Uitgepolderd

Patrick - 

De Stichting van de Arbeid (Star) bestaat nu meer dan 70 jaar. Als het aan ons had gelegen was zij gewoon met 65 met pensioen gestuurd. Wij hebben het daar niet voor het zeggen, maar het lijkt er toch op of het einde in zicht komt. Na de langdurige tragedie rondom het befaamde pensioenakkoord gaat het polderen steeds moeilijker. Dat lijkt niet aan de FNV leiding te liggen: Agnes Jongerius wil wel. Maar willen werkgevers en regering nog wel?

In 2004 waren er bijna een half miljoen mensen op het Museumplein, en een hele reeks stakingen en acties daar aan voorafgaand, voor nodig om een centraal akkoord op pensioen en pre-pensioen af te dwingen. Lang daarvoor was het overleg in de Star al vastgelopen. Geholpen door het meest rechtse kabinet dat Nederland tot dan toe had gehad, lukte het om de acties tegen aantasting van VUT en prepensioen het concentratiepunt te laten worden van zowat iedereen die tegen het kabinetsbeleid was. Wie herinnert zich nog de uitspraken van Brinkman die ons lui noemde en de Polen prees voor hun werklust? Of Zalm die lachend zei dat hij zou zwaaien als we op het Malieveld stonden?
In veel opzichten lijkt de huidige tragedie rond het pensioenakkoord op de situatie in 2004. Opnieuw hebben we het meest rechtse kabinet ooit. Opnieuw speelt er een ingewikkelde pensioenkwestie waar al veel te lang over overlegd wordt en waarvan aan een normaal mens niet meer is uit te leggen waar het om gaat. Nu zijn er andere ministers die graag naar demonstranten willen zwaaien. Zalm heeft bij DSB de crisis meegemaakt die hij zelf heeft helpen veroorzaken met zijn liberaliseringsbeleid. Daarvan zitten we nu met de gebakken peren.
Maar een aantal aspecten zijn wezenlijk anders. Werkgevers en regering gedragen zich anders. Ze hebben geen ruimte meer om toe te geven en willen ook niet toegeven. Ze maken gebruik van  sentimenten tegen de vakbeweging en de verdeeldheid in de vakbeweging. De vakbeweging is al verdeeld vanaf het moment dat Agnes Jongerius na het sociaal akkoord van maart 2009 riep dat zij verhoging van de pensioenleeftijd niet zou gaan meemaken. Vanaf dat moment werden negen maanden verspeeld met onderhandelen met de werkgevers. Die wisten zich echter gesteund door een regering die wel een verhoging wilde.

Nadat het spaak liep in de SER, in het najaar van 2009, lukte het in de ontstane verwarring niet meer om genoeg mensen op de been te krijgen. Al die tijd daarvoor was immers gedacht dat protest organiseren toch niet nodig was omdat de FNV een redelijk alternatief had met haar eigen flexibele AOW plan. Een plan dat ook al moeilijk uit te leggen bleek en heel iets anders was dan de eenvoudige boodschap dat de FNV een verhoging van de pensioenleeftijd afwees.

Het afblazen van de acties en het erkennen van de nederlaag leidde tot verwoede discussies binnen met name de ABVA en Bondgenoten. Bij de ABVA behaalden de ‘kloofdichters’ mede daardoor een overwinning: de ABVA moest weer een solidaire, strijdbare vakbond worden in plaats van een gebureaucratiseerde, ‘sociale ANWB’.

Maar de FNV leiding werd gered door de val van het kabinet. De Taliban redde ons even van de verhoging van de AOW leeftijd: de pensioenkwestie werd controversieel verklaard. Een nieuwe kans voor actie? Wel op de manier zoals we bij de FNV gewend zijn: een manifest uitgeven en een campagne voeren voor een ‘sociaal Nederland’. En vooral opnieuw polderen. Jongerius ging weer samen met de werkgevers over de pensioenen praten – met als uitgangspunten het FNV plan voor een flexibele AOW en de ijdele hoop op een linkser kabinet. En het lukte om een compromis te bereiken waar we nu de wrange vruchten van plukken.

Onderhandelingen over de uitwerking zijn al zover gevorderd dat als er al massale acties gaan komen het maar de vraag is wat er nog kan worden tegen gehouden. Het nieuwe kabinet wacht af waar de sociale partners mee komen. Het pensioenakkoord geeft de kaders aan. Het gaat er niet meer om of de AOW en pensioenleeftijd omhoog gaan, maar hoe dat gaat gebeuren en wie dat gaat betalen. Gaat het er enkel om onze tot nu toe opgebouwde pensioenrechten veilig te stellen? Om een niet al te grote korting op je AOW als je toch met 65 wil stoppen? Om 0,6 procent of 0,7 procent extra verhoging van de AOW per jaar? Allemaal belangrijke zaken: het gaat om groot geld. Maar leg het maar uit. Weer is een groot deel van de achterban in de kou gezet. Weer de zijn het de laagst betaalden die de dupe gaan worden, de mensen die niet bij kunnen sparen, die zwaar werk doen. Dezelfde mensen die zich na 2004 ook al gedupeerd voelden toen ze de VUT en prepensioen regelingen via ingewikkelde constructies uit beeld zagen verdwijnen.

Het kabinet weet zich gesteund door de wetenschap dat veel mensen uitgekeken zijn op het ‘gepolder’. Het is een tegenstrijdig plaatje: mensen keren zich tegen de leiding van de vakbeweging en PvdA door wie ze zich terecht in de steek gelaten voelen. Maar ook keren ze zich tegen migranten en werklozen: de mensen die zogenaamd het geld hebben opgemaakt. En tegen de grootverdieners met de bonussen. Daar komen ze ook weer oude bekenden tegen in bijvoorbeeld raden van commissarissen: Lodewijk de Waal bij de SNV en Wim Kok bij de ING. Ook flexiblisering en de opkomst van pulp arbeid hebben verdeeldheid gezaaid.

Een strijdbare vakbeweging is nu meer dan ooit nodig. Want welke uitzendkracht of ZZP-er bouwt nog pensioen op? En hoe kan je voldoende pensioen opbouwen als je afhankelijk bent van kleine schoonmaakbaantjes? De discussie over AOW-leeftijd is feitelijk een strijd om het aanzien van de vakbeweging, om haar uitstraling en aantrekkingskracht naar de werkende bevolking. Een vakbond moet eenvoudigweg opkomen voor de belangen van de werkende mensen. En niet samen met de veroorzakers van de huidige crisis opkomen voor herstel van ‘de economie’ zonder te kijken naar wie nu eigenlijk baat heeft bij zogenaamde ‘herstelmaatregelen’. Een vakbond die goedpraat dat werkende mensen inleveren zodat banken uit de schulden gered kunnen worden is de naam niet waardig. De FNV zou geen deel van het establishment moeten willen zijn maar zich hier juist tegen verzetten.

In 2004 lukte het om de zaak van pensioenen te verbinden met andere thema’s, zoals de strijd tegen werkloosheid, tegen bezuinigingen, en met respect voor gewone werkende mensen.  Maar nu verliest de FNV verliest steeds meer het initiatief. Ook de Europese Unie gaat zich bemoeien met onze loonsverhogingen en pensioen. Rechts, dat altijd beweert tegenstander te zijn van bureaucratische regelgeving, weet zich gesteund door internationale boekhoudregels en de regels tegen zogeheten ‘concurrentievervalsing’ en zegt ‘niet anders te kunnen’. De Europese Commissie wil rechtstreeks in kunnen gaan grijpen in CAO’s. Naast werkgevers en regering wordt het zo drie tegen één.

Er is genoeg reden om door te gaan om de vakbeweging weer opnieuw uit te vinden. Zoals door de kloofdichters is gedaan bij de ABVA, zoals door de schoonmakers is gedaan in hun acties voor  menswaardige arbeidsvoorwaarden. Organizing is geen trucje om meer leden te krijgen. Het gaat alleen werken als de FNV, net als de werkgevers en regering, stopt met polderen en vertrouwt op de kracht van haar leden. Daarvoor zijn duidelijke eisen met een aansprekend verhaal en actie door mensen die er ook echt voor gaan nodig. Alleen dan kunnen we leden en niet-leden inspireren en overtuigen dat het waard is om te vechten en je dat gevecht ook kunt winnen. Maar wie niet waagt zal ook nooit winnen

Patrick van Klink

Reactie toevoegen

Plain text

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
Uw reactie zal niet meteen verschijnen, deze wordt eerst goedgekeurd door de beheerder.
pagetoptoptop