Dankzij een grote actiebereidheid en actieve lobby rond de Postwet is de eerste slag gewonnen maar meer ook niet, er is slechts tijd gewonnen. Staatssecretaris Van Heemskerk (PvdA) gaf half mei toe aan de druk en opende uiteindelijk de markt voor poststukken onder vijftig gram nog even niet. Hierdoor houdt TNT voorlopig het monopolie op de bezorging van brieven en kreeg ze ruimte om de CAO tot stand te brengen.
Maar de postmarkt is nu al gedeeltelijk geliberaliseerd: alle post boven de 50 gram mag door iedereen verspreid worden. Nieuwe bedrijven hoeven zich aan geen enkele CAO te houden, want de PTT - voorloper van TNT - kende van oudsher als enige bedrijf op de markt een bedrijfs-CAO. Er is dus geen CAO voor de hele bedrijfstak. Het gevolg is dat nieuwe bedrijven bezorgers per afgeleverd stuk kunnen betalen. Zonder dat deze op sociale zekerheden als doorbetaling bij ziekte, ontslagbescherming of opbouw van een pensioen kunnen rekenen. Dit stukloon komt vaak uit onder het minimumloon. Tegen bedrijven met dergelijke arbeidsvoorwaarden kan TNT natuurlijk niet concurreren, hoe hard ze ook probeert. De arbeidsvoorwaarden bij het staatsbedrijf van voorheen staan vanwege de ongelijke concurrentie zwaar onder druk. De werknemers moeten de rekening van de liberalisering betalen. Zoals zo vaak worden werknemers tegen elkaar uitgespeeld: gepensioneerden, (huis-)vrouwen en scholieren van Sandd, VSP Geadresseerd en Selekt Mail aan de ene kant en de ouwe, trouwe postbezorgers en sorteerders van TNT aan de andere kant. Het werk verandert van een goede baan in een bijbaan – een bijbaan in die in opkomst is.

De Tweede Kamer had de kans om goede arbeidsvoorwaarden gewoon per wet te regelen maar wilde niet verder gaan dan in de Postwet een bepaling op te nemen dat het kabinet zal ingrijpen als er tegen sociaal onaanvaardbare arbeidsvoorwaarden arbeid wordt verricht en het de bonden bovendien niet lukt om een CAO af te sluiten omdat werkgevers niet willen meewerken. Van de postbedrijven en de vakbonden wordt nu verwacht dat zij de komende maanden afspraken gaan maken over fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden. Inzet van de bonden is dat de bezorgers bij de concurrent nu eindelijk een CAO krijgen die ten minste op het niveau ligt van de CAO voor de postbodes van TNT.

Ondertussen bevestigt een onderzoek van de Arbeidsinspectie afgelopen maand wat we al wisten: een belangrijk deel van de postbezorgers tussen de 23 en 65 jaar oud verdient minder dan het wettelijk minimumloon. Via stukloon betalen de nieuwe postbedrijven structureel onder het minimum.
Een kabinet met de Partij van de Arbeid, om het nog maar eens voluit te schrijven, zou die bedrijven natuurlijk meteen terug moeten fluiten, maar het doet dat niet. Terwijl zelfs in de VS de posterijen nog steeds een staatsbedrijf zijn, is de marktwerking bij de sociaal-democraten ook in deze sector heilig.
Zoals we bij eerdere liberalisering in andere sectoren al zagen worden alleen de zogenaamde topbestuurders en aandeelhouders er beter van. Service, kwaliteit én arbeidsvoorwaarden gaan achteruit. Naast het personeel betaald dus ook de klant de prijs.
Er komen nu drie postbezorgers door de straat in plaats van één. De zogenaamde efficiëntie van de vrije markt zal er niet voor zorgen dat er ineens drie behoorlijke salarissen worden betaald. Zeker niet bij een krimpende postmarkt. Net als bij de energiesector komt de infrastructuur die we jarenlang met publiek geld hebben opgebouwd straks vooral aandeelhouders ten goede. Er komen bijvoorbeeld heus geen 3 of 4 brievenbussen van concurrenten naast elkaar op de stoep te staan. Grote kans trouwens dat die ene niet oranje blijft, want de reuzen als La Poste en Deutsche Post hebben hun oog al op het stukje Nederlands bezorgingsgebied laten vallen.
Kortom er is een slag gewonnen maar de oorlog staat voor de deur.