Ook de FNV zegt nee tegen de internationale verdragen TTIP, CETA en TiSA. Het ledenparlement van de vakbond was unaniem: deze handelsverdragen schaden de belangen van werknemers en de FNV moet actief hiertegen in verzet komen.

‘De FNV maakt zich grote zorgen over de gevolgen voor Nederlandse werknemers van de handels- en investeringsverdragen die de EU wil afsluiten met de VS en met Canada’; zo begint de tekst van het FNV-standpunt Vrijhandelsverdrag,’ dat begin maart publiek werd. Lot van Baaren is FNV-bestuurder en nauw betrokken bij de discussie over de vrijhandelsverdragen TTIP, CETA en TiSA (zie kader voor uitleg afkortingen). Van Baaren vertelt dat vorig jaar de discussie over de verdragen losbarstte in de vakbond: ‘Het begon vooral met vraagtekens. Waarom horen we er zo weinig over? Wat betekent dit voor ons, wat betekent dit voor werknemers? Er is veel geheimzinnigheid, af en toe komt er wat naar buiten over de onderhandelingen, maar zelden iets over werknemersrechten. Dus toen zijn we ons gaan informeren. We hebben mensen uitgenodigd om onze leden bij te praten. Bij de – toen nog – Abvakabo hielden we actualiteitencolleges, waar voormalig PvdA-minister Jan Pronk en SP-Europarlementariër Anne Marie Mineur ons kwamen vertellen wat zij zagen.’

‘Vooral pulpbanen’

Wat de FNV’ers lazen en hoorden, stelde niet bepaald gerust. Van Baaren: ‘Het is ook niet zo dat er geen voorbeelden zijn. Het vrijhandelsverdrag tussen de VS en Mexico werd net als TTIP van te voren aangeprezen als banenmachine; iedereen zou er beter van worden. Nu weten we dat er zowel in de VS als in Mexico amper banengroei is geweest door dit verdrag. En de groei die er wel was, was vooral in pulpbanen. Baantjes waar je niet van kunt leven. Extra flexibiliteit waar de werknemers alleen maar armer van worden. Je kunt je serieus afvragen of de toename van pulpbanen en werkende armen via de grote vlucht die kredietverstrekking daardoor nam een rol heeft gespeeld bij het ontstaan van de financiële crisis waar we nog steeds last van hebben.’ Volgens Van Baaren is de enorme schaal waarover de handelsverdragen gaan dan ook een enorm risico: ‘Dan zijn de impact op de wereldeconomie en de gevolgen voor honderden miljoenen mensen ook zo groot.’

‘Ondemocratisch en eng’

Voor veel mensen is de afkorting TiSA een nieuwe naam. Volgens Van Baaren een heel belangrijke: ‘Het is hartstikke goed dat er nu eindelijk gepraat wordt over CETA en TTIP. Maar ik ben blij dat ook TiSA bekendheid krijgt. Dit enorme verdrag, dat stilletjes wordt uitonderhandeld, gaat over marktwerking voor diensten. En ja, dus ook over marktwerking in de zorg en het onderwijs. We krijgen er zoals gewoonlijk weinig van te horen, maar wat we weten is schokkend. Een van de regels die wordt afgesproken is dat, als een dienst eenmaal is geprivatiseerd, dat niet meer teruggedraaid kan worden. Hoe ondemocratisch en eng is dat? Een ander belangrijk onderdeel van TiSA is het streven naar deregulering van de financiële markten. Terwijl we nou nét door de crisis aan het leren zijn dat dat een heel slecht idee is.’

Vijf redenen voor ‘Nee’

De FNV voert vijf hoofdredenen aan voor het vakbondsverzet tegen de verdragen. Ten eerste blijkt uit onderzoek dat de door voorstanders voorspelde positieve effecten voor de werkgelegenheid onrealistisch zijn. Ten tweede is duidelijk dat bescherming van werknemersrechten niet gegarandeerd is. Derde punt van kritiek: het beruchte ISDS-systeem, waardoor bedrijven een land kunnen aanklagen vanwege democratisch genomen beslissingen; de FNV stelt dat dit ook nog eens eenzijdig grote multinationals bevoordeelt ten opzichte van kleine bedrijven. Punt vier: er zijn grote risico’s voor publieke dienstverlening, zoals zorg en onderwijs. Ten vijfde ziet de FNV onvoldoende transparantie bij de totstandkoming van de verdragen, wat slecht is voor de democratische controle.

Verzet

De FNV gaat actief campagne voeren tegen de verdragen, zo is afgesproken in het ledenparlement. Een werkgroep is verantwoordelijk gemaakt hiervoor. Van Baaren: ‘Dat begint bij foldertjes maken en zorgen dat die, bijvoorbeeld op 1 mei, goed verspreid worden. We werken samen met internationale vakbondsorganisaties en ngo’s, bijvoorbeeld uit de milieubeweging. We zetten Europees onze lobbykracht in om ervoor te zorgen dat het Europees Parlement, maar ook nationale parlementen in de EU nee zeggen.’

Van Baaren hoopt dat veel mensen zich heftig gaan verzetten tegen TTIP, CETA en TiSA: ‘Er worden gouden bergen beloofd. Maar alles wijst erop dat TTIP en de andere verdragen ten koste gaan van werknemers. De FNV voert nu een campagne voor koopkracht en echte banen. Als de vrijhandelsakkoorden iets níét doen dan is het wel zorgen voor koopkracht en echte banen. Sluit je aan bij het verzet!’

Lot van Baaren is algemeen bestuurslid van de FNV voor de sectoren Zorg en Welzijn. Ze werkt daarnaast als hoofd Facilitaire Dienst bij Curium LUMC, een academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Ze zit de ledenparlementscommissie Internationale Zaken en Solidariteit voor, waaronder de werkgroep TTIP valt.

Afkortingenwijzer

CETA – Het Comprehensive Economic and Trade Agreement (Brede Economische en Handelsovereenkomst) is een vrijhandelsakkoord tussen Canada en de Europese Unie. De onderhandelingen zijn al klaar, moet alleen nog goedgekeurd worden.

ISDS - Investor-State Dispute Settlement (Investeerder-Staatarbitrage) geeft multinationals het recht om buiten het nationale rechtssysteem om een arbitragezaak tegen een overheid te beginnen als deze besluiten neemt waarvan een multinational verwacht nadeel te ondervinden.

TiSA - Het Trade in Services Agreement (Overeenkomst betreffende de Handel in Diensten) is een internationaal handelsverdrag tussen onder andere de Europese Unie en de Verenigde Staten. Doel is wereldwijde liberalisering van de dienstensector, waaronder de banken- en transportsector. De onderhandelingen lopen nog.

TTIP - Het Transatlantic Trade and Investment Partnership (Trans-Atlantisch Partnerschap voor Vrijhandel en Investeringen) is een vrijhandelsverdrag, waarover wordt onderhandeld tussen onder andere de Europese Unie en de Verenigde Staten.

Moed-debat over TTIP

Op zaterdag 13 juni vindt het Moed-debat over TTIP plaats. Er zal worden gediscussieerd met en door vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en journalisten. Namens de SP zullen onder anderen Jasper van Dijk (Tweede Kamer) en Anne-Marie Mineur (Europees Parlement) aan de bijeenkomst deelnemen. Tijd: 13:00 tot 16:00. SP-leden kunnen zich hier aanmelden.

Dit artikel verscheen eerder in de Tribune van mei 2015.