De aantallen deelnemers geven in elk geval niet het beeld van een beweging die over haar hoogtepunt heen is. Het ESF in Londen viel met 40.0000 deelnemers weliswaar iets tegen ten opzichte van voorgaande jaren. Maar de organisatoren van het NSF waren met 4000 bezoekers behoorlijk tevreden. En in Porto Allégre kwam opnieuw een recordaantal van 160.000 andersglobalisten bij elkaar.

De mate van succes van de beweging is natuurlijk niet alleen maar af te meten aan de bezoekersaantallen van grote evenementen. ‘Het NSF zal vervolg moeten krijgen in een aantal concrete en gezamenlijke actie-initiatieven rond actuele thema’s., stelden we in de NSF-special van dit blad. De debatten op en rond de fora moeten ‘een handvat bieden om de productiviteit van de beweging te vergroten en om de lokale netwerken en basisorganisaties te versterken’.
De vraag is of de nationale en internationale fora van de afgelopen maanden daar aan hebben kunnen bijdragen.

Forum nieuwe stijl
De opzet en organisatie van het forum in Porto Allégre was op een aantal belangrijke punten aangepast ten opzichte van vorige gelegenheden. Op de eerste plaats werd in de voorbereiding besloten om geen ‘plenaire bijeenkomsten’ te organiseren vanuit het WSF zelf. Binnen de beweging bestond al langer veel kritiek op dat soort grote conferenties waarin de kopstukken van de beweging hun - veelal bekende - verhaal konden doen, maar met verder weinig mogelijkheid voor inbreng en betrokkenheid van de deelnemers. Dit jaar konden de deelnemende organisaties en bewegingen voorstellen doen voor de invulling van thema’s en de organisatie van seminars. Dat daarbij de nodige organisatorische problemen aan het licht kwamen (hoe voorkom je dat er tien seminars over hetzelfde thema georganiseerd worden) zal niemand verbazen.
Gemakkelijker zal dat bij het volgende WSF niet worden nu besloten is om dat op drie verschillende plaatsen (Marokko, Pakistan en Venezuela zijn kandidaat) tegelijkertijd te houden. Die keuze voor ‘regionalisering’ van het WSF lijkt op het eerste gezicht niet voor de hand te liggen. Verliest het forum daarmee niet zijn globale uitstraling en dreigt niet een grotere versnippering? De argumenten voor drie verschillende locaties zijn aan de andere kant niet onzinnig. De verwachting is dat er op die manier meer mensen in de gelegenheid worden gesteld deel te nemen, met name activisten met minder of geen mogelijkheden tot financiering door rijke NGO’s. Bovendien wil het WSF de betrokkenheid vanuit Afrika vergroten. In Porto Allegre waren er weinig deelnemers en weinig workshops vanuit Afrika. Het laatste Afrikaans Sociaal Forum werd door slechts vierhonderd mensen bezocht.

Het WSF neemt in de vernieuwing van de forumbeweging het voortouw. Het Europese forum in Londen, maar ook het NSF, waren nog grotendeels ingericht volgens het ‘oude’ model. Grote plenaires, centraal georganiseerd, met daarnaast een veelheid aan workshops en seminars. In de evaluatie van het Nederlandse forum kwam duidelijk naar voren dat de meeste waardering van deelnemers uitging naar de workshops en seminars die door deelnemende organisaties en groepen zelf waren georganiseerd.
Media
De reguliere media in Nederland lijken de globaliseringsbeweging welhaast dood te zwijgen. Kees Stad wijt dat op globalinfo.nl aan ‘inflatie’ van massale bijeenkomsten als het WSF: ‘Opmerkelijk is ook dat het steeds normaler wordt dat er grote massa’s mensen op de been komen voor dergelijke politieke evenementen. Een paar jaar geleden zou dat ondenkbaar zijn, en nu is men er alweer zozeer aan gewend dat het niet eens meer nieuws is. Niet alleen de media, ook veel politieke activisten doen daar aan mee.’ Maar een echt probleem is het niet, vindt Kees: ‘De kunst voor de activisten is om zich niets aan te trekken van de waan van de dag in medialand en rustig verder te gaan met uitbouwen van politieke netwerken.’
Opvallend is inderdaad dat de beweging er in slaagt voldoende schwung en uitstraling te houden, ook zonder veel aandacht van de de heren en dames journalisten. Toch kan dat in de komende jaren een probleem worden, zeker in Nederland. Als we er niet in slagen meer door te breken in medialand, dan zal het moeilijker zijn om de beweging verder uit te bouwen, vooral buiten de kring van bekende activisten.
Vooruitgang
Op een aantal punten boekte de beweging in de afgelopen periode vooruitgang. Opvallend is de grotere betrokkenheid van vakbonden en vakbondsactivisten. In Mumbai stonden sociale thema’s voor het eerst prominent op de agenda. Op het afgelopen WSF was de deelname van vakbonds-activisten over de hele wereld opnieuw groter. Hoewel de FNV, in tegenstelling tot de Duitse en Belgische vakbeweging, geen officiële delegatie naar Porto Allégre afvaardigde, was er wel een groep kaderleden en bestuurders, onder andere werkzaam bij grote multinationale concerns, aanwezig.
Ook in Londen was dit een van de meest positive punten van het forum. Met name de Britse vakbeweging zelf, zoals Unison, de vakbond van overheidspersoneel, speelde een prominente rol in seminars en nam de verantwoordelijkheid voor een deel van de organisatie. In de voorbereiding van het Nederlands Sociaal Forum namen enkele FNV-bonden actief deel aan de organisatie en ook het aantal aanwezige FNV-ers op het forum zelf was hoopgevend.
Dat heeft ook meteen effect op straat. Vanuit het Londense ESF werd opgeroepen voor een Europese demonstratie op 19 maart in Brussel. De Europese vakbonden, verenigd in het EVV, hebben die oproep overgenomen en roepen alle aangesloten bonden en vakbondsleden op om die dag te demonstreren tegen de zogenaamde dienstenrichtlijn. In Nederland organiseren FNV en CNV bussen naar Brussel en roept een breed platform van sociale bewegingen en linkse politieke partijen op om mee te doen. De overlap van activisten en organisaties die meedoen aan 19 maart en die betrokken waren bij het NSF, is groot. Het netwerken, samenwerken en debatteren heeft duidelijk effect.

Hetzelfde zou kunnen gebeuren rond een ander thema. De afgelopen maand werd het platform ‘Allemaal anders, allemaal gelijk’ gelijk opgericht. Een heel diverse groep organisaties en bewegingen - van Novib en COC tot Marokkaanse en Turkse organisaties - besloot de krachten te bundelen voor de organisatie van de ‘week tegen racisme’, van 21 tot 28 maart, en een afsluitende demonstratie op 28 maart in Amsterdam. De intentie werd uitgesproken om het initiatief permanent te maken en te verbreden. Dat is geen luxe, gezien het voordurende xenofobe klimaat in dit land. Ook dit initiatief profiteert duidelijk van de opgedane contacten, het netwerk en ervaringen van het NSF.
Tweede NSF?
In de Grenzeloos special voor het Nederlandse forum schreven we: ‘Het eerste agendapunt voor na het NSF moet niet zijn: hoe en wanneer is het volgende forum. Belangrijker is het in gang zetten van acties en de opbouw van de beweging van onderop.’ Drie maanden later stellen we vast dat daar een hoopgevend begin mee is gemaakt. Die lijn kan in de komende tijd worden doorgezet. Over de Europese grondwet is de beweging verdeeld. Maar de campagne voor het referendum is hoe dan ook een prima gelegenheid om onze kritiek en alternatieven voor het neoliberale beleid van de Europese Unie voor een breder voetlicht te brengen.
De voorbereiding van een tweede NSF kan profiteren van al die initiatieven en acties. Het voorstel aan organisaties en bewegingen is om het tweede Nederlandse forum te organiseren in de lente van 2006.
Op basis van de ervaringen van het eerste forum, de koers die met het afgelopen WSF is ingeslagen en de acties die nu plaatsvinden, moet het mogelijk zijn om met zo’n tweede NSF een nieuwe stap vooruit te zetten.