Voor filmliefhebbers met sociaal engagement zijn er onlangs twee interessante films in roulatie gegaan: Irish Route en Tambien La Lluvia. Drie films die zeker de moeite waard zijn. Cinofielen die op zoek zijn naar enige filosofische arbeid kunnen terecht bij The Tree of Life

Rauwe actie

In het zonovergoten begin van de zomer van dit jaar zijn twee films in première gegaan met een aanzienlijk minder zonnig karakter. Het gaat om Route Irish en om Tambien la Lluvia. Voor beide films is het scenario geschreven door de radicaal-linkse Paul Laverty. Laverty schreef eerder de filmverhalen voor Bread and Roses en voor The Wind That Shakes The Barley, die net als Route Irish door Ken Loach zijn geregisseerd. Voor de regie van Tambien la Lluvia tekende Iciar Bollain. Route Irish is de naam van een levensgevaarlijke weg in Irak. De film is een thriller over de ‘privatisering van de oorlog’ aldaar. Tambien la Lluvia speelt in Bolivia. Het verknoopt de opstand van de Taino-indianen tegen Columbus, vijfhonderd jaar geleden, met de huidige strijd van de Bolivianen tegen uitbuiting en onderdrukking. Laverty staat borg voor recht-toe-recht-aan verhalen en rauwe actie.

Ongeluk

The Tree of Life (De Boom des Levens) daarentegen is een filosofisch filmwerkstuk. Het centrale thema is hoe mensen omgaan met ongeluk dat hen treft. In deze film is het ongeluk de plotselinge dood van een jongen. Zijn ouders en twee broers zijn volkomen ontredderd. Later stelt zijn oudste broer Jack zich allerlei vragen. Is het de wil van God, is het de natuur of roepen mensen het ongeluk misschien zelf over zich af? En als je God de schuld geeft, val je dan van je geloof? Of zoek je toch weer juist troost bij die God? En als je de natuur blameert en het ongeluk beschouwt als iets onontkoombaars, als iets dat nu eenmaal ligt in de aard der dingen en ontwikkelingen, kun je het dan accepteren? En als je bij jezelf te rade gaat, wat had je dan in je leven anders of beter kunnen doen?

Terrence Malick heeft met The Tree of Life zijn vijfde film in 40 jaar gemaakt. Aan de eindmontage werkte hij twee volle jaren. Dan moet je wel met iets bijzonders voor den dag kunnen komen. En het is waar, zijn film is een Belevenis. De Gouden Palm van het filmfestival in Cannes is niet voor niets bij hem terecht gekomen. Heel veel is mooi en goed gedaan. Beeld en muziek passen perfect. Het acteerwerk van de autoritaire vader Brad Pitt, van de engelachtige moeder Jessica Chastain, van Sean Penn als oudste zoon Jack op latere leeftijd en van de drie jongetjes is fenomenaal. Ook de autoritaire en godsdienstige sfeer in het gezin in Waco, Texas rond 1950 is heel herkenbaar. Benauwend. Geweldig gedaan!

Huis van God

Maar niet alles is bevredigend. Malick ruimt erg veel tijd in om het ontstaan van het heelal en de aarde te vertonen. De relevantie daarvan is maar matig. Een antwoord op de vraag of hier sprake is van blinde natuurkrachten of van een schepping gestuurd door God’s hand geeft het niet. De ontwikkeling van de kosmos is bovendien in een beetje Omniversum indrukwekkender te aanschouwen. Het is echter vooral de afwikkeling van de film die blijft schuren. Uiteindelijk verzoent de moeder zich met de dood van haar zoon na een droomachtige kennismaking met de hemel. Zij gaat na haar ‘heerlijke’ ervaring het verdriet voorbij. Zij schenkt God haar zoon. Ook Jack kan de dood van zijn broer verwerken. Een veld zonnebloemen en een construct van grote glazen gebouwen symboliseren de schoonheid en de kracht die het waard maken om voort te gaan. Die heerlijke hemel, die schoonheid van de natuur en de cultuur kunnen worden opgevat als projecties van het menselijk brein, maar evengoed als manifestaties van een goddelijke existentie. Malick weigert om ook maar enige toelichting te geven. Wat schuurt is dat je er niet achter komt of Malick je wil laten begrijpen hoe verzoening voor veel mensen wérkt of dat hij je heimelijk het huis van God wil binnen loodsen.