De westerse regeringen hebben een ideale vijand gecreëerd. Dit keer geen schurkenstaat, waarbij het aanvalsdoel vast ligt en uitgeschakeld wordt in een korte oorlog. Het nieuwe rijk van het kwaad heeft geen grenzen en is niet tastbaar. Het terrorisme is overal en nergens. Zijn wortels liggen uiteraard niet in het westen, maar daar is alles mee gezegd. De overeenkomsten tussen de roman van Orwell en de huidige politieke ontwikkeling zijn schrikbarend.
De jood Goldstein, die in het boek functioneert als de fictieve belichaming van het kwaad, vertoont een opmerkelijke gelijkenis met Osman Bin Laden, of abstracter met het terrorisme. Goldstein en diens netwerk worden nooit definitief verslagen. Dat is ook niet de bedoeling. Goldstein functioneert als een immer boven de mensen hangende schaduw, wiens vermeende dreiging extreme vormen van repressie en dictatuur legitimeert.
Terwijl in de afgelopen weken de ogen gericht waren op Afghanistan en de oorlog die het land te wachten stond, vond de eerste slag reeds plaats. Een nieuw soort oorlog zoals het westen laat weten, inderdaad. Een vage dreiging van buitenaf wordt gebruikt om binnenlands een waslijst aan repressieve maatregelen door te voeren. Want het terrorisme werkt internationaal en door migratie bevindt het kwaad zich onder ons. Nu de vijand een abstractie is, een spook dat door ons land waart, voldoen oude regels, wetten en repressiemiddelen niet meer. "We moeten het zekere voor het onzekere nemen", zegt de minister-president. En dus worden in no-time, met minimale tegenspraak, tot voor kort buitengewoon omstreden maatregelen doorgevoerd.
Jarenlang was de legitimatieplicht onderwerp van publiek debat, en men was in meerderheid tegen. Over een irisscan is zelfs nog nauwelijks gepraat. Voor ordefetisjisten die droomden van een door de straten marcherend leger kenden we het woord ‘antidemocratisch’. Mensen die pleiten voor gesloten grenzen en die de westerse beschaving superieur vinden, noemden we racisten. In oorlogstijd gelden andere regels, is het argument. Maar wat als aan de oorlog geen einde komt?

“Wie niet met ons is, is tegen ons”. Ook Nederland blijft niet gevrijwaard van de hysterie die in deze woorden haar uitdrukking vindt. De politiek misbruikt de begrijpelijke paniek, ontstaan na de aanslagen in de VS, voor een keiharde ruk naar rechts. We zijn tenslotte allemaal tegen het terrorisme, toch? Voor meer veiligheid leveren we graag een stukje vrijheid in, klinkt het. En ja, waarom ook niet, het motto van de laatste bevrijdingsdag was immers "Vrijheid is leven zonder angst".
Maar met alle nieuwe veiligheidsmaatregelen zijn we nog nooit zo onvrij geweest. "Neem mijn angst weg!", roept Nederland. "Snijdt hem weg met alle middelen, smijt mensen met antiwesterse opvattingen het land uit!", smeekt men volgens de media en diens enquêtes Tevergeefs, zolang de angst regeert zal hij niet verdwijnen. (KM)