De oorlog in Oekraïne en de vraag hoe links zich daar tegenover op moet stellen leidt in de hele wereld tot heftige discussies. Daarom is iedere serieuze bijdrage aan die discussie van belang. Guido van Leemput schreef met De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van de grootmachten een ruim honderd pagina’s dikke publicatie met meer dan 200 literatuurverwijzingen, maar is dat ook echt een bijdrage aan de politieke discussie?
Zoals uit de titel al duidelijk is, ziet van Leemput de oorlog als een ‘gelaagde’ oorlog. Maar wat verstaat hij daar onder? In het voorwoord schrijft hij ‘De typering van deze oorlog is die van een gelaagde oorlog: meerdere partijen doen er aan mee en hebben er belang in.’ Dat is een omschrijving die zo algemeen is dat ik denk dat er weinig oorlogen in het huidige tijdsgewricht zijn die niet aan die omschrijving voldoen. In het eerste hoofdstuk specificeert hij en noemt hij, Samuel Huntington parafraserend, de oorlog een ‘Clash of imperialims’. ‘Een openlijke militaire botsing van grootmachten op het grondgebied van Oekraïne waar met hoge politieke, humanitaire en economische kosten een zware oorlog wordt uitgevochten.’
Hij ziet de oorlog dus vooral als een geopolitiek conflict en stelt de vraag hoe daarmee om te gaan in tijden van klimaatverandering en botsende grootmachten met kernwapens. Die benadering betekent niet dat van Leemput zich schaart onder hen die de dreiging van de VS en de Navo aanvoert ter verdediging of zelfs legitimering van Poetins oorlog. In tegendeel. Hij schrijft onder andere ‘Het bestaande internationaal- of volkenrecht geeft geen enkele rechtvaardiging’, ‘de juridische grondslagen om ten oorlog te trekken zijn door Rusland grof geschonden’ en ‘er is sprake van het vertrappen van een land, een volk.’ En: ‘Het is duidelijk dat verzet van Oekraïne volstrekt legitiem is.’
Maar dan komen de maren. ‘Maar het grote probleem is de proportionaliteit’. ‘Hoeveel menselijk, dierlijk, economisch leed is verder oorlogvoeren waard?’ ‘Hoeveel productiekrachten is de herovering van Oekraïne of de verovering van Rusland (wie bepleit er de verovering van Rusland? WB) waard in het tijdperk van totale oorlogvoering?’ Met andere woorden: het verzet van Oekraïne is volstrekt legitiem, maar ze moeten het wel proportioneel houden, ‘het gaat om het beperken van oorlog en geweld en het bedenken van een diplomatiek oplossing. Een staakt-het-vuren is het eerste antwoord.’
Staakt-het-vuren en meer
In de iets meer dan honderd pagina dikke publicatie worden veel aspecten van de (voorgeschiedenis van) de oorlog behandeld. Dat levert, zeker voor degene die de ontwikkelingen niet op de voet gevolgd hebben, nuttige informatie op.
In het laatste hoofdstuk worden zoals de auteur het noemt de ’gelaagde vredesstrategieën’ besproken. Er worden (op pagina 100) acht punten geformuleerd om ‘de veiligheid in de wereld te kunnen waarborgen’. Die kunnen als volgt worden samengevat. 1. Maatregelen ter voorkoming van (atoom) catastrofes, het nemen van vertrouwenwekkende maatregelen, bijvoorbeeld uitstel van plaatsing van nieuwe Amerikaanse kernwapens in West-Europa en versterking en ondertekening van het verdrag dat kernwapens verbiedt. 2. Een nieuwe wereldwijde veiligheidsarchitectuur. Vervanging van de VN Veiligheidsraad door een nieuwe Veiligheidsraad met permanente aanwezigheid van de G20 landen. 3. Herziening en versterking van het Verdrag van Parijs en hervorming en versterking van de OVSE en de Raad van Europa. 4. Bevordering van de voedselproductie, met name in Afrika en andere werelddelen in het mondiale Zuiden. 5. Wereldwijde coördinatie bij de mondiale overgang naar duurzame energieopwekking. 6. Een samenwerkingsprogramma van milieu- en vredesbewegingen. 7. Erkenning van de opkomst van de G20 als politieke macht. En tot slot 8. ‘De ontwapeningsgedachte moet opnieuw centraal komen te staan.’ Op zich lijken mij dat allemaal nastrevenswaardige doelen, maar van Leemput maakt op geen enkele manier duidelijk hoe die gerealiseerd kunnen worden, laat staan dat ze op redelijke termijn gerealiseerd kunnen worden.
Blijft over het staakt het vuren dat nadrukkelijk als eerste stap wordt gepresenteerd. Daarover lezen we: ‘Een staakt-het-vuren is geen capitulatie. Afzonderlijke landen, en waarom niet Nederland, of organisaties als de VN, de Raad van Europa en/of OVSE zouden een diplomatiek kader voor onderhandelingen moeten aanbieden dat gepaard gaat met intrekken van wapenleveranties. Dat kader moet van een staakt-het-vuren gaan tot een onderhandelde terugtrekking van Russische troepen uit Oekraïne. Daarin kunnen ook de stapsgewijze beëindiging van sancties een rol spelen.’
Als we het institutionele kader waarin dit plaats zou moeten vinden weglaten wordt er dus, als ik het goed begrijp, gepleit voor een staakt-het-vuren als eerste stap gecombineerd met het intrekken van wapenleveranties.
Maar wat zou nu, bij de huidige stand van de oorlog, aan de vooravond van het geplande Oekraïense tegenoffensief een dergelijk staakt-het-vuren met een stop van de wapenleveranties in de praktijk betekenen? Zal dat er niet toe leiden dat Rusland voorlopig door kan gaan met het russificeren van de door haar gecontroleerde delen van Oekraïne (door het ontvoeren van Oekraïners, de vestiging van Russen, het invoeren van Russische instellingen en al die andere terreurmaatregelen waarvan nu ook al sprake is)? Zal het niet betekenen dat terwijl Oekraïne voor zijn bewapening geheel afhankelijk is van buitenlandse wapenleveranties, Rusland haar aanzienlijke wapenindustrie op volle toeren kan laten draaien en een nieuwe voorraad oorlogstuig op kan bouwen? Geldt dat ook niet voor het heropbouwen en versterken van het leger van Rusland, dat immers over een veel grotere bevolking beschikt? Betekent een staakt-het-vuren onder de huidige omstandigheden niet een premie op de Russische agressie en een aanmoediging voor andere imperialistische machten om in wat zij als hun achtertuin zien op een zelfde manier in te grijpen? Is er reden om aan te nemen dat Poetin, door deze bevriezing van de militaire situatie zijn dreiging met kernwapens zal verminderen, of zal hij juist aangemoedigd worden?
Dergelijke vragen worden door van Leemput niet gesteld, laat staan serieus besproken. Dat maakt dat deze publicatie weliswaar nuttige achtergronden geeft bij de oorlog, maar als bijdrage aan de politieke discussie mijns inziens te kort schiet.
De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten is een uitgave van SOC 21 en is op de site van SOC21 te bestellen en te downloaden.
Komt er uit jullie koker…
Komt er uit jullie koker eigenlijk nog wel een positieve bijdrage over het beëindigen van de oorlog en het versterken van de vredesbeweging? Of liever doorgaan met bombarderen tot Oekraïne niet meer bestaat en de wereld zoveel schade is toegebracht dat ze onleefbaar is geworden.
Wat moet er dan gebeuren om…
Wat moet er dan gebeuren om een eind aan de oorlog te maken? Hoe kan een vredesbeweging wel bijdrage aan vrede?
Hier een andere bijdrage aan dit debat over vrede, wat niet veraf ligt van de bijdrage van Guido van Leemput. Zie https://internationalviewpoint.org/spip.php?article7906
Voor een democratisch anti-oorlogsstandpunt over de invasie van Oekraïne
8 december 2022, DOOR GILBERT ACHCAR
Geconfronteerd met de invasie van Oekraïne door het regime van Vladimir Poetin, heeft de anti-oorlogsbeweging de ontwikkeling van zeer contrasterende standpunten gezien. Ze hebben allemaal gemeen dat ze allemaal vrede claimen, een woord waarachter zeer uiteenlopende, zelfs tegengestelde houdingen kunnen worden geplaatst.
Aan de ene kant zijn er oproepen tot een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren, die suggereren, of zelfs openlijk beweren, dat de NAVO-staten de Oekraïners moeten dwingen te stoppen met vechten door hen niet langer de middelen te geven voor hun verdediging. Hoewel dit standpunt in sommige gevallen voortkomt uit authentiek pacifisme en uit een reële zorg om mensenlevens te sparen, is het niettemin zeer problematisch omdat het niet de voorwaarden van het gewenste staakt-het-vuren definieert. In de traditie van de anti-oorlogsbeweging moet elke oproep tot het staken van de strijd in het geval van een invasie van het ene land door een ander gepaard gaan met de eis tot terugtrekking van de indringers, bij gebreke waarvan het legitiem kan worden verdacht van het willen ratificeren van de verwerving van grondgebied met geweld.
Aan de andere kant staan anti-oorlogsactivisten voor wie verzet tegen de Russische invasie en steun voor het recht van Oekraïners om te vechten voor de bevrijding van hun grondgebied de prioriteit is. Hoewel dit uitgangspunt zeker legitiemer is omdat het de kant kiest van de slachtoffers van agressie, kan het toch de lat voor vrede te hoog leggen. In sommige gevallen is er zelfs geen sprake van een staakt-het-vuren: vrede wordt gedefinieerd als een noodzakelijke voorwaarde voor de terugtrekking van Russische troepen uit alle delen van internationaal erkend Oekraïens grondgebied, waaronder niet alleen de hele Donbas, maar ook de Krim die in 2014 is geannexeerd.
Wat de bedoeling van zo'n standpunt ook is, het dreigt verward te worden met dat van Oekraïense ultranationalistische hardliners. Het dreigt ook op gespannen voet te komen te staan met de meerderheden van de publieke opinie in Europa en Noord-Amerika, die weliswaar sympathiseren met de strijd van de Oekraïners voor zelfverdediging, maar zich niet kunnen identificeren met een harde lijn die de risico's van een algemene vuurzee, inclusief een nucleaire oorlog, aanzienlijk zal vergroten, naast de verpletterende kosten in tijden van acute wereldwijde economische crisis.
Hoe dan een democratisch anti-imperialistisch anti-oorlogsstandpunt te definiëren, zowel echt pacifistisch als bezorgd over de rechten van mensen? Een dergelijk standpunt moet worden geïnspireerd door dezelfde parameters die de anti-oorlogspositie hebben bepaald in het licht van eerdere invasieoorlogen in de hedendaagse geschiedenis, waarbij natuurlijk rekening wordt gehouden met de huidige situatie ter plaatse.
In het licht van de voortdurende invasieoorlog in Oekraïne zou een democratisch anti-oorlogs- en anti-imperialistisch standpunt de volgende eisen moeten omvatten:
• Staakt-het-vuren met de terugtrekking van Russische troepen naar hun posities van 23 februari 2022.
• Herbevestiging van het beginsel van de niet-ontvankelijkheid van de verwerving van grondgebied met geweld.
• Onderhandelingen onder auspiciën van de VN voor een duurzame vreedzame oplossing op basis van het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren: inzet van blauwhelmen in alle betwiste gebieden, zowel in de Donbas als op de Krim, en organisatie door de VN van vrije en democratische referenda, met inbegrip van de stem van vluchtelingen en ontheemden uit deze gebieden.
De Oekraïense linkerzijde moet ook zijn standpunt bepalen over de voorwaarden voor het beëindigen van de oorlog, omdat het niet onvoorwaardelijk kan vasthouden aan het standpunt van de Oekraïense regering. Dat gezegd hebbende, tenzij er een politieke omwenteling in Rusland komt die de situatie radicaal zou veranderen, is de terugtrekking van Russische troepen, zelfs alleen maar uit de sinds 24 februari veroverde gebieden, op zichzelf een zeer moeilijk te bereiken doel: het veronderstelt een grote versterking van het Oekraïense tegenoffensief, met kwantitatief en kwalitatief verhoogde steun van de NAVO-landen, en een toename van de economische druk die diezelfde landen op Rusland uitoefenen.
Dit doel zou veel sneller en tegen veel minder menselijke en materiële kosten kunnen worden bereikt als China, de enige staat met een beslissende invloed op de positie van Moskou, zich zou aansluiten bij deze inspanning, die overeenkomt met de beginselen van het internationaal recht waarop het zich blijft beroepen: soevereiniteit en territoriale integriteit van staten, vreedzame oplossing van conflicten. De anti-oorlogsbeweging zou druk moeten uitoefenen op China om dit te doen, terwijl ze de oorlogszuchtige houding ten opzichte van Beijing bekritiseert, vooral die van Washington en Londen, die dit doel en de zaak van de wereldvrede een slechte dienst bewijzen.
-
International Viewpoint wordt gepubliceerd onder verantwoordelijkheid van het Bureau van de Vierde Internationale.
Een recensie die de vinger…
Een recensie die de vinger wat mij betreft op de zere plek legt. Ik ben benieuwd of Guido van Leemput met een inhoudelijke reactie komt op de kritiekpunten en daarmee de discussie naar een hoger niveau kan tillen.
Jet schrijft dat de bijdrage…
Jet schrijft dat de bijdrage van Gilbert Achcar “niet ver af ligt van de bijdrage van Guido van Leemput.” Dat lijkt mij niet juist. Guido pleit voor een staakt-het-vuren als eerste stap in het vredesproces. Achcar heeft het nadrukkelijk over een: “Staakt-het-vuren met de terugtrekking van Russische troepen naar hun posities van 23 februari 2022. Dat is precies de fundamentele tegenstelling waar deze discussie over gaat.
Ik ben helaas geen expert in…
Ik ben helaas geen expert in modern (of ouderwets) oorlogsvoeren, en jullie allemaal kennelijk wel, maar een ding weet ik wel, en dat is helemaal niet zo ingewikkeld. Een staakt het vuren betekent precies dat: we stoppen met op elkaar te schieten (en dan gaan we onderhandelen). Dat is historisch gezien altijd de manier geweest om uitzichtsloze stellingenoorlogen op te lossen. Eerst houd je op met op elkaar te schieten, en dan ga je onderhandelen over een structurele oplossing. Als je allemaal voorwaarden gaat stellen voordat je wilt staken met vuren, ben je in feite niet aan het onderhandelen over een oplossing. Een: “Staakt-het-vuren met de terugtrekking van Russische troepen naar hun posities van 23 februari 2022." Waar Bos kennelijk wel voorstander van is, in navolging van kapitein Achcar, is dan ook een leeg aanbod. Het is in feite een verklaring dat je door wilt gaan met oorlog voeren. Daar kan best een goede reden voor zijn, maar zeg dan gewoon dat je kiest voor die weg: je wilt doorgaan met die oorlog omdat je denkt te kunnen winnen, en bent daarmee ook mede verantwoordelijk voor de gevolgen.
Als Kees vindt dat er een…
Als Kees vindt dat er een staakt-het-vuren moet komen zonder enige voorwaarden, dat wil zeggen dat de Russen dat deel van Oekraïne dat ze nu bezet houden voorlopig mogen houden; dat ze door kunnen gaan met het russificeren daarvan; dat ze door kunnen gaan met - al dan niet gedwongen -rekruteren voor hun leger en hun wapenindustrie op volle toeren laten draaien, en zich zo kunnen voorbereiden op een nieuwe fase in de oorlog waarin ze hun doelstelling: het bezetten van heel Oekraïne wel kunnen bereiken, moet hij dat gewoon zeggen en is daarmee ook mede verantwoordelijk voor de gevolgen.
Van Guido van Leemput…
Van Guido van Leemput ontvingen we onderstaande bijdrage.
Nog een bijdrage aan de politieke discussie
Willem Bos beoordeelt mijn boek ‘De gelaagde oorlog in Oekraïne, een botsing van grootmachten’ als een tekortschietende bijdrage aan de discussie aan de oorlog. Het is natuurlijk aan de recensent of hij mijn bijdrage voldoende vindt, maar een politieke bijdrage is het zeker. Op verzoek van de redactie van Grenzeloos hierbij mijn antwoord.
De neutrale uitleg van wat hier gebeurt is dat Grenzeloos en ik langs elkaar heen praten. De kern van de zaak is echter dat we een andere analyse over de oorlog hebben. Daarom komen we tot andere uitkomsten. Willem Bos diskwalificeert mijn analyse van de gelaagde oorlog als ‘te algemeen’ maar tekent aan dat het verder wel ‘nuttige informatie’ bevat. Dat doet me denken aan de Vlaamse verwensing ‘salut en de kost en de wind vanachter’. In alledaags Nederlands; nu snel opgedonderd.
Hij ziet bewust (of wie weet onbewust) over het hoofd wat de betekenis is van de lagen die deze oorlog kenmerken. Hij negeert het belang van de escalatie en het betrekken van grotere delen van de wereld bij de oorlog. Mijn probleem met de analyse van Grenzeloos is dat hij wegkijkt van de escalatie, de (menselijke) kosten ondergeschikt vindt en doorgaat in de militaristische fuik. Een van de belangrijkste lagen waaraan Grenzeloos voorbijgaat is het dubbele karakter van de politiek van de NAVO-landen. Het gaat de NAVO-leiders niet alleen om steun aan Oekraïne, maar om een imperialistische strijd waarin Rusland kan worden verzwakt. Daar komen de belangen van Oekraïne goed bij van pas. Heeft een vredesbeweging over deze onderwerpen ‘agency’, om het eens eigentijds te zeggen? Grenzeloos vindt van niet.
Gaandeweg het eerste jaar werd duidelijk dat escalatie een patroon is in de oorlog. Ik houd het hier op twee voorbeelden. De Russische strategie, ten eerste, bestaat niet alleen uit een militaire invasie, maar houdt ook de voedsel en energie-oorlog in. Ik sta hier alleen stil bij de gevolgen van de voedseloorlog. De aanvankelijke Russische aspiraties om heel Oekraïne onder controle te krijgen zijn mislukt, maar de greep op de uitvoer van voedsel is groot. Een voortdurend te verlengen en te heronderhandelen voedseldeal laat beperkte exporten toe. Dat heeft tot gevolg dat afgelopen weekend een zware Afrikaanse delegatie kwam vragen in Moskou en Kiyiv om de oorlog te stoppen. Ze lijden onder tekorten aan Russisch kunstmest om zelf voldoende te kunnen voedsel te kunnen produceren; tekort aan Oekraïens voedsel als gevolg van de exportbeperkingen en een prijsverhoging van wat wel op de wereldmarkt beschikbaar is. Dat alles bedreigt vele Afrikaanse staten met honger en politieke instabiliteit. Het lijkt erop dat de delegatie nul op het rekest kreeg in zowel Moskou als Kiyiv. Het is een zeer relevante laag in de analyse die alleen maar in politiek belang zal toenemen in de komende maanden. Mogen de Afrikaanse landen van Grenzeloos vragen om de oorlog te stoppen?
Het tweede voorbeeld is de kernwapenescalatie. Dan bedoel ik niet eens de minstens elf keer dat Rusland een zogeheten ‘signaal’ heeft gegeven dat het kernwapens heeft en die ene keer zelfs dat dat geen bluf is. We zien deze week de plaatsing van tactische Russische kernwapens in Wit-Rusland en de VS hebben aangekondigd versneld nieuwe tactische kernwapens in West-Europa te plaatsen. O.a. in Nederland. Ook Engeland, en dat is nieuw, krijgt Amerikaanse kernwapens. Ook dit is een escalatie die een laag extra aan de analyse van de oorlog geeft. Dat is een laag die in de komende maanden en jaren in belang zal toenemen en waarbij heel Europa betrokken is en er een antwoord op moet formuleren. Het weghalen van tactische kernwapens in West-Europa en Wit-Rusland kan heel goed onderdeel zijn van diplomatie. Vind ik. Doet Grenzeloos mee aan een campagne tegen kernwapens?
De vragen aan mij aan het eind van het artikel van Bos zijn ingegeven door zijn inzicht dat een militaire overwinning mogelijk is. Ten minste als we er allemaal achter gaan staan en de Nederlandse staat en andere staten juiste wapens laten geven. Naar mijn mening is dat een dwanggedachte waarbij het verklaarbaar wordt dat oppositie ongewenst is of zelfs vijandig. Onwenselijk blijft het wel. De stelling dat een militaire overwinning mogelijk is duidt op allerlei problemen. Hoe die overwinning te definiëren? De grens van 23 februari 2022, de grens van 1991, of de val van de regering Poetin? Dat blijft onduidelijk. Hoe lang mag de oorlog duren en vooral; wat zijn de kosten voor zo’n doel is bereikt? Of zo’n doel kansrijk is, komt in ieder geval niet bij Bos naar voren.
Aan het begin van het Oekraïens offensief zijn er drie mogelijkheden. Oekraïne behaalt een overwinning, hoewel niet duidelijk is wat die inhoudt. Twee; Oekraïne krijgt tegenslag te verwerken en het Westen moet verder bijspringen, met meer wapens en misschien zelfs met troepen. Ten derde; het front blijft ongeveer zoals het is. Een kleine verschuiving misschien. Daar ga ik vanuit. Gebaseerd op de mogelijkheden twee en of drie beraamt Oekraïne ook al een vervolg op het huidige offensief. Daarvoor zijn straaljagers nodig. F-16’s uit Nederland, F-18’s uit Australië enzovoorts. Nederland heeft waarschijnlijk achttien stuks F-16’s in de aanbieding. Een verdere nadruk op oorlog met mogelijk vergaande gevolgen.
Diplomatie is de oplossing, het kan niet anders. Mijn pleidooi geldt diplomatie met als uitkomst een staakt-het-vuren. Dat mag natuurlijk zo snel mogelijk, maar nergens heb ik overgave voorgesteld. Voor de volledigheid; een staakt-het-vuren is geen capitulatie. In het boek heb ik zes beleidsterreinen van de Nederlandse (of de EU-) autoriteiten beschreven. Vijf van de zes worden uitgevoerd (economische boycot, bewapening, opvang vluchtelingen, juridisch onderzoek naar oorlogsmisdaden, humanitaire hulp), maar er geen enkele poging tot diplomatie. Dat is een groot gebrek en een zuiver militaristische oriëntatie van de Nederlandse regering. Diplomatie is in feite al bezig maar zonder resultaat en in ieder geval zonder Westerse initiatieven. De diplomatie gaat buiten het Westen om en is zelfs ook een voorbeeld van de botsingen van grootmachten.
Zelfs als de regering Poetin verdwijnt zal er onderhandeld moeten worden. Met zijn opvolgers. Er kan niet snel genoeg begonnen worden met diplomatie. Kortom, diplomatie is een serieuze politieke bijdrage. Verzet tegen de oorlog ook.
Guido van Leemput
PS: Vanaf de eerste dag van de oorlog heb ik actief meegedaan aan een vredesactie die Stop de Oorlog Amsterdam heet. Vanaf eind februari 2022 tot half april 2023 hebben we iedere maandag een uur geprotesteerd voor de deur van de Russische Handelsdelegatie aan het Museumplein in Amsterdam. Er waren aanvankelijk drie leuzen, Stop de Oorlog, Russische troepen weg uit Oekraïne en Europa kernwapenvrij. Daaraan zijn nu toegevoegd ‘Diplomatie nu’ en Geen nieuwe wapenwedloop. Vanaf 24 april zetten we deze actie voert op iedere 24ste van de maand. A.s. zaterdag 24 juni weer, op ’t Spui in Amsterdam. Ik zie jullie daar.
"Als Kees vindt dat er een…
"Als Kees vindt dat er een staakt-het-vuren moet komen zonder enige voorwaarden, dat wil zeggen dat de Russen .... moet hij dat gewoon zeggen en is daarmee ook mede verantwoordelijk voor de gevolgen." Is natuurlijk als grapje bedoeld. De werkelijkheid is dat "De Russen" (ik zou zeggen: het regime van Putin, maar goed) dat nu ook allemaal hebben en doen, plus dat er ook nog dagelijks aan beide kanten duizenden doden vallen. Het argument dat bij een staakt-het-vuren 'de Russen' gebruik kunnen maken van de tijd en ruimte om zich verder te versterken geldt natuurlijk net zo goed voor de andere kant, of denk je dat die dan op hun krent gaan zitten? Het ding is dat we moeten bijdragen aan een oplossing voor dit enorme drama, inplaats van alleen maar te pleiten voor meer oorlog/wapens/navo, zeker nu duidelijk is dat dit alleen maar jaren gaat voortslepen, en het bloedvergieten en vernielen dan door zal gaan. Zo moeilijk is dat niet.
"... en bent daarmee ook…
"... en bent daarmee ook mede verantwoordelijk voor de gevolgen" stellen Kees en Willem. Twee keer fout naar mijn mening. Wie is verantwoordelijk voor de oorlog? Diegenen die oorlogsbevelen geven en diegenen die die bevelen opvolgen. Doen de meningen en protesten van burgers in West-Europa ter zake? Nauwelijks, maar daarentegen doen de meningen en acties van burgers in Rusland wel degelijk ter zake. Ligt de verantwoordelijkheid van de West-Europese burger niet veel meer bij de praktische ondersteuning van het verzet in Rusland; de zo gevreesde inmenging in buitenlandse aangelegenheden?
Guido heeft groot gelijk dat…
Guido heeft groot gelijk dat we een andere analyse van de oorlog hebben en daarom tot andere conclusies komen. Daarbij gaat het om drie zaken. 1. De analyse van de oorlog. 2. De mogelijkheid om die (zo snel mogelijk) te beëindigen. 3. En de vraag wat kunnen/moeten wij doen.
De analyse van de oorlog
Guido, omschrijft de oorlog als ‘gelaagd’ (meerdere partijen doen er aan mee en hebben er belang in) en hij specificeert dat in de formulering. ‘Een openlijke militaire botsing van grootmachten op het grondgebied van Oekraïne waar met hoge politieke, humanitaire en economische kosten een zware oorlog wordt uitgevochten.’
Ik heb geen enkel bezwaar tegen de karakterisering ‘gelaagd’, maar ik vind dat Guido de relatie tussen de verschillende lagen onvoldoende uitwerkt en wat belangrijker is dat hij een essentiële laag buiten beschouwing laat. Laat ik uitleggen wat ik daarmee bedoel.
Met uitzondering van een aantal lokaal beperktere (maar daarom niet minder bloedige) oorlogen zijn alle oorlogen in de afgelopen decennia ‘gelaagd’, ‘doen er meerdere partijen aan mee en hebben er belang bij’. We leven nu eenmaal in een tijd met imperialistische machten die wereldwijde belangen hebben en steeds met alle mogelijke middelen hun invloed en macht in de wereld willen en dat doen ze zeker bij en met oorlogen .
Voor mij is het dan ook volstrekt vanzelfsprekend dat de VS, de Europese landen, maar ook China, Turkije, Iran, om maar een aantal belangrijkste spelers te noemen ook in en rond deze oorlog er alles aan doen om hun positie te versterken. Maar betekent dat dat je de oorlog in Oekraïne kan karakteriseren als ‘Een openlijke militaire botsing van grootmachten op het grondgebied van Oekraïne’? Nee, dat is mijns inziens een heel eenzijdige visie die de kern van deze oorlog negeert.
In de Vietnam oorlog stond de Vietcong, gesteund en bewapend door de Sovjet Unie en China tegenover de door de VS gesteunde en bewapende marionettenregering en later tegenover het Amerikaanse leger. In de oorlogen in Midden Amerika stonden de bevrijdingsbewegingen FSLN (Nicaragua) en FMLN (El Salvador) met steun van Cuba en Moskou tegenover de door de VS gesteunde, bewapende en vaak geleidde contrarevolutionairen. En ook allerlei andere spelers (Europese landen, Latijns Amerikaanse landen, Israël) speelden op de een of ander manier een rol. Betekent dat dat we die oorlogen moeten karakteriseren als een botsing van militaire grootmachten op het grondgebied van respectievelijk Vietnam en de Centraal Amerikaanse republieken? Dat was ongetwijfeld een onderdeel van deze gelaagde oorlogen, maar de kern was toch de Amerikaanse agressie aan de ene kant de strijd van de Vietnamezen, de Nicaraguanen en de Salvadorianen daar tegen.
Wat mij betreft is dat in Oekraïne ook het geval. Er zijn allemaal lagen, maar de kern, de primaire oorlog, is toch die van een imperialistische macht die een ander land zijn wil wenst op te leggen en de Oekraïense bevolking die zich daar tegen verzet. Dat aspect wordt door Guido verwaarloosd. ‘Hoeveel productiekrachten is de herovering van Oekraïne of de verovering van Rusland waard in het tijdperk van totale oorlogvoering?’ vraagt hij op pag.7/8 van zijn boek, alsof het gaat om een symmetrische oorlog waarbij twee landen elkaars grondgebied proberen te veroveren.
Die verschillende karakterisering van de oorlog heeft natuurlijk gevolgen voor hoe je aankijkt tegen de mogelijkheid om de oorlog zo snel mogelijk te beëindigen.
De oorlog zo snel mogelijk beëindigen
Als we het hebben over een einde aan de oorlog is het goed als we duidelijk maken wat we daar precies mee bedoelen. Vrede is een mooie, maar ook een betrekkelijk vage term. Bedoelen we alleen maar dat er niet meer geschoten wordt, maar het conflict blijft bestaan en dat het ieder moment weer op kan laaien. Of bedoelen we een regeling waar beide partijen mee akkoord gaan zodat ze verder van militaire acties afzien.
Een succesvolle vredesregeling komt alleen maar tot stand als ten minste één van de strijdende partijen van mening is dat doorvechten geen zin meer heeft en dat er met een vredesregeling meer te bereiken valt ‒ of de schade beperkter kan blijven ‒ dan bij het voortzetten van de strijd. En externe actoren, waaronder de vredesbeweging, kunnen daar invloed op uitoefenen door de prijs van het doorvechten voor (een van) de partijen te verhogen.
Zo werd de Vietnam oorlog door de VS niet alleen verloren op het slagveld in Azië, maar ook op de Amerikaans Universiteiten en in de Amerikaanse steden, waar de steeds massalere en steeds radicalere vredesbeweging terugtrekking van de Amerikaans troepen eiste. En ook bij de oorlog in Midden Amerika en andere Amerikaanse agressie-oorlogen speelde het thuisfront van de vredes- en solidariteitsbeweging een belangrijke rol.
Als je erkent dat er ook in dit geval van een asymmetrische oorlog sprake is, dat wil zeggen van een imperialistische agressie-oorlog van de kant van Rusland en van een gerechtvaardigde verdedigingsoorlog van de kant van Oekraïne, dan moet die druk uitgeoefend worden op de agressor en niet op het slachtoffer.
Bij de huidige oorlog in Oekraïne is dat voor ons in het westen natuurlijk een stuk ingewikkelder dan bij oorlogen waar de VS de agressor was en Nederland hen als trouwe bondgenoot steunde. In die gevallen kon de vredesbeweging druk uitoefenen op de Nederlandse regering en haar bondgenoot de VS. Als vredesbeweging druk uitoefenen op Rusland is natuurlijk een heel stuk moeilijker. Maar waar in ieder geval voor gewaakt moet worden is dat er druk uitgeoefend wordt op het slachtoffer om zich maar inschikkelijker te tonen.
Aan het einde van mijn bespreking wierp ik een aantal vragen op, met betrekking tot de gevolgen van het door Guido bepleitte staakt-het-vuren. In plaats van op die vragen in te gaan schrijft Guido dat ik lijd aan de dwanggedachte dat de oorlog (door Oekraïne) te winnen is. En hij vervolgt met: ‘De stelling dat een militaire overwinning mogelijk is duidt op allerlei problemen. Hoe die overwinning te definiëren? De grens van 23 februari 2022, de grens van 1991, of de val van de regering Poetin? Dat blijft onduidelijk. Hoe lang mag de oorlog duren en vooral; wat zijn de kosten voor zo’n doel is bereikt? Of zo’n doel kansrijk is, komt in ieder geval niet bij Bos naar voren.’
Nu heb ik nergens beweerd dat een militaire overwinning van Oekraïne mogelijk is, al sluit ik dat geenszins uit, maar daar gaat het mijns inziens ook niet om. Waar het om gaat is om de prijs voor Rusland om de oorlog door te zetten zo hoog mogelijk te maken. Want de enige manier om de oorlog snel te beëindigen is een situatie bereiken waarin Rusland tot de conclusie komt dat het niets meer te winnen heeft bij het voortzetten van de oorlog. Welke vorm dat aanneemt en met welk tempo en onder welke leiding en welke concessies Oekraïne daarbij eventueel wil en zal doen is natuurlijk niet van tevoren te voorspellen. Er spelen daarbij allerlei factoren een rol: het succes van het Oekraïense tegenoffensief, de slagkracht en het moreel van Russische en de Oekraïense strijdkrachten, de interne spanningen in de Russische top, het verzet en de weerstand van de Russische bevolking, de internationale solidariteit enzovoort.
En laten we niet vergeten, bij een dergelijke asymmetrische oorlog liggen de kansen vaak heel anders dan ze van tevoren door de deskundigen werden ingeschat. Bij het uitbreken van de oorlog in Oekraïne waren vrijwel alle deskundigen in het westen zowel als in Rusland er van overtuigd dat Oekraïne geen schijn van kans had. Inmiddels is er niemand meer die denkt dat Poetin zijn doelstelling: het bezetten van Oekraïne en het omverwerpen van het in zijn ogen fascistische regime zal kunnen realiseren. En een dergelijk patroon hebben we de afgelopen decennia heel vaak gezien. De Algerijnen hadden geen schijn van kans tegen het machtige Frankrijk evenmin als de Vietnamezen tegen de VS, de Afghanen tegen de Russen, enzovoort, enzovoort. Het punt is dat er voor een bezettingsleger heel wat anders op het spel staat dan voor degenen die eigen huis en haard verdedigen.
Wat te doen
Wat de vredesbeweging in deze situatie zou moeten doen volgt uit het bovenstaande. Druk uitoefenen op de agressor, solidariteit met de slachtoffers, steun aan het verzet tegen de oorlog in Rusland, verzet tegen de tendens om de oorlog aan te grijpen voor het opvoeren van de bewapeningswetloop. En natuurlijk zijn ook wij van Grenzeloos voor een campagne tegen kernwapens en tegen de NAVO en nog een hele lijst van actiepunten die ik in een eerder stuk al eens opgesomd heb.
En wat de vredesbeweging vooral zou moeten laten is druk uitoefenen op Oekraïne om maar in te binden. En helaas is dat wat het initiatief Stop de Oorlog Amsterdam steeds meer doet. Zoals Guido vermeldt begon dat initiatief in februari 2022 met drie leuzen: Stop de Oorlog, Russische troepen weg uit Oekraïne en Europa kernwapenvrij. Het werd toen door 13 organisaties waaronder Grenzeloos gesteund. Inmiddels zijn daar twee leuzen aan toe gevoegd. ‘Diplomatie nu’ en ‘Geen nieuwe wapenwedloop’, en wordt het initiatief nog maar door 8 organisaties gesteund. Grenzeloos is een van de organisaties die zijn steun heeft teruggetrokken.
De reden daarvan is de toevoeging van de leus ‘Diplomatie nu’. Op zich is ‘diplomatie nu’, net als ‘vrede’, of ‘onderhandelingen’ een betrekkelijk neutrale term, maar in de praktijk en zeker de praktijk van dit initiatief komt dat neer op druk op Oekraïne. Zo staat er op de site onder andere: ‘Veel oorlogen worden uiteindelijk beëindigd aan de onderhandelingstafel. Wij verwachten van onze Westerse regeringen dat ze daartoe diplomatieke initiatieven nemen, en niet alleen alle heil zoeken in leveren van steeds nieuwe wapens.’ Ook wordt er opgeroepen om een internationale petitie te tekenen. In die petitie is er op geen enkele wijze sprake van veroordeling van de Russische agressie, wordt niet de terugtrekking van Russische troepen of een onmiddellijk einde aan de bombardementen geëist, maar gepleit voor een staakt-het-vuren en een einde aan deze rampzalige oorlog door onderhandelingen. Stop het doden/Stem in met een staakt-het-vuren/Begin onderhandelingen!’
Ook hier wordt gedaan alsof er van een symmetrische oorlog sprake is en is de oproep formeel gericht aan beide partijen. Maar iedereen zal begrijpen dat Poetin zich van een dergelijke oproep weinig aan zal trekken, terwijl dat voor Oekraïne, dat inmiddels niet alleen militair maar ook economisch in grote mate afhankelijk is van westerse steun anders ligt.
Oproepen tot onderhandelen, of diplomatie klinken mooi, maar de roep daartoe zet geen zoden aan de dijk. ‘Mogen de Afrikaanse landen van Grenzeloos vragen om de oorlog te stoppen?’ vraag Guido. Natuurlijk mogen ze dat, ook al heeft Guido twee zinnen daarvoor al uitgelegd dat de Afrikaanse delegatie in zowel Moskou als Kiyiv nul op het rekest kregen. (Overigens zou het de vrede dichterbij brengen als Zuid Afrika geen wapens meer aan Rusland zou leveren en een einde zou maken aan de vriendschappelijke betrekkingen met Rusland.)
‘Diplomatie is de oplossing’, schrijft Guido in de laatste alinea van zijn reactie, ‘het kan niet anders.’ En hij roept Nederland en de EU op tot ‘diplomatie’. Even verder schrijft hij: ‘Diplomatie is in feite al bezig maar zonder resultaat en in ieder geval zonder Westerse initiatieven. De diplomatie gaat buiten het Westen om en is zelfs ook een voorbeeld van de botsingen van grootmachten.’ En de uitkomt van diplomatie moet dan volgens Guido een staakt-het-vuren zijn.
Maar het probleem is dat op dit moment noch Rusland, noch Oekraïne menen belang te hebben bij een staakt het vuren. En omdat de westerse regeringen geen invloed op Poetin hebben maar wel op Zelenski, komen oproepen voor een staakt het vuren in de huidige situatie neer op druk op Oekraïne om concessies te doen. En dat brengt een duurzame en stabiele vrede helaas geen stap dichterbij.
Dank Willem, voor je…
Dank Willem, voor je uitvoerige reactie.
Hieronder zal ik op een paar zaken ingaan. Ik zal drie zaken behandelen die je bespreekt in je laatste bijdrage. Daarna ga ik even in op de gelaagde vredesstrategie. Ik begin met de actualiteit van de muiterij van een ingehuurde oligarch
1. De muiterij van een ingehuurde oligarch
In mijn eerste bijdrage ging ik ervan uit dat de frontlijn zoals ie nu ongeveer is, zal blijven. Wat ik er niet bijschreef, maar wat ik een mogelijkheid acht is, dat Rusland naar analogie met Duitsland in 1918 onverwacht instort. Daar leek het zaterdag tijdens de muiterij van de Wagner-huurlingen misschien even op, maar die druk en weg en over het gevolgen van de muiterij is te vroeg om iets van te zeggen. De verwachte hoofdaanval van Oekraïne zal de kracht van de Russische verdediging moeten testen en bewijzen wat op korte termijn de militaire en politieke gevolgen van deze muiterij zijn.
Afgelopen weekend zagen we een zeer merkwaardige muiterij die zeker geen operette was, maar bloedige ernst. In de vroege ochtend werd huurlingenbaas Prigozhin op tv door de president van landverraad beschuldigd. ’s Avonds vertrok hij naar Wit-Rusland terwijl hij iedereen ‘de groeten’ deed. Prigozhin is rijk geworden door roof en oorlog en maakt deel uit de van leidende politieke klasse in Rusland. Een oligarch die zelf vuile handen maakt. Zijn positie is te sterk om hem ergens op een achterplaats uit te schakelen, maar te zwak om Poetins macht uit te dagen.
Door tussenkomst van Wit-Rusland is de muiterij van Wagner afgeblazen. Dat is voor de Russische regering op korte termijn het belangrijkst in de oorlog in Oekraïne.
Prigozhin lijkt met weinig schade uit de confrontatie te zijn gekomen. Wat de deal precies inhoudt is niet duidelijk. Wat de stand van steun onder Russische officieren was is ook nog niet duidelijk. Wat de gevolgen voor de politieke stabiliteit in Rusland zijn, is natuurlijk nog helemaal onzeker. De gevolgen voor het front zullen blijken en ook of Oekraïne de verwachte hoofdaanval op korte termijn inzet. Met de deal is het gevecht over de toekomst van Rusland op een zijspoor geparkeerd.
Gaat Oekraïne profiteren van deze situatie? Dat zijn vragen die nu opkomen.
De vorderingen in het Oekraïense offensief zijn tot nu toe niet groot. Het offensief is op een viertal plaatsen aanval ingezet. Deze aanvallen zijn ‘probeersels’, waarmee de zwakke plekken van de Russische verdedigingsstellingen worden getest. Het laatste nieuws is dat in totaal 113 vierkante kilometer grondgebied is terugveroverd, waarvan 13 in de laatste week. Vorige week gaf president Zelensky toe dat het offensief langzamer voortgaat dan gehoopt. Ook Amerikaanse analisten stellen dat het traag gaat. Binnenkort wordt een aanval met een hoofdmacht verwacht. De hoofdmacht zou daar worden ingezet waar de Russen het meest kraken. Dat is nu het grote vraagstuk. Worden de Russische stellingen onder deze nieuwe politieke omstandigheden vol aangevallen op korte termijn?
Vooralsnog ga ik er van uit er geen aanleiding is te denken dat het offensief van Oekraïne veel oplevert. Dat betekent een langere oorlog.
2. De ontremde escalatie
De onderwerpen die ik als lagen in deze oorlog onderscheid zitten ‘aan elkaar vast’. De onderwerpen die eerst geen grote rol speelden, komen steeds nadrukkelijker aan de orde.
Willem maakt bezwaar tegen mijn zinsnede over een openlijke botsing van grootmachten.
In mijn boek heb ik dit beleid het dubbelkarakter genoemd van de oorlog die de Verenigde Staten door Oekraïne tegen Rusland laat voeren. Daarbij gaat het niet alleen om het belang van Oekraïne.
Ik heb in de afgelopen zestien maanden van de oorlog gewezen op een voortdurende escalatie. Escalatie in de breedte; door het treffen of betrekken van steeds meer landen bij de oorlog en escalatie in de diepte. Dat wil zeggen het leveren van steeds zwaardere wapens aan Oekraïne. Ik wil erop wijzen dat het bewapenen door het Westen van Oekraïne op een geremde manier is gebeurd. Na het ontzet van Kiyiv en het mislukken van de onderhandelingen van Istanboel schreef president Biden een open brief in de krant. Daarin formuleerde hij een rem op de escalatie. Een aantal soorten wapens kon Oekraïne niet krijgen. Langeafstandsraketartillerie, westerse tanks en vliegtuigen, bijvoorbeeld. Doel was dat het Russische grondgebied niet kon worden geraakt met deze wapens.
Van uit militair oogpunt zou het logisch zijn geweest als Rusland wel zou worden aangevallen, bijvoorbeeld aan de grens waar troepen en voorraden worden opgesteld om Oekraïne aan te vallen. Op hetzelfde moment noemde minister Austin van Defensie het verzwakken van Rusland het strategische doel van het beleid. Je kunt beweren dat dat alleen maar in het voordeel van Oekraïne zou moeten worden uitgelegd, maar die redenering kan ik niet serieus nemen.
Oekraïne kon niet worden verboden Rusland met eigen wapens aan te vallen, maar het mocht niet door het Westen worden mogelijk gemaakt. De Oekraïense geheime dienst voerde wel speciale operaties uit, zoals de moord in Moskou op Droegina, een uiterst rechtse journalist die waarschijnlijk het lot trof dat voor haar vader Droegin was voorzien, de uiterst rechtse ideoloog van het Russische establishment. Zij nam zijn auto waaronder een bom zat. De Amerikaanse regering keurde deze operatie openlijk af. Een voorbeeld van geremde escalatie.
De rem gaat er steeds verder af. Een aanval in het najaar op de strategische kernwapenbasis Engels kwam tot stand met inlichtingen van de VS. In september pleitte de chef-staf van het Oekraïense leger om dit beleid te laten gaan en ook ATACMS en tanks en vliegtuigen te leveren. De geremde escalatie ontremt. Tanks zijn geleverd en over vliegtuigen zijn vergaande onderhandelingen gaande. De ATACMS is nog niet beloofd, maar wel al raketartillerie die verder reikt dan de succesvolle HIMARS. Het westen raakt verder direct bij de oorlog betrokken.
In de aanloop naar de top van Vilnius op 11 juli zijn er felle discussies in de NAVO over wat te doen met Oekraïne. Gelijk lid maken en artikel 5 van de NAVO inroepen of dan maar troepen sturen. Dat wil zeggen door een groep van bereidwillige bondgenoten. Vorige week bepleitten de Negen van Boekarest (negen landen aan de oostgrens van de NAVO) een sterke escalatie. Zal het ervan komen? In de afgelopen zestien maanden zijn niet alle plannen uitgevoerd, maar de trend is escalatie. De Negen van Boekarest zijn het toonvoorbeeld van een sterk militariserend Europa.
Als wij, laat ik het links noemen, hierin meegaan omdat Rusland uit Oekraïne moet worden gebonjourd en omdat we er van overtuigd zijn dat dat alleen manu militari kan, dan accepteren we voetstoots deze escalatie. Als links in Europa erkent dat de militarisering ook na het buiten gooien van de Russen niet makkelijk zal worden teruggedraaid, dan moeten we hierin ook standpunt bepalen die afstand neemt van dit directe oorlogspad. Als het geen botsing van grootmachten is, wat is het dan?
3. Kernwapens
Het is fijn dat Grenzeloos samen wil optrekken tegen kernwapens. Het punt is dat kernwapens een steeds grotere (politieke) rol zullen gaan spelen in deze oorlog als deze conventionele oorlog lang(er) duurt. De eerste vraag aan Grenzeloos, bijvoorbeeld maar het gaat om meer organisaties, is kunnen we nú samen tegen kernwapens optreden? Ik kom daar nog op terug.
Een paar ontwikkelingen om deze vraag heen. De politiek van nuclear sharing die Rusland nu aan Wit-Rusland oplegt, heeft -ten eerste- te maken met het insnoeren van Wit-Rusland bij Rusland om een democratische omwenteling in Wit-Rusland te bemoeilijken. Ten tweede met het onder druk zetten van Litouwen en Polen die inmiddels een hek bouwen om de Russische exclave Kaliningrad. Dit duidt op het isoleren van Rusland in Kaliningrad. Eerder, vorige zomer, probeerde Litouwen, in het kader van de sanctiepolitiek van de EU, Kaliningrad een apart sanctiebeleid op te leggen door geen treinverkeer meer mogelijk te maken door de Suwalki-corridor. Een 75km lange spoorlijn tussen Wit-Rusland en Kaliningrad op de grens van Litouwen en Polen.
Druk op Kaliningrad is druk op Rusland met als doel Rusland verder te isoleren van de Oostzee. Wat moet worden benadrukt is dat dit een escalatie is, die in het kader van de lagenanalyse, vast zit aan en verder strekt dan de conventionele oorlog in Oekraïne.
De formele reactie op plaatsing van tactische kernwapens is dat er nieuwe kernwapens in West-Europa moeten komen. De B61-12 onder het F-35-vliegtuig, (voorheen de Joint Strike Fighter). Ik neem aan dat alle lezers/sters van Grenzeloos dit als escalatie beschouwen. Het plan om de B-61-12 te plaatsen is overigens ouder dan de oorlog in Oekraïne. Maar dat geldt weer niet voor plaatsing van die dingen in Engeland. Dat is nieuw. Mijns inziens is de plaatsing in Wit-Rusland ook ‘nieuw’, een gevolg van de oorlog. Daarom is het nodig dat Europa (Nederland) ook zelf betrokken worden bij de groei van de oorlogsdreiging los van de conventionele wapenzendingen.
Diplomatie moet eigenlijk (en kan) het onderwerp kernwapens gelijk meenemen. Ik heb in mijn boek verwezen naar het plan van Arias. Arias is een oud-winnaar voor de Nobelprijs voor de vrede en hij stelt voor om Amerikaanse kernwapens terug te trekken uit West-Europa als Rusland zich uit Oekraïne terugtrekt. Dat moet nu het aanbod zijn en worden uitgevoerd zodra ze Oekraïne hebben verlaten. In mijn ogen een interessante gedachte die de westerse rol erkent in het grootmachtengevecht en in het belang is van vrede voor Europa. Ik herhaal mijn vraag; is Grenzeloos, zijn de gelijkgezinde organisaties, bereid nú campagne te voeren tegen kernwapens in Europa of moet Rusland eerst uit Oekraïne worden gevochten? Wat mij betreft nu en dat zal ook in diplomatie moeten worden omgezet.
4. Afrika
In mijn vorige bijdrage verwees ik naar de Afrikaanse delegatie in Moskou en Kiyiv. Ze vroegen de regeringen van deze landen de oorlog te stoppen. In dit initiatief zitten verschillende elementen. De opkomst van nieuwe grootmachten die hun positie in de nieuwe wereldorde kiezen. De repliek van de VS en ook van Willem is dat Zuid-Afrika eerst maar eens op moet houden met het leveren van wapens voordat ze zulke vragen stelt. Ik stel vast dat er een delegatie van zes landen is geweest. Alleen Zuid-Afrika wordt ervan beschuldigd, door de VS, wapens te hebben geleverd. De andere delegatieleden worden zo gediskwalificeerd en ook de ernstige zorgen van de hele Afrikaanse bevolking wordt zo niet zo serieus genomen.
Het belangrijkste onderwerp is namelijk de dreigende hongersnood in heel Afrika. Dat is het gevolg van de Russische invasie, inderdaad. De voedselexporten zijn beperkt, de wereldmarktprijzen lopen op. De Afrikaanse landen komen voor hun bevolking op en proberen afstand te houden van de eeuwenoude westerse kolonisatoren. Hun been zit in de bek van de Russische krokodil. Dat is een weinig benijdenswaardige positie maar ook uitdrukking van een groeiende botsing van nieuwe grootmachten. Regionale grootmachten, nieuwe grootmachten. Maakt me niet uit. Het serieus nemen van de inhoud van de klachten staat voorop.
Als je de koppeling van de diepe en wereldwijde lagen niet erkent als verbonden met de oorlog in Oekraïne dan bagatelliseer je dat, naar mijn smaak. Omgekeerd, als Afrika uit de bek van de Russische krokodil moet worden gered zonder de oorlog te stoppen, hoe doe je dat? Gaat Nederland, het westen Afrika graan leveren tegen lage prijzen? Of worden de Afrikaanse leiders weer lesje geleerd over de rug van de Afrikaanse bevolking?
5. Gelaagde vredestrategie
Ik ben van mening dat een westerse vredesorganisatie zich ook op één deelprobleem van deze oorlog kan richten. Eén laag van de vele aanpakken. Steun aan de Russische oorlogsoppositie en voor de rest afwachten wat de oorlog oplevert. Akkoord. Alleen de hongersnood in Afrika bestrijden en voor de rest afwachten wat de oorlog oplevert? Ook akkoord. De plaatsing van nieuwe kernwapens in West-Europa proberen te voorkomen en voor de rest afwachten wat de oorlog in oplevert? Alweer akkoord.
Zo zijn er nog meer linkse acties per laag van de oorlog op te brengen, maar het punt is wel dat zo lang de oorlog duurt de voortgang van dit deelwerk niet zo groot zal zijn. Een daadwerkelijk stoppen van de oorlog zal dit werk verbeteren. Een diplomatieke inspanning naast basisvredeswerk kan direct maar vooral indirect een oplossing opleveren. Ik heb al een voorbeeld genoemd over kernwapens en wil best nog een suggestie doen.
Het nadeel hiervan tot nog toe is dat het niet de creativiteit van mede-linkse burgers oproept om hierin mee te denken, maar juist boosheid oproept omdat deze gedachte ingaat tegen het heersende narratief. Tot nog toe zien deze mensen alleen oorlog als oplossing.
Afijn. Een stelsel van aanbiedingen aan Rusland om sancties op te heffen als de wapens worden neergelegd of een terugtrekking wordt gedaan. Gecombineerd met Europese kernontwapening. Om te beginnen.
Reactie toevoegen