Klassentegenstellingen in en om een film

Zelden is een film zo neergesabeld door de critici als Het Bombardement. Van 14 recensies waren er 12 ronduit negatief. Nou is Het Bombardement misschien geen meesterwerk. Maar wie de film met eigen ogen heeft gezien, zal niet snel meegaan in de totale afkraak. Dat verklaart wellicht de volle zalen die de film na weken nog steeds trekt. Wat heeft de recensenten bezield?

Al voordat de film in de bioscopen kwam, werd duidelijk dat Het Bombardement op veel kritiek kon rekenen. Het feit dat regisseur Ate de Jong voor hoofdrolspeler Vincent geen gelouterde professionele acteur had gekozen, leidde in het filmwereldje tot verbazing. Dat het ook nog eens geen Rotterdammer was, voerde in en om Rotjeknor tot verontwaardiging. Dat het Jan Smit werd, een Volendamse volkszanger, dat zorgde voor regelrechte hoon. Dat voor tegenspeelster Eva een vrij onbekende musical-actrice werd gekozen, Roos van Erkel, dat werd ook maar matig gewaardeerd.

Toen de film eenmaal draaide, kwamen er bergen kritiek bij. Het scenario zou niet deugen. Het zou te veel lijken op dat van de Titanic. Bovendien zou het plot ongeloofwaardig zijn met lelijke dialogen. En de Duitsers zouden niet genoeg de schuld krijgen, want de grootste schoftfiguur in de film is een Nederlandse kapitalist, Dirk Lagerwaard.

Vijand
Om met dat laatste te beginnen. De Duitse verantwoordelijkheid voor de oorlog, de bezetting en het bombardement van Rotterdam op 14 mei 1940 wordt nergens ontkend. Misschien was het inderdaad beter geweest als er in de film iets meer informatie was verwerkt over de achtergrond. Dat gebeurt nu wel erg karig en daar had Aart Staartjes via de voice-over best meer over mogen vertellen. Maar dat neemt weer niet weg dat er inderdaad door Nederlandse ondernemers soms een smerige rol werd gespeeld. Het type Dirk Lagerwaard stond helemaal niet alleen. OW’ers werden ze genoemd. Oorlogswinstmakers of oorlogswoekeraars. Lieden als Dirk die bij een bombardement in hun handen wreven, omdat er dan weer wat te bouwen en te verdienen viel. In de tegenstelling tussen de klassen in de maatschappij staat de vijand net zo goed in eigen land! Dat heeft Ate de Jong, zelf afkomstig uit een ‘communistisch nest’ ons terecht niet willen onthouden.

Dan het scenario. De liefdesgeschiedenis van de eenvoudige bakkersknecht en bokser Vincent met de tamelijk welvarende half-Duitse Eva. Ongeloofwaardig met gênante dialogen? Voor wie zich een beetje inleeft in die tijd en die situatie, is dat flauwekul. Alles wat in de film gebeurt en gezegd wordt, zou toen en daar zo gebeurd en gezegd kunnen zijn. Ongeveer natuurlijk, want we hebben met een speelfilm te doen en niet met een documentaire. Het verwijt dat het scenario te veel weg heeft van dat van de Titanic is belachelijk. Het is wel zo, maar is daar wat mis mee dan?

Het gegeven van een arme jongen en een rijk meisje die verliefd op elkaar worden terwijl de omstandigheden niet echt mee zitten, is van alle tijden. Tenslotte de acteerprestaties. Er valt over te twisten. Maar wie niet bij voorbaat bevangen is door een anti-Jan-Smit-virus en wie niet valt over de onbekendheid van Roos van Erkel, die ziet een fris tweetal tamelijk naturel acteren. Niks mis mee.

Napraterij
Een van de beschouwingen over de film, in het Rotterdamse huis-aan-huis-blad Dichtbij, heeft als kop ‘Het Bombardement een aanfluiting’. Het artikel blijkt gebaseerd op de uitspraken van een dame die zich ontzettend ergert aan het feit dat een ‘Volendams zangertje’ de hoofdrol heeft gekregen. Ze voelt zich zelfs ‘gekwetst’. En passant vertelt ze dat ze de film natuurlijk niet is gaan zien.... Uit interviews en ingezonden brieven van mensen die de film wel hebben gezien, komt een ander beeld naar voren. Vooral Rotterdamse ooggetuigen van het bombardement van 14 mei 1940 zijn onder de indruk. Herkenning is een sleutelwoord. En ook jongeren blijkt de film aan te spreken. De volle zalen tijdens de kerstdagen getuigden daarvan.

Dat was ook de bedoeling van regisseur Ate de Jong. Hij wilde een film maken die het bombardement van Rotterdam aan de vergetelheid zou ontrukken. Die bij ouderen weer een snaar zou doen trillen. Die jongeren zou aanspreken en interesseren voor de oorlog en de wederopbouw. Een volksfilm. En kennelijk zijn de tegendraadse keuzes die hij daarvoor maakte de meeste recensenten in het verkeerde keelgat geschoten. Jan Smit, Roos van Erkel, een romance tegen de achtergrond van een ramp, een Nederlandse kapitalist als zichtbare boosdoener, het is de fine fleur van de filmwereld te veel geworden. Het is allemaal niet hun klasse. De rest is napraterij.

Tags
Soort artikel
Reactie van:

rob lubbersen

za, 03/09/2013 - 14:33

Naschrift:
Inmiddels heeft de hetze tegen Het Bombardement een nieuw stadium bereikt. Al in december 2012 trok de film meer dan 100.000 bezoekers. De film verwierf daarmee het predicaat van Gouden Film. Voor het Algemeen Dagblad en Het Parool aanleiding te pleiten voor afschaffing van dat predicaat. Volgens de filmredacteuren van die bladen was Het Bombardement een "gouden flop" en daarom die titel niet waardig... (RL)

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop