Immigratie is een van de heikele punten in de EU en het thema zal ongetwijfeld ook bij de komende verkiezingen voor het Europees Parlement in mei een belangrijke rol spelen. Binnen Die Linke in Duitsland wordt er heftig over gediscussieerd. We publiceren hieronder het hoofdstuk daarover in het concept verkiezingsprogramma van de partij. Let wel in de loop van de discussie kan deze tekst natuurlijk veranderd worden. We houden u daarvan op de hoogte.

“Immigratie staat niet gelijk aan crisis. Immigratie heeft wezenlijk bijgedragen aan welvaart, democratie en culturele ontwikkeling. Wij in Europa hebben er veel aan te danken: Europa is reeds lang een continent van immigratie.
De welvaart van de geïndustrialiseerde landen berust op grensoverschrijdende handel. Het zou niet meer dan logisch zijn dat ook mensen zich vrij kunnen verplaatsen.
In plaats van  gelijke rechten te bevorderen en grensoverschrijdende solidariteit te versterken voeren de machtige regeringen van deze wereld een beleid van uitsluiting, uitbuiting, oorlog en onderdrukking.

Wereldwijd zijn meer mensen zijn op de vlucht dan ooit. Maar de EU sluit haar grenzen en bestrijdt de vluchtelingen – niet  de oorzaken van hun vlucht. Aan de grenzen van de EU ontstaan massagraven. Alleen al in 2017 zijn in de Middellandse Zee 3.000 vluchtelingen om het leven gekomen.  Die massale sterfte is het gevolg van het afsluiten van de Europese  grenzen en van de criminalisering van reddingsoperaties op zee. Dat vloekt met de Europese waarden van mensenrechten en democratie. Het ontkracht het Verdrag over de Mensenrechten en het internationale zeerecht. Daarenboven zijn de Europese Commissie, de Bondsregering en de grote Europese bedrijven er in diepste wezen voor verantwoordelijk dat mensen hun “recht om te blijven ”niet kunnen uitoefenen en verplicht zijn hun thuisland te verlaten. De oorzaken van hun vlucht  hangen samen met de oorlogen en burgeroorlogen die veroorzaakt  worden door bewapening en militarisering. En ze zijn een gevolg van de wereldwijde ongelijkheid tussen rijk en arm. Die ongelijkheid is het resultaat van honderden jaren kolonialisme en wordt versterkt door uitbuiting via oneerlijke handelsbetrekkingen, door het versterken van grote agro-bedrijven en onmenselijk optredende  grote bedrijven. Het is weliswaar zo dat nu ook de regerende partijen in de EU inmiddels zeggen dat  zij de oorzaken van het vluchten van mensen  willen aanpakken, maar deze woorden worden niet gevolgd door daden. Steeds nieuwe oorzaken drijven mensen  op de vlucht, zoals wapenexporten, militair ingrijpen door EU-landen, samenwerking met dictaturen en de klimaatverandering waarvoor op de eerste plaats de geïndustrialiseerde landen verantwoordelijkheid dragen. “Vrijhandelsakkoorden” met Afrikaanse staten, ook al hebben ze – zoals het “compact for Africa” – de pretentie “ontwikkelingspolitiek” te zijn, vergroten armoede en instabiliteit. Mensen die vluchten voor de leefomstandigheden die van dit alles het gevolg zijn zijn geen “economische vluchtelingen”. De problemen van deze wereldeconomie zijn het gevolg van politieke beslissingen – en die kunnen worden veranderd.

Rechts en racisten voeren hetzes tegen diegenen die – dikwijls met gevaar voor hun leven – hun toevlucht zoeken in Europa en propageren juist het trappen naar beneden als “alternatief”. 

De liberale partijen laten zich inzake immigratie- en vluchtelingenbeleid sturen door rechts: de discussie over het Gemeenschappelijk Europees Asiel Systeem (GEAS) toont aan dat de overeenstemming onder de regeringspartijen in Europa vooral draait om afgrenzing, uitzettingen en militarisering van de grenzen.

Een goed samenleven heeft een sociale infrastructuur nodig die gericht is op de publieke noden en die de armsten beschermt, waar ze ook vandaan komen. Maar noch de Europese Commissie noch de Bondsregering hebben de sociale basis gelegd voor een goede integratie. Integendeel: door het beleid van bezuinigingen en privatiseringen van de laatste jaren hebben zij de sociale samenhang systematisch verzwakt. 

Mensen van buiten de EU die bescherming zoeken  worden gediscrimineerd: deels mogen zij niet werken, hun woonplaats niet vrij kiezen, en worden ze door het mislukte Dublinsysteem tussen EU-Staten heen en weer geschoven. Het weren van vluchtelingen op steeds grotere afstand “werkt” op twee niveaus: met het Europees Agentschap voor het beheer van de buitengrenzen (Frontex) aan de buitengrenzen zelf, en met het verschuiven van de buitengrenzen in samenwerking met krijgsheren zoals in Libië of dictators zoals Erdogan in Turkije. Deze politiek doodt mensen, schept zelf nieuwe oorzaken om te vluchten en tast de democratie in Europa aan, want ze splijt en militariseert onze samenleving.

Als het van de conservatieven en de sociaaldemocraten afhangt gaat het verder als volgt: Frontex krijgt tot 10.000 permanent inzetbare grenswachten en ruimere  bevoegdheden tot uitzettingen. Het verschuiven van de grenscontroles naar Afrika in samenwerking met autoritaire regimes heeft als gevolg dat nog meer vluchtelingen in mensonwaardige omstandigheden gevangen gehouden worden in kampen en gevangenissen die door de EU worden gefinancierd.

De rechtmatige aanspraak op  bescherming door mensen die Europa gehaald hebben wordt door talrijke Europese regeringen buiten werking gesteld onder het mom van “veilige vluchtalternatieven”. De reddingsoperaties op zee door vrijwilligers van ngo’s en burgerinitiatieven worden door een aantal regering in de EU zelfs rechtstreeks gecriminaliseerd.

De routes die vluchtelingen en migranten kiezen vormen echter een uitdaging voor het Europees beleid van het dichttimmeren van de grenzen en voor het onrechtvaardig buitenlands en economisch beleid . Ze tonen aan dat grenzen kunnen worden overwonnen en dat wij reeds lang in een immigratiesamenleving leven.

Samen met vluchtelingen en migranten staan wij op tegen de as van afgrenzing die loopt van Kurz via Orban tot Seehofer. Wij staan aan de kant van de velen die grensoverschrijdende solidariteit in de praktijk brengen, die de straat op gaan tegen uitzettingen en voor reddingsoperaties op zee, gelijke rechten, bewegingsvrijheid en open grenzen. Wij trappen niet in het valse onderscheid tussen “echte en valse vluchtelingen”, tussen “politieke en economische vluchtelingen”. Niemand vlucht uit vrije wil.

Wij verzetten ons vastberaden tegen racistische haatcampagnes – de armoede moet worden bestreden, niet de armen.
Wij willen een nieuwe politieke koers voor het immigratie- en vluchtelingenbeleid van de EU en ijveren daarom voor een drieluik:   

1. Mensen redden, de grenzen democratiseren en het scheppen van veilige en legale vluchtroutes en toegangswegen.
2. In heel Europa grondrechten verwezenlijken en de maatschappelijke voorwaarden voor integratie verbeteren.
3. De oorzaken van vluchten eindelijk daadwerkelijk bestrijden. 

De menselijkheid redden: investeren in reddingen op zee in plaats van Frontex! 

–      De zee overbruggen en ferry’s in plaats van Frontex! Frontex moet worden opgeheven en vervangen door een Europees agentschap voor reddingen op zee. Instrumenten die reeds bestaan om de Middellandse Zee en de buitengrenzen te bewaken willen we in dienst stellen van reddingsoperaties. Er moet een einde komen aan het criminaliseren van reddingsoperaties op zee door burgerinitiatieven.

–      Vluchtwegen mogen niet afgesloten worden! Wij willen legale en veilige mogelijkheden om de EU binnen te komen. Dat ontneemt smokkelaars hun businessmodel. Het Vluchtelingenverdrag, het VN-verdrag inzake de Rechten van het Kind en het Europees Verdrag over de Mensenrechten moeten worden gerespecteerd. Het principe dat mensen niet mogen worden teruggewezen aan de buitengrenzen van de EU of op open zee moet worden gehandhaafd.

–      Vlucht is geen misdrijf! Het individuele recht op een asielaanvraag en rechtsbescherming moet voor asielzoekers aan de buitengrenzen van de EU worden veilig gesteld. Vrouwen, kinderen, seksuele, religieuze en etnische minderheden en mensen met een lichamelijke beperking moeten beschermd worden tegen geweld en uitbuiting. Spoedprocedures en opsluiting ( in zogenaamde “terugkeer-“, “transit-“, “gecontroleerde centra” of “hot spots” of waar dan ook ) van mensen die bescherming zoeken willen we afschaffen.

–      Het asielrecht moet worden hersteld en ten uitvoer gebracht ! Wij willen in de EU gemeenschappelijke standaarden voor bescherming op een hoog niveau; we willen een einde maken aan het afschuiven van de verantwoordelijkheid op andere staten met de hulp van derde landen of via regels betreffende het land van oorsprong. Er moet een einde komen aan de negatieve wedloop met verlaging van de normen voor huisvesting, levensonderhoud en rechten!

–      Niemand vlucht vrijwillig! Wij eisen dat mensen op de vlucht voor armoede, of voor de gevolgen van milieu- of klimaatproblemen ook onder de  afdwingbare rechten van vluchtelingen gaan vallen en een daarbij passend beleid van humanitaire visa. Het is nodig grote groepen mensen over te brengen in het kader van het hervestigingsprogramma van de UNHCR.

–      Geen mens is illegaal! Wij willen rechtvaardige levensomstandigheden en open grenzen voor alle mensen. Het recht op bewegingsvrijheid mag niet afhangen van toevallige factoren in verband met de plaats van geboorte of de economische weerbaarheid. Die Linke zet zich daarom in voor een stevige liberalisering van het visa-beleid. 

Een sociaal offensief en gelijke rechten voor allen 

Integratie vereist gelijke rechten voor alle mensen! Alle mensen moeten in het kader van een Europese agenda ter bevordering van de deelname aan de samenleving juridisch, politieke en sociaal gelijk gesteld worden! 

-        Wie duurzaam in de EU leeft moet kiesrecht krijgen voor het Europees Parlement en voor de gemeente. Wij verzetten ons tegen beperkingen van sociale zekerheden of bewegingsvrijheid in de EU: er mogen geen uitzonderingen bestaan op de toepassing van het minimumloon en cao’s.

-        Legaliseer hen! Wij streven naar een initiatief tot legalisering en effectief verblijfsrecht voor alle mensen die leven met een onzekere verblijfsstatus. Wij willen voor hen een gewaarborgde toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en een arbeidsrechtelijke bescherming tegen uitbuiting.

-        Stop de uitzettingen! In tegenstelling tot alle andere partijen  die zitting hebben in de Bondsdag verwerpen wij uitwijzingen en uitzettingen uit de EU, in het bijzonder naar gebieden die worden geteisterd door oorlog, armoede en ellende, of als vorm van dubbele straf. Wij hebben daar steeds eensgezind  tegen gestemd en zullen dat ook in de toekomst blijven doen.

-        Families herenigen! Wij bepleiten een afdwingbaar recht op gezinshereniging – ook voor mensen die een “subsidiair” recht op bescherming hebben, en al gedurende de asielprocedure, en de daadwerkelijke toepassing van het nareisrecht  voor vluchtelingen. De definitie van familie moet worden uitgebreid tot verwanten in de tweede graad; in het bijzonder voor onbegeleide minderjarigen.

-        Weg met de kampen! Wij willen vluchtelingen gedecentraliseerd onderbrengen in woningen en hen gratis effectieve taalcursussen aanbieden. Wij willen af van discriminerende steun in natura en hen op regelmatige wijze financiële ondersteuning geven. Investeringen zijn nodig in integratie, niet in bewapening, afgrenzing en uitsluiting!

-        Mensenrechten handhaven! Wij willen niet dat landen apart  hun gang gaan, maar dat de EU haar verantwoordelijkheid neemt wat betreft het vluchtelingenbeleid. De Europese Commissie moet eindelijk de lidstaten aanpakken die systematisch hun verplichtingen inzake mensenrechten miskennen. Wij willen een Europese aanpak met het oog op een faire verdeling van de vluchtelingen over de lidstaten: alle lidstaten zouden in verhouding tot hun economische draagkracht vluchtelingen moeten opnemen. Lidstaten die naar verhouding meer vluchtelingen opnemen zouden hiervoor financieel moeten worden gecompenseerd.

-        Solidaire gemeenten ondersteunen! De gemeenten mogen niet aan hun lot over gelaten worden met de kosten van vlucht en integratie. Wij willen een “Europees fonds voor gastvrije gemeenten” dat vluchtelingen bewegingsvrijheid verzekert en tegelijk rechtstreeks steun geeft aan gemeenten die bereid zijn vluchtelingen op te vangen, alsook  aan solidaire steden. Gemeenten die de voorwaarden voor een gastvrije cultuur willen verbeteren kunnen zo verzoeken om middelen ter ondersteuning van levensonderhoud en integratie van vluchtelingen. Wanneer vluchtelingen zich vestigen in een gemeente kan de gemeente op basis van de nieuwe aanmeldingen zo extra investeringsmiddelen aanvragen bij het Fonds. Deze middelen kunnen dan gebruikt worden om de algemene openbare infrastructuur te versterken.

-        Een einde maken aan stateloosheid! In Europa zijn er 600.000 statelozen, waarvan de helft kinderen. Stateloosheid maakt rechteloos, hindert deelname aan de samenleving en brengt een duivelse kringloop van discriminatie op gang die doorspeelt in de volgende generaties. De EU en de lidstaten moeten de hindernissen die het verkrijgen van een bewijs van nationaliteit in de weg staan slechten en met name  kinderen die die stateloos geboren worden de kans geven de nationaliteit  van het land waar ze geboren zijn te verwerven.

-        Opleidingen erkennen en discriminatie bestrijden! Er moet een betere erkenning komen van kwalificaties en diploma’s van mensen van buiten de EU, zodat zij hun beroep verder kunnen uitoefenen. Racistische en seksistische discriminatie moeten in de EU actief bestreden worden, daarom willen we het Europees Bureau voor de grondrechten versterken en uitgebreide bevoegdheden verlenen.

-        Zelforganisatie versterken! We willen in de EU meer steun geven aan burgerinitiatieven tegen racisme, antisemitisme en discriminatie van Roma en voor meer democratie aan vluchtelingenraden, migrantenorganisaties, adviesorganen in zelfbeheer en de zelforganisatie van vluchtelingen. 

Rechtvaardigheid globaliseren! Onze Europese plannen voor de bestrijding van oorzaken het vluchten 

-        Hulp ter plaatse voldoende ondersteunen! 85 procent van alle vluchtelingen in de wereld bevinden zich in landen van het Zuiden. Hun levensomstandigheden zijn  dikwijls catastrofaal. De EU moet het goede voorbeeld geven en eindelijk de financieringstekorten van de vluchtelingenorganisatie van de VN (UNHCR), de VN Voedsel- en Landbouworganisatie en de Wereldgezondheidsorganisatie ongedaan maken . In het geval van de UNHCR is 4 miljard euro nodig, dat is dus maar een klein deel van wat aan bewapening wordt uitgegeven. 

-        Daadwerkelijke bescherming van het klimaat in plaats van symboolpolitiek! We willen dat de EU met een Europees klimaatplan haar verantwoordelijkheid neemt om de opwarming van de planeet duidelijk onder de 2 graden en zo mogelijk onder de 1,5 graden te houden. Europa moet onmiddellijk beginnen met een uitstap uit steenkool, en die moet  tegen 2035 zijn beslag hebben gekregen. De 20 meest vervuilende bruinkoolcentrales op moeten tegen 2020 dicht. De EU heeft een openbare rem op CO2 uitstoot nodig (zie hoofdstuk over klimaat). 

-        Wapenexport in Europa verbieden! Wij eisen een onmiddellijke stopzetting van de export van militair materiaal, wapenonderdelen en wapenfabrieken. Europese wapenfabrikanten zoals Rheinmetall moeten gedwongen worden hun militaire productie in dictaturen stop te zetten. Hetzelfde geldt voor digitale technieken die het mogelijk maken om  internetgebruik te bewaken en te controleren of die tijdens conflicten als wapen kunnen worden ingezet (zie vredeshoofdstuk). 

-        Investeren in ontwikkeling! We willen de middelen die worden gebruikt voor militaire interventies omzetten in middelen voor een civiel programma van de EU gericht op opbouw en het verzekeren van een vreedzame ontwikkeling. De uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking moeten eindelijk zoals afgesproken op 0,7 procent van het BBP worden gebracht. Dat geld moet ter beschikking gesteld worden van de landen in het Zuiden om een zelfstandige ontwikkeling mogelijk te maken. 

-        Niet alleen meer, maar ook anders ! Ontwikkelingsfinanciering moet openbaar zijn en mag geen charitatieve instelling worden. Ontwikkelingssamenwerking moet gericht zijn op de noden van de armere landen, en niet langer de belangen dienen van Europese bedrijven. Ontwikkelings- en veiligheidsbeleid mogen niet worden vermengd, zoals het geval is met het zogenaamd beschermen van de grenzen en het controleren van migratie. De afspraken van de EU met Erdogan en Libië moeten worden opgezegd en de onderhandelingen over soortgelijke afspraken moeten worden afgebroken. 

-        Een duurzaam economisch beleid in plaats van concurrentie tussen landen om bedrijven aan te trekken! Er moet een internationaal compensatiemechanisme komen dat landen met een exportoverschot verplicht tot een evenwichtige handelsbalans. Zo zal het economisch leven zich meer richten op de binnenlandse vraag. Daartoe moet de bezuinigingspolitiek stoppen die de lage lonen sector bevordert en de lonen in Europa kunstmatig laag houdt. Die politiek  exporteert wereldwijd armoede en is schadelijk voor de nationale economische ontwikkeling (zie hoofdstuk over arbeid). 

-        Voedselzekerheid afdwingen! Landroof (land grabbing) en speculatie met voedingsmiddelen moeten worden verboden. Bovendien steunen wij grensoverschrijdende voedselsoevereiniteit en een duurzame landbouw, in plaats van het pamperen van de agro-industrie. Het subsidiestelsel van de EU moet worden omgebouwd tot investeringen in een klimaatvriendelijke landbouw (zie hoofdstuk Mensen voor de winst). 

-        Eerlijk handel drijven! Wij willen Europese handelsverdragen die beantwoorden aan sociale, democratische en ecologische minimumnormen! De ‘Europese economische partnerschapsovereenkomsten” (EPA) met Afrikaanse landen verwerpen we, want ze zijn slechts gericht op het openen van markten en in beton gieten van privatiseringen. De landen van het Zuiden moeten hun markten kunnen beschermen (zie hoofdstuk Waarachtige democratie). 

-        De civiele samenleving versterken in plaats van afspraken met dictators! Wij willen een Europees Fonds dat actoren uit de civiele samenleving ondersteunt, die zich wereldwijd inzetten voor democratie, gelijke rechten en sociale rechtvaardigheid; hen willen we voorzien van substantiële financiële middelen. De EU moet zich actief inzetten voor de vrijlating van politieke gevangenen in autoritaire regimes, en ophouden autocraten te omhelzen. Er moet een einde komen aan de willekeurige criminalisering van progressieve bewegingen, ook door overheidsinstanties in ons land. De PKK moet van de terreurlijst van de Europese ministerraad worden verwijderd. 

-        Bindende regels voor de grote bedrijven! Europese grote bedrijven moeten verplicht worden zich wereldwijd  te houden aan sociale en ecologische normen. Invoer van producten van kinderarbeid moet worden verboden. Europese bedrijven moeten hun toeleveranciers en de arbeidsvoorwaarden die daar gelden openbaar maken. Zij hebben een zorgvuldigheidsplicht, ook wat betreft mensenrechten, die geldt voor de hele productieketen. De EU en haar lidstaten moeten het migratiecompact ratificeren. 

-        Arbeidsrechten globaliseren! Wij willen afdwingbare regels voor multinationale ondernemingen. Daarom steunen wij de onderhandelingen in het kader van de VN om te komen tot een verdrag dat de zorgvuldigheidsplicht van  bedrijven wettelijk verankert en dat door de EU tot nog toe tegengehouden wordt. Werknemers en werkneemsters van wie de mensenrechten door bedrijven worden geschonden moeten ook een aanklacht kunnen indienen in het thuisland van deze bedrijven. De bevoegdheid van Euopese rechtbanken moet in die zin worden uitgebreid!

-        De rijken moeten voor hun crises betalen! Rijken en superrijken moeten via een Europese vluchtoorzakenbelasting deelnemen aan de globale kosten van de crisis. Daarnaast hebben we een eerlijk internationaal fiscaal systeem nodig, een belasting op financiële transacties en een drooglegging van fiscale paradijzen, om internationale bedrijven meer te laten bijdragen aan de ontwikkeling van landen waarvan ze enorm profiteren door uitbuiting en het wegkapen van rijkdommen (zie hoofdstuk belastingen).

-        Duurzaamheid houdt verplichtingen in! Mooie intenties volstaan niet: de EU en haar lidstaten moeten zich verplichten tot een afdwingbare uitwerking van de doelstellingen inzake duurzaamheid van de “Agenda 2030”van de VN. “

Het hele concept programma vind u in het Duits hier. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.