Bij de SP lijkt het gebrek aan grote dromen in het concept-verkiezingsprogramma vooral een strategische keuze te zijn. Het programma is geschreven op wat in vier jaar haalbaar is, en staat niet meer bol van linkse symbolen als een 72%-tarief, terugtrekking uit de NAVO en de afschaffing van het koningshuis. Deze strategie is verdedigbaar. Iedere grotere politieke partij probeert de Nederlanders duidelijk maken dat ze in staat is tot meer dan alleen oppositie voeren, en op termijn graag wil meebesturen. En een verstandige partij doet dat bij voorkeur op een slimmere manier dan bombardementen op Servië te steunen, zoals GroenLinks deed in 1999.
Toch heeft het nieuwe SP-programma een ongewoon felle reactie binnen de partij veroorzaakt: vooral door de manier waarop het in de media gepresenteerd werd als 'gematigd' wordt het wisselend ontvangen. Sommige mensen lijken de zonet genoemde symbolische elementen in het programma - door de media keer op keer benadrukt in de vorige campagne - te hebben verheven tot 'kroonjuwelen'. Anderen hebben het over de noodzaak van 'speldenprikken', 'nieuwe dingen zeggen', zaken noemen die een perspectief van een andere wereld oproepen bij de lezer, plannen die herkenbare stappen zijn naar de grotere droom van een rechtvaardigere maatschappij.
Dergelijke speldenprikken zijn wel degelijk terug te vinden in het SP-programma, bijvoorbeeld in het pleidooi voor het streven naar volledige werkgelegenheid en het verhaal over terugkeer naar kleinschaligheid en werkelijke zeggenschap in buurten en steden. Toch moet je die plannen een beetje met een klein lampje zoeken. Dat dit soort plannen niet zo op de voorgrond staan geldt niet alleen voor de SP: een concreet perspectief op een 'duurzame groene economie' is bijvoorbeeld in het programma van GroenLinks even moeilijk te vinden.
De kans op een links kabinet lijkt kleiner dan een jaar geleden, zeker nu de PvdA in de peilingen zakt en de linkse partijen waarschijnlijk samen geen meerderheid halen. Dat zullen zowel Halsema als Marijnissen zich realiseren, wat niet wil zeggen dat een linkse regering niet iets is waar je naar moet streven. Maar mochten PvdA, GroenLinks en SP met elkaar in onderhandeling gaan, dan is het de vraag of met deze programma's in de hand genoeg uit die onderhandelingen komt. In een kabinetsformatie wordt een partij afgerekend op wat er in haar verkiezingsprogramma staat. SP en GroenLinks zullen dan bijvoorbeeld moeite krijgen met hun nette financiële bijlagen bij hun programma: beide partijen investeren minder in de publieke sector dan de PvdA. Pragmatisch zijn heeft ook een keerzijde.
Socialisten zijn niet alleen optimisten voor de toekomst, maar ook realisten in het heden. Met een concreet programma op de korte termijn is niets mis. Met een gebrek aan ideeën en discussie over waar we uiteindelijk naar toe willen wel. Zowel PvdA ('recht op een fatsoenlijk bestaan') als GroenLinks ('baas in eigen leven') zijn de pretentie dat het echt anders moet wel een beetje kwijt. Bij de SP mag je nog wel dromen van een andere wereld, althans: zaken als 'verandering van de huidige eigendomsverhoudingen in de economie', maximalisering van inkomens, en 'een betere wereldwijde verdeling van welvaart' staan nog in het beginselprogramma.
Maar mooie woorden zijn lege woorden als ze niet worden uitgewerkt. Dat vereist moed en creativiteit: het is een stuk moeilijker zelf te verzinnen hoe het wel moet, dan alleen stemmen voor of tegen plannen van anderen. Daar ligt in de eerste plaats een taak voor leden van linkse partijen en groepen. Die hoeven zich niet bezig te houden met militaire plannen voor revoluties, maar wel met het concretiseren van uitgangspunten. Het duidelijkste en meest fundamentele voorbeeld daarvan is wellicht het denken over democratisering van de economie. Zeg maar waar we moeten beginnen, hoever we over vier, tien, twintig jaar kunnen zijn, als de kiezers het willen.
U heeft allen vier jaar om daarover na te denken, en te zorgen dat zo'n concreet actieprogramma voor het realiseren van belangrijke 'dromen' bij de volgende Kamerverkiezingen onderdeel vormt van het verkiezingsprogramma van de partij van uw keus.

Kevin Levie is actief voor de SP in Rotterdam