'Oh man, daar gaat gewoon Olympisch goud!', met die woorden werd verslag gedaan van de verschrikkelijke val van Annemiek van Vleuten tijdens de wielrenwegwedstrijd in Rio de Janeiro op zondag 7 augustus 2016. Terwijl Annemiek in een rare knik bewegingsloos in een betonnen geul naast de weg lag, maakten Dijkstra en Ducrot, de verslaggevers, zich druk om een medaille. Was Annemiek nou lichtgewond? Zwaargewond? Had ze misschien haar nek gebroken? Was ze dood? Dijkstra en Ducrot hadden het er niet over. Pas minstens tien minuten later, toen Anna van der Breggen verrassend alsnog voor Nederland goud had gehaald, brachten de heren de gezondheidstoestand van Annemiek weer ter sprake. Het past in een patroon.

Medaillejacht

Het gedrag van Dijkstra en Ducrot past in een patroon dat inmiddels onverbrekelijk verbonden is aan de Nederlandse deelname aan de Olympische Spelen 2016. Het is het patroon van goudkoorts, WINNEN, opgeklopte verwachtingen, frustratie en ontmenselijking. Een patroon dat prima past bij het regerende neoliberale klimaat in de maatschappij. Een klimaat van nietsontziende competitie en commercie.

In de aanloop naar de Spelen verklaarde de ene na de de andere deelnemer, official en commentator dat het in 2016 niet meer gaat om 'deelnemen', maar om winnen. Het oude Olympische motto 'Meedoen is belangrijker dan winnen' ging overboord.

De autoritaire Chef van de olympische ploeg, Maurits Hendriks, riep overal dat hij geen behoefte had aan 'toeristen'. Winnaars wilde hij. Die eenzijdige benadering werd gekoppeld aan volstrekt overspannen verwachtingen. Er gingen 21 medailles worden gehaald, of nee, 26, of misschien wel nóg meer. Een krantenkatern kopte van tevoren met 'GOUD!' in chocoladeletters bij de portretten van diverse deelnemers. Verslaggevers begonnen reportages verlekkerd met de kreet 'Eens kijken hoe het staat met de medaillejacht!'. Er leek een ware goudkoorts te heersen.

Huilende sportmensen

Na alle hyperbolen en opgeklopte verwachtingen konden teleurstellingen niet uitblijven. Sterker nog, onvermijdelijk leidt juist overdreven euforie tot frustratie. Al op de eerste dag hakkelde commentator Erben Wennemars zijn diepe droefenis in de microfoon over de tegenvallende resultaten van de handboogschutters.

Als je een leger ontevredenen wilt kweken, dan moet je het zó doen: eerst heel hoog van de toren blazen en dan roemloos afgaan. Overigens blijft de frustratie niet beperkt tot het grote publiek, ook de deelnemers worden erdoor beroerd. Zelden zoveel huilende sportmensen gezien. Van de 'good old sport' waarbij je verlies waardig weet te dragen, is weinig over.

Stuitende behandeling Yuri van Gelder

Een ander sterk voorbeeld van hoe de menselijke maat uit het oog wordt verloren, is de affaire Yuri van Gelder. Deze turner wordt naar huis gestuurd na een nachtje stappen. Yuri heeft nog nooit een mens kwaad gedaan en deed dat ook nu niet. Maar hij overtrad wat vage regels. Voor de autoritaire Maurits Hendriks een mooie aanleiding om een voorbeeld te stellen. Geen 'toeristen' in TeamNL! Een schermbobo viel hem vanzelfsprekend van harte bij: hij wist wel niet wat er precies gebeurd was, maar het was terecht om Yuri weg te sturen, want zijn medebobo's weten heus wel wat ze doen. Dat de maatregel eveneens bijval kreeg van een hockeybal, die in het verleden zelf niet brandschoon was geweest, maakt het geheel niet minder stuitend.

Sport en kapitalisme

De neoliberale beginselen van competitie en commercie komen de sportiviteit niet ten goede. Waarschijnlijk zullen we er in de toekomst nog flink mee moeten dealen. Dafne Schippers wordt miljoenen waard. De voetballer Pogba is verhandeld voor 105 miljoen euro. Geld grijpt om zich heen. Menselijkheid komt onder druk. In de film Bunraku zit de zinsnede 'Liefde en kapitalisme gaan slecht samen.' Sport en kapitalisme vormen evenzeer een riskante combinatie.