Op 16 april is het festival Movies that Matter 2021 van start gegaan. Tot en met 25 april zijn via internet 50 films te zien die ergens over gaan.

Het is de dertiende editie. Ooit begonnen als initiatief van Amnesty International met misschien wat brave films over mensenrechten. Inmiddels uitgegroeid tot een festival met zeer ‘volwassen’ films en documentaires. Thuis online te zien voor € 7,50 per film. Streamen dus! Via www.moviesthatmatter.nl.

Variatie

MtM21 biedt een enorm gevarieerd programma. We zien uit tientallen landen mensen van allerlei kunne en kleur onderdrukt en gediscrimineerd worden én zich verzetten. We zijn getuige van de moord op Khashoggi door de geheime dienst van Saoedi Arabië . Samen met Hatice Cengis, zijn verloofde. We worden meegenomen naar het Colombia van na de vredesovereenkomst tussen de regering en de guerrillabeweging FARC met Tanja Neijmeijer. We kijken terug naar de rol van een vrouwendetachement bij de Tamil Tijgers tijdens de burgeroorlog op Sri Lanka. In Zimbabwe worden we bij de hand genomen door Nelson Chamisa bij zijn oppositie tegen de corruptie in zijn land. In Vietnam krijgen de slachtoffers van de Amerikaanse bombardementen met Agent Orange een, soms deerlijk verminkt, gezicht. Maar ook dromen we mee over een ruimtereis met een zwarte tiener in een voorstad van Parijs, terwijl die banlieu om hem heen wordt gesloopt. Enzovoort, etcetera. En, het moet gezegd, bij de selectie wordt tegenwoordig sterk gelet op filmische kwaliteit. Dat zit wel goed.

Openingsfilm

Zelf zag ik de drie eerst vertoonde films van MtM21. Twee daarvan komen vrijwel zeker in de bioscoop, als Covid 19 het wil. De derde is gesponsord door KRO-NCRV, dus die komt zeker op tv.

De openingsfilm van het festival was The man who sold his skin. Over een Syrische vluchteling, Sam,  die de huid van zijn rug beschikbaar stelt aan een beroemde kunstenaar voor een hoop geld om zo zijn geliefde in België te kunnen bezoeken en mogelijk terug te winnen. De kunstenaar tatoeëert een visum op zijn rug, maakt hem tot ‘product’ waardoor hij vrij kan reizen, wat hem als ‘mens’ niet was gegund. Het wordt een succes en Sam wordt rijk. Maar hij moet wel overal opdraven om als ‘kunstwerk’ te worden geëxposeerd en geëxploiteerd. Waar blijft zijn waardigheid? En hoe gaat het met zijn geliefde? Een knappe film, mooi geschoten, goed geacteerd. Genomineerd voor een Oscar voor beste buitenlandse film.

De geur van wanhoop

De tweede film was Quo Vadis, Aïda? Over een Bosnische tolk. Aïda, in de door Nederlandse militairen bewaakte enclave Srebrenica tijdens de verovering door Servische troepen op 11 juli 1995. Uit alle macht probeert zij haar man en twee zonen te redden. Het lukt niet. De Nederlandse soldaten zijn machteloos – de Serviërs onder leiding van Mladic zijn meedogenloos. Uiteindelijk tellen haar echtgenoot en twee kinderen mee bij de 8373 vermoorde Bosnische mannen. Zelf overleeft ze en een tiental jaren later lijkt het haar te gelukken haar leven weer op te pakken. Een film als een mokerslag. Beelden en verhaal ogen fel realistisch.  Belangrijke spelers, van Karremans tot en met Mladic, lijken ook als twee druppels water op de échte (piano)spelers. De wanhoop van Aïda is bijna te ruiken. Soms denk je werkelijk naar een documentaire te kijken in plaats van naar een speelfilm. Eveneens genomineerd voor een Oscar voor beste buitenlandse film.

Voetmarsen

De derde film, die dus zeker door KRO-NCRV op tv wordt uitgezonden, was Shadow Game. Een documentaire van Eefje Blankevoort en Els van Driel over tien hele jonge jongens, van 14 tot 20 jaar, die door Europa zwerven op zoek naar een beter bestaan. Jongens, gevlucht uit Syrië, Soedan, Afghanistan en Iran, die soms jaren via kampen en wekenlange voetmarsen op weg zijn naar een veilige plek, een opleiding of werk. Zelf noemen ze hun hun belevenissen, vol ontberingen, eufemistisch een ‘game’, een spelletje om hun ellende beter te kunnen doorstaan. Het wordt rauw in beeld gebracht, soms door de jongeren zelf via hun mobieltjes. Het is ontluisterend om te zien hoe Europese autoriteiten met deze jongeren omgaan. Het siert Eefje en Els dat ze deze docu gemaakt hebben én de jongens niet in de steek laten, maar blijven volgen. Ze hebben zelfs een Manifest opgesteld om de rechten van deze kinderen te verdedigen en hen te beschermen. Je kunt hun actie ondersteunen, zie: www.shadowgame.eu.

Reflectie?

Nog één kleine kritische kanttekening. Het valt op dat de ‘grote oorzaken’ van de aangeroerde problemen wel heel erg buiten schot blijven. Zowel de makers als de betrokkenen reflecteren niet of nauwelijks op de situatie waaruit ze komen en op meer fundamentele oplossingen. Dat heeft een voordeel. Het is daardoor mogelijk diep in de gevolgen van oorlog, uitbuiten en onderdrukking te duiken. De persoonlijke misère van misstanden uitvoerig weer te geven. Veel aandacht te besteden ook aan de individuele inzet, moed en volharding van mensen die in opstand komen, die strijden voor een betere wereld. Prima! Toch mis ik af en toe een verwijzing, al is het maar een glimp, naar de belangrijke veroorzakers, de ‘structurele schuldigen’ aan het leeuwendeel van het leed: de nietsontziende grootgraaiers, wapenhandelaren en machtsmisbruikers. Ik mis vaak iets van een richting waarin de bevrijding gezocht zou kunnen worden. Enfin, die denk ik er dan maar zelf bij.