Krista van Velzen is al lange tijd actief in de radicale vredesbeweging en staat nu vijfde op de kandidatenlijst voor de verkiezingen. Guido van Leemput is pas sinds enkele maanden werkzaam voor de SP op het gebied van buitenlandse zaken. Daarvoor (en nog steeds) was Guido onder andere actief in AMOK, de Derde Kamer en in de ondersteuning van Koerdische dienstweigeraars.

Krista, hoe kom je als activiste verzeild bij de SP, je staat vrij hoog op de lijst?
‘Ik ben de afgelopen 12 jaar actief geweest in de milieu- en de vredesbeweging. Ik ben daar nooit mee gestopt, ik heb dit er alleen maar bij genomen. In alle acties heb je bepaalde eisen om dingen te veranderen. Je botst dan tegen twee muren op. De ene is het bedrijfsleven, de andere is de politiek. De politiek in, dat leek mij een uitdaging. Ik dacht: 'als ik nou aan de andere kant van dat muurtje ga staan, wat kun je dan gedaan krijgen?'. Natuurlijk schop je dan nog steeds tegen dezelfde muur aan, maar dan wel met meer informatie, middelen en kansen om dingen te veranderen. Ik vind het tot nu toe een erg geslaagd experiment. De SP is een heerlijke linkse actieve partij waar je juist als activist gewaardeerd en gestimuleerd wordt. Je krijgt een ongekende vrijheid om met voorstellen te komen en als die goed zijn mag je ze uitvoeren. Wat dat betreft is het geen starre, dogmatische of hiërarchische club.’

Als je kijkt naar de opvattingen binnen buitenparlementair links over partijen en in het bijzonder de SP, dan zijn die niet zo positief.
Guido: ‘Mensen vragen me dat inderdaad, hoe de gedragspatronen zijn bij de SP. Hoewel ik hier nog maar twee maanden zit, kan ik Krista's woorden helemaal onderschrijven. En het programma, de standpunten van de SP vind ik een baken. Als je het op de keper beschouwt is het niet eens zo heel links, de SP is eigenlijk “sociaal - istisch”. Ik houd van dat soort realisme. Ik vind dat de SP daar goed in is. Aan de ene kant keihard zeggen waar het op staat. Maar aan de andere kant wel proberen om er een basis en inhoud aan te geven.’

Er wordt de SP wel eens verweten dat het een erg traditionele arbeiderspartij is...
Krista: ‘We hebben laatst een enquête onder onze leden laten uitvoeren en het blijkt dat onze aanhang heel gemêleerd is. Wat blijkt is dat SP-leden een duidelijke mening hebben en dat vind ik leuk. We hebben onder andere gevraagd op welke onderwerpen de partij zich zou moet richten. Als eerste onderwerp kwam de internationale tegenstelling tussen arm en rijk uit de bus. Dan heb ik zoiets van ‘wow, gaaf’. Dat je een achterban hebt die niet verhoging van minimuminkomen of WAO maar juist dit onderwerp prioriteit geeft.’
Guido: ‘Het gaat dus niet alleen om hondenpoep en luchtjes op de trap.’
Krista: ‘Nee, dus als je zegt, traditionele arbeideristische onderwerpen, valt dat wel mee. Als ik drie hoofdstromen aan zou moeten geven waar wij ons de laatste tijd in de kamer op geprofileerd hebben, dan praten we over de situatie in de zorg, in het onderwijs en de vluchtelingenproblematiek.’

Vluchtelingenproblematiek? Is dat geen traditioneel GL onderwerp?
Krista: ‘Ons Kamerlid Jan de Wit heeft twee weken geleden een motie ingediend voor een generaal pardon voor illegalen, daar komt GL niet mee. Ze stemmen wel mee, maar ze nemen niet de stap om gewoon te zeggen 'jongens hier ligt een probleem, en een gedeelte van de oplossing is om voor een bepaalde groep een generaal pardon te geven.' Dit neemt overigens niet weg dat de SP en GL op dit onderwerp vaak met eenzelfde houding het debat aangaan.’

Is dat een breuk met het verleden voor de SP?
Krista: ‘Wij hebben ooit begin jaren '80 een nota geschreven over waar het naar toe moet met het integratiebeleid. Daar is toen een hele hetze over ontstaan in de linkse scène.De SP zou krypto-fascistisch of racistisch zijn. Laatst heb ik die nota nog eens uit de kast getrokken, want zeker in de hausse rond Fortuyn is het interessant om te kijken waar wij toen stonden. Je zou de redenering van toen naar nu moeten vertalen, maar eigenlijk staat er precies in wat iedereen nu vindt. ‘Gastarbeid en kapitaal’ is geschreven in de tijd van de gastarbeiders. Mensen die geronseld waren voor de economie en die in de loop van de jaren in een achtergestelde positie terecht waren gekomen. Veel van die mensen wilden terug. Maar ze hadden financieel de mogelijkheid niet. De SP heeft toen gezegd dat de mensen die blijven moeten inburgeren. Die moeten de kans krijgen én grijpen om de taal te leren en een volwaardige plek in de maatschappij in te nemen. De mensen die liever terug willen gaan naar hun eigen land en die hier al jaren hebben gewerkt, hebben het recht om alle sociale premies die ze afgedragen hebben maar waar ze geen gebruik van mogen maken, mee te nemen. Daarmee kunnen ze een bestaan opbouwen in het land waar ze wel willen wonen. In de praktijk vond ik dat een goed voorstel.’

Er stonden ook voorstellen over spreidingsbeleid in...
Krista: ‘Daar sta ik helemaal achter. Ik woon zelf op de rand van het Transvaal en de Schilderswijk, dat zijn de achterstandswijken van Den Haag. Als wij daar twintig jaar geleden waren begonnen met een spreidingsbeleid, namelijk door de huursubsidiewet aan te passen zodat mensen die een lager inkomen hebben in een chiquere wijk terecht kunnen, dan hadden we nu geen zwarte en witte scholen gehad, dan was het nu geen getto geworden. Ik denk dat we daar veel te laat mee begonnen zijn.’

Het was ons beeld dat de SP de laatste jaren afstand had genomen van ‘Gastarbeid en kapitaal’. Maar vervolgens grijpt Jan Marijnissen hier na de gemeenteraadsverkiezingen weer op terug...
Krista: ‘Er is absoluut geen verandering in standpunt van de SP, die nota moet je alleen naar het huidige tijdsbeeld vertalen. Als dingen gaan spelen en je krijgt die vragen voorgeschoteld, dan denk ik dat het terecht is dat hij zegt 'wij zijn daar al twintig jaar op aan 't hameren'. De problemen die Fortuyn signaleert formuleert hij erg kort door de bocht en rechts, maar er is wel een probleem. Ik vind het getuigen van struisvogelgedrag om dat te ontkennen. Het gaat erom wat je er uiteindelijk mee doet. Ik vind dat je best wel mag duiden dat je twintig jaar geleden ergens mee bezig bent geweest. En dat de SP daar, in een wat andere vorm, nog steeds voor staat.

Hoe is de discussie over Fortuyn gegaan binnen de SP? De gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam moeten een teleurstelling zijn geweest.
Krista: ‘In Rotterdam heeft de SP flink verloren. We hebben daar veel met elkaar over gesproken. Het is te gemakkelijk om te zeggen dat Fortuyn charismatisch is. Het zegt ook wat over de SP in Rotterdam zelf. Die afdeling liep de afgelopen jaren al niet goed. De SP moet nu gewoon volgens eigen plan verder gaan. Tegelijkertijd willen we de mythe die Fortuyn neerzet, als zou hij een alternatief zijn voor paars, ontmaskeren. De analyse van Fortuyn strookt wel redelijk met mijn realiteit: waar hij de problemen signaleert, waar hij duidt dat paars de fout in is gegaan. Maar met een analyse alleen ben je er niet, je moet met oplossingen komen. En de oplossingen van Fortuyn gaan nog een stap verder dan wat paars doet.’

Hoe internationaal is de SP?
Guido: ‘De SP is niet alleen nationaal gericht volgens mij. Men ziet heus wel in dat het belang van de Nederlandse politiek in de Nederlandse bondgenoten van de EU en de NAVO gering is. Ondertussen is de SP open voor het debat over welke stappen je de komende jaren kunt nemen.’

Geeft dat je ook de mogelijkheid je bezig te houden met de opbouw van alternatieven, internationale netwerken, het World Social Forum?
Guido: ‘Toen ik hier binnenkwam is mij gezegd 'je krijgt alle vrijheid'. Ik kwam echter binnen op het eind van een kabinet, midden in de verkiezingen. Dus kom over een paar maanden nog eens terug zou ik zeggen. Maar ik zou dat wel heel graag doen ja. Ik zie ook de mogelijkheden en ik ben er ook van overtuigd dat die kansen geboden worden. Volgens mij heb je een nieuwe internationale polarisatie, waarbij de SP een belangrijke kracht is in Nederland. Ik denk ook dat de SP op landelijk niveau het idee van oppositie heeft gered in de afgelopen periode.’