Je zou het niet moeten willen, de FNV verbouwen in tijden van economische crisis en neoliberaal hoogtij. Vakbondskracht opbouwen tegen de stroom in. Alsof je op een vals plat omhoog fietst met een forse tegenwind. Soms lijkt het of je maar centimeters opschiet, ondanks alle energie van vastberaden en bevlogen mensen.

De tegenkrachten zijn talrijk binnen en buiten de vakbeweging en ze hebben de macht en de middelen. Maar vakbondswerk is volhouden en we hebben geen keus. De vakbond moet sterker, jonger en democratischer. Het helpt om af en toe even achterom te kijken, om te zien van waar we gekomen zijn.

Van 2009 naar 2013 Voorjaar 2009. Leden van de FNV-bonden waren overduidelijk in het referendum: haast unaniem was hun stem tegen verhoging van de AOW-leeftijd. Evenals de publieke opinie. In een tijd dat de vakbeweging al flink te kampen had met teruglopende ledencijfers en actieve leden snakten naar een nieuw Museumplein à la 2004, koos de toenmalige FNV-top voor de Haagse kaasstolp. Ze stond met de rug naar de leden. Gaf geen weerwoord tegen het grote uitspelen van jong tegen oud. Gaf geen leiding aan grote mobilisaties, maar gokte op een akkoord met werkgevers in de SER. De zoveelste wedstrijd met als inzet werknemersbelangen werd in de achterkamertjes van de polder, zonder enige bemoeienis van kaderleden, met grote cijfers verloren.

Voorjaar 2013. Vier jaar later, pensioenakkoorden en kwartiermakers voorbij, wordt de onderhandelingsinzet voor een sociaal akkoord voorgelegd aan een ledenparlement met honderd actieve leden en gelijk aangescherpt: aantasting van de WW en ontslagbescherming wordt niet geduld. Bovendien moet er een passage in dat het geld beter gehaald kan worden uit verhoging van vermogens en winstbelasting, of verhoging van de hoogste belastingsschijf. Vervolgens vindt zelfs een eerste, tussentijdse terugkoppeling plaats. Voor de zekerheid, ook al is er weinig meer te vertellen dan dat we niet teveel moeten verwachten van een nieuw sociaal akkoord - als dat er al komt. Eerder, eind vorig jaar, was een akkoord in spé, met een forse verlaging van de ontslagvergoeding, getorpedeerd en een non-paper bleef wat het was: niets.

Weer in beweging Langzaam, met vallen en opstaan, komt een nieuwe FNV op gang. Gelukkig met de oude naam. Een FNV die meer luistert naar een actieve achterban, geborgd in de vernieuwingsdocumenten. Wat mij betreft, mag het activeren van de achterban in hoger tempo en in meer sectoren. Zodat het aantal kaderleden dat weet wat er speelt groeit en een vuist kan maken als dat nodig is.

Dat kost geld, maar we moeten juist nu investeren. Kwestie van overleven. Als leden niet meer weten dát en hóe ze hun belangen collectief moeten verdedigen, of hun arbeidsvoorwaarden verbeteren, is het afgelopen. Dan zal de bond steeds meer een rechtsbijstandverzekeraar worden, terwijl sociale zekerheid en arbeidsvoorwaarden nog sneller verslechteren en mensen de meerwaarde van een bond dus ook niet meer zullen zien. Maar met geschoolde, solidaire en actieve leden waar naar geluisterd wordt, is een opleving heel goed moegelijk. Het liefst met één ongedeelde FNV. En zelfs daar gaan we de goede kant op, want met KIEM en FNV Sport erbij, die onlangs als eerste van de kleinere bonden daarvoor kozen, bestaat de ongedeelde FNV straks al uit bijna één miljoen leden. Alleen de ouderenbond ANBO zijn we kwijt, maar als je vooral gaat voor vakbondskracht op de werkvloer moet je niet bij de ANBO zijn. Die was door de oude top alleen voor het ophogen van het FNV ledental opgenomen.

Maar het zijn niet alleen de structuren die een krachtiger FNV ondersteunen. Er wordt weer meer aandacht aan scholing gegeven, aan goed informeren. Maar ook aan activeren, organiseren en mobiliseren. Recente cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) tonen een toename van het vertrouwen in de vakbond. Je moet het willen zien, maar de eerste tekenen van winst zijn er. Ondanks verwoede pogingen van de meer of minder rechtse pers om Abvakabo FNV onderuit te halen, is de ledenwinst terug in de zorgsector, waar de bond langzaam opinieleider wordt. Toenemende kritiek op de ontwrichtende marktwerking, steeds meer vragen bij de geldstromen in de zorg. Zelfs het ongebreidelde graaien aan de top wordt in de publieke sector langzaam tot stilstand gebracht.

Maar belangrijker dan dit alles, zijn de wedstrijden die weer worden gewonnen. Door samen te vechten: jong en oud, flex en vast. Na de schoonmaak ook bij de distributiecentra. En in de ouderenzorg, waar zelfs voor het eerst gestaakt werd om de eisen kracht bij te zetten. Bij zorginstelling Osira werd na een periode van acties een mooi akkoord gesloten voor kwaliteitszorg en kwamen er meer collega's bij met vaste contracten na de proeftijd. In de Rijkssector, waar de werkgelegenheid enorm onder druk staat, kwamen er juist honderden banen bij nadat collega's van de Belastingdienst met een eigen alternatief kwamen. En bij het stadsvervoer van de vier grote steden was eerder al, tegen de stroom in, de marktwerking met funeste concurrentie op arbeidsvoorwaarden gekeerd. Om maar een paar voorbeelden te noemen.

En eigenlijk is een eerste wedstrijd in de Thuiszorg ook al gewonnen. Deze individueel en vaak in deeltijd werkende verzorgers die zogenaamd niet te organiseren waren, liepen met zesduizenden door Den Haag en boden 137.000 handtekeningen aan voor het behoud van een goede Thuiszorg.

Corrie van Brenk Toch is het een fragiel begin. Want wat als de kaderleden in het nieuwe ledenparlement hun eigen kracht niet herkennen? Wat als de solidariteit het aflegt tegen het eigen sectorbelang? Wat als de honderd actieve leden straks alleen als klapvee dienen voor een nieuwe polderheer?

Natuurlijk ligt juist het meer strijdbare deel van de nieuwe FNV enorm onder vuur. Zowel rechts en ondernemend Nederland als een groot deel van sociaaldemocratische regenten is gebaat bij een vakbeweging die geen vuist maakt, waardoor de crisis afgewenteld kan worden op de grote massa. Er zal dan ook veel afhangen van de mensen die het moeten gaan doen de komende tijd. Mensen die volgende maand gekozen worden in het ledenparlement en in het bestuur van de nieuwe FNV. En van de nieuw - direct - te kiezen voorzitter, dus elk FNV lid kan stemmen.

Dus FNV-leden: laat je stem niet verloren gaan. Kies sterke kaderleden met een achterban in het ledenparlement, niet de mensen van alleen de woorden, maar vooral die van de daden. Zodat die op hun beurt een sterk bestuur kunnen kiezen. Waarin natuurlijk niet alleen bestuurders, maar juist ook weer mensen van de werkvloer moeten komen. Want wat een bestuur op afstand van de werkvloer brengt, weten we onderhand: niet veel goeds.

En kies een voorzitter die confrontaties niet uit de weg gaat en vooral de leden het eerste en laatste woord geeft. Ik maak het zelf van heel nabij mee en kies straks zonder enig voorbehoud Corrie van Brenk. Op dit moment nog de enige kandidaat, maar een vrouw voor wie de leden op nummer één staan, die benaderbaar is en luistert. Die Den Haag kent, maar wars is van ondoorzichtige politieke spelletjes, geen ouderwetse bobo maar aanvoerder van de vernieuwing, de echte vakbeweging, die de toekomst heeft.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op solidariteit.nl.