Dat de BBB een flinke slag zou slaan bij de verkiezingen van de provinciale Staten werd door iedereen verwacht. Nu het gebeurt is lijkt iedereen in de landelijke politiek verrast en is het stil over hoe het verder moet met de problemen waar deze verkiezingen over gingen: de aanpak van het stikstof probleem en de achteruitgang van de natuur, klimaatverandering, het tekort aan woningen, en de afbraak van publieke voorzingen..

Dat is symptomatisch voor de reden waarom de BBB gewonnen heeft. Over deze onderwerpen is de afgelopen jaren veel gesproken. Dat debat was technocratisch. Modellen, berekeningen en rapporten werden geschreven. De vinger werd soms op de zere plek gelegd: we moeten deze problemen met de mensen aanpakken. Het moet eerlijker. Maar ondertussen verandert er niets. Het symbool hiervan kun je het aanblijven van premier Rutte noemen ondanks al de stormen die over politiek Den Haag raasden. 

De stilte doet vrezen dat dit nu weer het geval zal zijn. Want zelfs al krijgt BBB deels haar zin op haar stikstof eisen: geen gedwongen uitkoop van de grootste 5000 vervuilers en het verschuiven van het halen van de doelstelling van 2030 naar 2035. Dan verandert er aan de oorzaken van de teloorgang van de natuur en de kaalslag op het platteland niks en aan de aanpak van deze problemen weinig. Handel in stikstofrechten blijft. Een andere toekomst voor de landbouw is een vergezicht. Het enige probleem dat dit oplevert is een discussie met Brussel over de EU doelstellingen. Ook daar komen andere landen mee weg.

Dat de landbouw in Nederland moet verduurzamen is al lang inzet. Het verzet hiertegen effectief. Herman Wijfels werd als directeur van de Rabobank vanaf dag 1 tegengewerkt. Biologische landbouw word net zo in de hoek gezet als in de jaren vijftig de keuterboeren die moesten verdwijnen voor ruilverkaveling en grootschaligheid. Er is een heel Internationaal Industrieel Agrarisch complex opgebouwd na de Tweede Wereldoorlog. Nederland is de grootste importeur en exporteur van agrarische producten en grondstoffen. En al de boeren, zeker de grootste zitten in de klauwen van dit complex vast. En wij zelf ook natuurlijk.

Die boeren kunnen loskomen uit dit complex als zij door de overheid geholpen worden. Naast hulp bij omschakelen naar grondgebonden biologische landbouw is het nodig dat de leningen van de Rabo Bank voor megastallen en technologische veranderingen worden vernietigd. Voorbeelden van omschakelen in de praktijk zijn er. In alle provincies. Naast de natuur of verder weg. Deze veranderingen zullen doorwerken in de hele internationale keten. 

Dat gaat niet gebeuren. Als je met mensen praat over waarom BBB zo groot is geworden is meestal het eerste dat genoemd wordt dat Caroline van der Plas duidelijke taal spreekt.  Dat doet zij als het over de gevolgen gaat van het beleid op klimaatverandering, openbaar vervoer, woningbouw enzovoort. Waarom moet de bus weg? Waarom komen er geen zonnepanelen op daken van grote bedrijven. Waarom duurt het zo lang voordat de slachtoffers van de toeslagenaffaire worden geholpen? Zelfs VVD- politici ging bij deze verkiezingen de boer op voor de bus weer op het platteland. 

Dat gaat pas veranderen als er echt ander beleid wordt ingezet. De BBB gaat dat niet doen. Veel trekkers van die partij komen uit de rangen van de VVD en LTO. Partijen die Nederland hebben genaakt tot wat het nu is. We kunnen alleen zelf voor verandering zorgen, door anderen te stimuleren actief te worden in Klimaatbeweging, vakbond, en in buurten. Dan geeft het protest van XR van afgelopen zaterdag hoop. Ook omdat dit gesteund werd door biologische boeren. Lijkt me een goede kans. Er zijn bijna nog nooit zoveel proteststemmen geweest bij verkiezingen als nu..