Assemblee van de Republiek op 19 februari 2025.

Dit artikel stond op Esquerda. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.