Dubbelrol
Drie goden gaan op zoek naar een goed mens. Ze komen ergens begin twingtigste eeuw in de Chinese stad Sezuan aan. Daar worden ze door iedereen buitengesloten. Alleen het hoertje Shen Te is bereid hen onderdak te verschaffen. Een goed mens! De goden belonen haar met een fiks bedrag. Shen Te koopt een winkeltje. Onmiddellijk wordt ze belaagd door familie, vrienden en buurtgenoten, die van haar rijkdom willen meegenieten. Om overeind te blijven neemt Shen Te dan de gedaante aan van haar ‘neef’ Shui Ta, een keiharde zakenjongen. Die schopt de profiteurs het huis uit en zet ze aan het werk. Dan wordt Shen Te verliefd. Op een werkloze vliegenier, die ook verliefd is op haar, maar toch vooral op haar duiten. Door deze affaire is de dubbelrol van Shen Te/Shui Ta uiteindelijk niet vol te houden. De ontmaskering volgt, de goden keren tijdelijk terug en allen werpen zich op de vraag: was Shen Te wel een goed mens?

Vervreemding
Niet alleen is de speelvloer met houten vlonders heel raak ingericht. Ook de aankleding en de schmink van de spelers is een lust voor het oog. Een beetje Fellini-achtig. Op het acteerwerk van hoofdrolspeelster Judith Linssen is evenmin iets aan te merken. Als Shen Te is ze de naïve bekoorlijkheid zelve en als Shui Ta staat zij haar mannetje. Haar geliefde vliegenier, vertolkt door Hugo Maerten, is echter één brok irritatie. Na de zoveelste overdreven toneelmatige opkomst, grote stappen, voeten naar buiten, borst vooruit, de overall half afgestroopt nonchalant om zijn middel, pontificale houding, vorsende blik, luide stem en wilde armzwaai, krijg je de neiging om te roepen “Doe toch eens normaal man!”.
Helaas laat regisseur Aus Greidanus ook enkele steken vallen. In alle stukken van Brecht zitten vervreemdingseffecten. Spelers vallen dan uit hun rol, richten zich rechtstreeks tot het publiek of zingen een lied met een boodschap. Dat is bedoeld om te voorkomen dat de toeschouwers in het verbeelde verhaal wegdromen. Wakker schudden en aan het denken zetten, dat wil Brecht. Welnu, in deze uitvoering gaat dat twee maal behoorlijk de mist in. De eerste keer als de kapper van Sezuan de zaal toespreekt. Dit gebeurt zo onoprecht dat het eerder tot gêne dan tot bewustzijn leidt. Nog onvergeeflijker is de mislukking van het gezamenlijk gezongen lied ‘De Zeven Olifanten’. Het is niet om aan te horen en, erger nog, volkomen onverstaanbaar. Het enige dat je daarvan leert is om snel wat vingers in je oren te stoppen…
Daar staat tegenover dat Aus Greidanus ons na de pauze op twee wél schitterende scènes trakteert. De eerste scène gunt ons een kijkje in een fabriek. Gestileerd. Licht, geluid en beweging perfect op elkaar afgestemd in een meeslepend mechanisch ritme. De tweede scène toont ons een ‘opengeklapte’ rechtszaal. Op de vlonder links de drie rechters en de verdachte, op de vlonder rechts de getuigen en de toehoorders. Allen met hun gezicht naar het publiek toe. Of je naar twee films kijkt over dezelfde gebeurtenis vanuit verschillend standpunt. Heel inventief en creatief.

Episch theater
De Goede Mens Van Sezuan is een van de leerstukken van Brecht. Naast toneelproducties schreef hij de musicals Mahagonny en De Driestuiversopera en tal van korte verhalen, gedichten en liedjes. Bertolt Brecht (1898-1956) was toneelschrijver, regisseur en daarin en daarbij marxist. Hij ontwikkelde de theorie van het ‘epische theater’. Het ging hem niet om de ‘kunst om de kunst’, maar om via de kunst mensen te doen ontwaken. De in zijn stukken ingebouwde vervreemdingseffecten moesten dat mede bewerkstelligen. Vorm, schoonheid en vermaak lieten hem zeker niet onverschillig. Maar, uitdagen tot een kritische politieke en maatschappelijke stellingname, dat was zijn hoofddoel. De Goede Mens Van Sezuan schreef hij rond 1940 als balling in Denemarken en Zweden, op de vlucht voor Hitlers beulen.

Moraal
Was Shen Te een goed mens? Is het eigenlijk überhaupt wel mogelijk om een goed mens te zijn? Shen Te redt het niet met haar goede daden. Ze moet in de huid van de ongenadige Shui Ta kruipen om te overleven. Omdat de mensen in haar omgeving schaamteloos misbruik maken van haar goedheid zodra ze iets te vergeven heeft. Brecht spaart ‘de gewone man en vrouw’ niet. Hij idealiseert het proletariaat geenszins. Zijn beroemde uitspraak "Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral." geldt voor rijk én arm. Mensen zijn geen ééndimensionale wezens voor Brecht. Bij de armen is de vraatzucht ‘logisch’ en kun je er begrip voor hebben. Maar het is níet okee. Als aan het slot van De Goede Mens Van Sezuan de vraag expliciet wordt gesteld of het mogelijk is om goed te zijn, komt er geen eenduidig antwoord. Wat is goed? Alleen maar goed lijkt vrijwel onmogelijk. De goden kibbelen erover of een goed mens zich één keer per week of één keer per maand een smerigheidje kan veroorloven. Ze komen er niet uit. Ze roepen nog wel dat om goed te kunnen zijn ‘de wereld moet veranderen’, maar vervolgens verdwijnen ze op een roze wolk naar hun hemel. Aan de goden heb je dus niet veel. Zo blijven als belangrijkste conclusies na een avondje toneel over dat het niet eenvoudig is om een goed mens te zijn. En dat de wereld moet veranderen. En de wereld: dat zijn we zelf! En dat De Appel over het geheel genomen toch wel weer een mooie en boeiende voorstelling op de planken zet. Letterlijk!

De Goede Mens Van Sezuan is te zien t/m 17 maart 2007 in het Appeltheater in Den Haag.