Laten we het over dit asociale verdrag hebben

“Laten we over het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne hebben”, zegt minister Dijsselbloem (NRC, 9-03-16). Vervolgens benoemt hij verschillende zaken die niet in het associatieakkoord staan, zoals de afspraken voor ‘structurele hervormingen’ met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in ruil voor leningen. Het is goed dat Dijsselbloem niet alleen naar het akkoord kijkt maar ook naar de afspraken met het IMF. Het associatieakkoord, dat voornamelijk een vrijhandelsakkoord is, en de afspraken met het IMF hebben namelijk veel gemeen: ruim baan voor de vrije markt, privatisering en liberalisering ten koste van de Oekraïense bevolking en het milieu.

Bijvoorbeeld door de winsten die multinationals hopen te behalen met legbatterijen, plofkippen, genetisch gemodificeerde gewassen en schaliegas. In Europa gelden strenge normen, maar in Oekraïne zijn de lonen laag, de arbeidsomstandigheden mager en milieunormen worden er slecht nageleefd. En om het bedrijven tijdens de oorlog niet te lastig te maken is er de afgelopen 2 jaar effectief geen controle geweest op milieu- en arbeidsregels. ‘Onze’ bedrijven kunnen via de Oekraïne-route de veel strengere EU-normen ontwijken, want dankzij het associatieverdrag hebben ze toegang tot de Europese interne markt. En de resultaten van in het verleden afgesloten handelsverdragen bieden weinig hoop op een positieve ontwikkeling van de mensenrechten, iets waar voorstanders van dit verdrag graag mee schermen.

Vrijhandelsverdragen leiden tot een race naar het afvalputje. Als multinationals de belastingdruk te hoog vinden, de arbeidskosten niet laag genoeg, of de milieuregels te streng, kunnen ze dreigen de productie naar Oekraïne te verplaatsen. Of ze ontwijken simpelweg de belasting die in Oekraïne betaald zou moeten worden door in Nederland een brievenbusfirma te openen. De oligarchie in Oekraïne gebruikt de belastingroute via Nederland, Cyprus en Luxemburg nu al op grote schaal om het land leeg te roven. Die corrupte kliek is rijk en machtig geworden door eerdere privatiseringen en maakt zich nu op voor een nieuwe verdienronde. De nieuw aangekondigde golf aan privatiseringen, die de kern is van het economische hervormingsprogramma van het IMF, biedt ditmaal echter niet alleen kansen aan de Oekraïense oligarchen maar ook het Europese bedrijfsleven hoopt via dit akkoord mee te liften.

Als de minister van Financiën werkelijk zijn solidariteit met de bevolking van Oekraïne wil tonen dan sluit hij onmiddellijk de Nederlandse fiscale sluiproute voor de Oligarchen en spoort hij zijn Europese collega’s in Cyprus en Luxemburg aan om hetzelfde te doen.

Het associatieverdrag van de EU met Oekraïne is geen sociaal verdrag. Het is niet in het belang van de bevolking van de Oekraïne, noch van de burgers in Europa. Het dient vooral het belang van de grote Europese bedrijven en de oligarchen in Oekraïne. Oekraïne verdient een betere toekomst. Maar daarvoor is een andere koers nodig. Steun de progressieve krachten die opkomen voor een sociaal en duurzaam Oekraïne en stem op 6 april tegen dit asociale verdrag en voor een ander Oekraïne. 

Dit is de uitgebreide versie van het opiniestuk dat Niels Jongerius schreef als reactie op het opiniestuk van minister Dijsselbloem “Laten we over het Associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne hebben” in het NRC van 9 maart. Een ingekorte versie van de opinie van Niels Jongerius verscheen op 14 maart in NRC. Niels Jongerius is Coördinator ASOverdragNEE: voor een sociaal en duurzaam Oekraïne