Meer dan vijf jaar geleden, op 28 januari 2020, onthulde de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump zijn vredesplan voor Palestina tijdens een ceremonie in het Witte Huis, waar ook de Israëlische premier Benjamin Netanyahu bij was. Het plan was opgesteld door Trumps schoonzoon, Jared Kushner. Tijdens zijn verkiezingscampagne had Trump beloofd te zullen bemiddelen in wat hij de 'deal van de eeuw' noemde tussen de Arabieren en de staat Israël – een uitdrukking die Netanyahu herhaalde in zijn uitbundige lof voor de Amerikaanse president tijdens het evenement.

Op 29 september kwamen Trumps typische zelfpromotie en groeiende narcisme weer naar boven toen hij de aankondiging van het plan – dat hij samen met Kushner en de voormalige Britse premier Tony Blair had opgesteld – omschreef als 'mogelijk een van de mooiste dagen in de beschaving', omdat het volgens hem 'zaken die al honderden en duizenden jaren spelen' zou kunnen oplossen.

Maar de nieuwste 'Millennium Deal' zal, net als zijn voorganger, de 'Deal van de Eeuw', uiteindelijk niets oplossen (zie 'Palestina: erkenning van het volk vóór de erkenning van de staat', Grenzeloos, 26 september 2025). Door te zeggen: 'Terwijl de herontwikkeling van Gaza vordert en als het hervormingsprogramma van de Palestijnse Autoriteit (PA) getrouw wordt uitgevoerd, kunnen de voorwaarden eindelijk aanwezig zijn voor een geloofwaardig pad naar Palestijnse zelfbeschikking en staatkundigheid' (punt 19), erkent het plan impliciet dat het in zijn huidige vorm niet gebaseerd is op het recht van het Palestijnse volk op zelfbeschikking. In plaats daarvan behandelt het dat recht als een loutere mogelijkheid ('kunnen'). Netanyahu liet er dan ook geen gras over groeien en bevestigde in een interview na de bekendmaking dat hij dat recht niet erkent en dat Israël 'zich hiertegen met geweld zal verzetten'.

Door die gebrekkige basis is het nieuwe plan van Trump nog minder realistisch dan het plan dat hij vijf jaar geleden presenteerde. Terwijl de oorspronkelijke 'Deal van de Eeuw' de oprichting van een Palestijnse staat voorstelde die delen van de Westelijke Jordaanoever en de hele Gazastrook omvatte, pleit het nieuwe plan voor het opleggen van een internationaal mandaat over Gaza. Dat voorstel doet denken aan de koloniale mandaten die na de Eerste Wereldoorlog werden ingesteld en is geïnspireerd op het internationale bestuur dat in 1999 in Kosovo werd ingesteld.

Het is precies dat precedent dat de betrokkenheid van de voormalige Britse premier Tony Blair bij het project om Gaza onder leiding van Trump te besturen verklaart. Blair speelde een centrale rol in de oorlog in Kosovo en de daaropvolgende beslissingen over het bestuur ervan. Hoewel het plan voorziet in een geleidelijke terugtrekking van het Israëlische leger uit Gaza, dat zal worden vervangen door een 'internationale stabilisatiemacht' (ISF, een naam die is ontleend aan de missie in Bosnië en Herzegovina), wordt gespecificeerd dat het Israëlische leger 'het door hen bezette Gazagebied geleidelijk zal overdragen aan de ISF volgens een overeenkomst die ze zullen sluiten met de overgangsautoriteit, totdat ze zich volledig uit Gaza hebben teruggetrokken, met uitzondering van een veiligheidsperimeter die zal blijven bestaan totdat Gaza voldoende beveiligd is tegen een heropleving van de terreurdreiging' (punt 16).

Met andere woorden, zelfs als het plan precies volgens plan wordt uitgevoerd, zal het Israëlische leger de controle behouden over een 'veiligheidszone' van ongeveer een kilometer diep in Gaza langs de hele grens met de zionistische staat – een gebied van ongeveer 60 kilometer. De bouw van die zone begon bij het begin van de Israëlische invasie, duidelijk in de verwachting dat Israël de controle erover zou behouden na een bredere terugtrekking uit de rest van de Gazastrook.

Uiteindelijk blijft de weg vooruit steil en gevaarlijk – en zal waarschijnlijk uitlopen op een complete impasse – zelfs als Hamas onder druk van Arabische en moslimregeringen die het plan hebben onderschreven, het plan van Trump aanvaardt (de beweging had op het moment van schrijven nog geen standpunt bekendgemaakt) en de 'deal van het millennium' ten uitvoer wordt gelegd. Het plan zal leiden tot een permanent voldongen feit, waarbij de Israëlische controle over grote delen van de Gazastrook zal worden geconsolideerd. Israël zal waarschijnlijk de hernieuwde 'terreurdreiging' – inclusief zelfs de meest elementaire vormen van verzet, die ongetwijfeld zullen blijven bestaan – aanvoeren als voorwendsel om zijn bezetting van een groot deel van Gaza voort te zetten, naar het voorbeeld van zijn langdurige bezetting van de Westelijke Jordaanoever. Die bezetting wordt volgens het internationaal recht al 58 jaar officieel als 'tijdelijk' beschouwd.

Dit artikel stond op Al-Quds al-Arabi. Nederlandse vertaling redactie Grenzeloos.