Het initiatief voor het Sociaal Forum werd genomen door Marokkaanse deelnemers aan het Wereld Sociaal Forum in Porto Allegre en aan andere internationale bijeenkomsten van anders-globalisten. Naar aanleiding van de contacten en discussies op die bijeenkomsten kwam de vraag op: waarom organiseren we niet een forum in Marokko?
Daar bleek een grote animo voor te zijn. Het publieke politieke debat in Marokko wordt volledig gedomineerd door een kleine groep van parlementaire politieke partijen. Met het initiatief voor dit Sociaal Forum konden gewone mensen uit arbeidersbuurten en dorpen over alle mogelijke onderwerpen discussiëren, zonder censuur en andere beperkingen.
Honderden mensen uit alle delen van het land waren drie dagen bijeen en discussieerden over zaken als onderwijs, privatisering, culturele identiteit, gezondheidszorg, gehandicapten, het beleid van het IMF en de wereldbank en vele ander thema’s. Sprekers van buiten Marokko waren onder andere de Argentijnse econoom Claudio Katz; de Israëliër Michel Warchawsky en de Palestijn Maha Abu Shamma. In de vele werkgroepen discussieerden de aanwezigen over thema’s als de positie van werklozen, vrouwen, boeren, gehandicapten en berbers.
Maar het hoogtepunt van het forum waren misschien wel de ontmoetingen in de wandelgangen en aan de eettafels, waar de discussies werden voortgezet, contacten gelegd en adressen uitgewisseld.

Een groot deel van de deelnemers waren jongeren. Niemand kon heen om de jonge actieve meid van de organisatie action jeunes die meehielp bij het uitgeven van slaapkamers aan deelnemers en die een van de sprekers was op het openingsforum. Ook een jongeman van Attac-Agadir viel op met zijn Attac-t-shirt en de steeds weer terugkerende strijdkreten. Veel werkgroepen liepen uit en dat leidde soms tot heftige emoties. In de werkgroep over “militarisering” die al een uur uitliep, popelden sommigen om aan het woord te komen, zoals een vrouw achterin de zaal die gelukkig ‘als laatste’ haar zeer geanimeerde betoog kon houden. Na haar volgde nog een ander aan de zijkant van de zaal, maar een derde werd het woord geweigerd, ‘want het is nu echt tijd voor de lunch’. De volgende dag werd in de werkgroep over “ethiek voor een nieuwe samenleving” een limiet gesteld aan het aantal bijdragen vanuit de zaal. Maar als de voorzitter na de inleidingen vraagt wie er iets wil zeggen, gaan honderden handen omhoog en verdringen mensen zich in de hoop genoteerd te worden. Ook deze werkgroep liep dus uit en na afloop stonden groepjes mensen buiten in de zon geëmotioneerd verder te praten.

Opvallende afwezigen waren de parlementaire linkse partijen, ook degene die zich wel tegen de globalisering uitspreken. Er waren wel individuele leden van deze partijen, maar geen officiële afvaardiging, geen verklaringen en geen pamfletten. Aan de ene kant werd ze dit verweten, als een gebrek aan belangstelling, maar aan de andere kant zagen veel deelnemers het als een verademing dat er voor het eerst zoveel mensen van sociale organisaties konden samenkomen zonder politieke partijen. Want tot nu toe waren dergelijke bijeenkomsten altijd beperkt tot één politieke stroming.

Palestina
De Palestijnse kwestie nam een belangrijke plaats in op het forum. Verschillende werkgroepen belichtten dit thema. In Marokko is de solidariteit met de strijd van de Palestijnen groot. Vorig jaar waren er twee grote demonstraties met miljoenen mensen. Elke vrijdag om zes uur is er een symbolische actie op het plein van de Verenigde Naties in Casablanca. Het plein is inmiddels omgedoopt in Jenine plein - ter ere van het verzet in deze Palestijnse stad.
De eerste avond van het Sociaal Forum reisden we met een bus met forumdeelnemers naar deze actie en bij de terug komst weet niemand van ophouden. Op het forum zelf liep de groep demonstratief rond met Palestijnse vlaggen, zingend, klappend en uit volle borst allerlei slogans roepend: “geen aanval tegen Irak”, “solidariteit met de Palestijnse strijd”, “Sharon criminele terrorist”. Iedereen deed mee en de stemming was enthousiast en gemotiveerd.

De situatie in Marokko zelf kwam in verschillende debatten aan de orde. Marokko moet elk jaar 36 procent van het staatsbudget aan het IMF afbetalen. De maatregelen die het IMF aan het land oplegt zijn desastreus. In het ziekenhuis moeten mensen tegenwoordig zelf medicijnen, zwachtels, lakens en zelfs naald en draad voor hechtingen meenemen, anders wordt de wond open gelaten.
Het onderwijs is volledig geprivatiseerd en de kwaliteit is enorm gedaald. De klassen zijn nu uitgegroeid tot 45 leerlingen. Om de beurt moeten twee groepen gebruik maken van één klaslokaal. Veel kinderen gaan niet naar school of stoppen na een paar jaar. Het analfabetisme in Marokko is zestig procent voor de hele bevolking en onder vrouwen zelfs negentig procent. De werkloosheid is toegenomen. Er worden geen nieuwe ambtenaren meer aangenomen, ook niet als er door pensionering vacatures ontstaan. Een steeds grotere groep leeft op de rand van de armoede.
Er zijn op het moment enkele acties gaande, waarvan de woordvoerders op het Sociaal Forum spraken. Zoals een vrouw uit Rabat over een actie tegen de verhoging van elektriciteitstarieven en een man uit Agadir tegen de verhoging van watertarieven. Beide bedrijven zijn onlangs geprivatiseerd. Op het Sociaal Forum kwamen alternatieven voor deze misère aan de orde. Een eerste stap zou moeten zijn: weigeren de schulden aan het IMF en de wereldbank af te betalen en een tweede stap zou zijn om tien procent van de rijkdom van de rijke klassen af te nemen om daarmee de basisvoorzieningen voor de hele bevolking te betalen.

Vrouwenrechten
Ook over vrouwenrechten werd gesproken. Twee jaar geleden stelde de sociaal-democratische regering een progressieve wetswijziging voor met betrekking tot de rechten van vrouwen. Vrouwen hebben nu niet het recht echtscheiding of een paspoort aan te vragen. Hiervoor is toestemming nodig van echtgenoot, vader of broer. Drieduizend mensen demonstreerden in Rabat voor gelijke rechten. Maar een week later demonstreerden op initiatief van moslimbewegingen één tot twee miljoen mensen tegen de wetswijziging. De koning verwees de kwestie naar een commissie met een reactionaire moslimmeerderheid. Vrouwen wachten nu zonder illusies op het oordeel van deze commissie.
Het verschil in opkomst op de demonstraties voor en tegen de wetswijziging geeft niet een goed beeld van de mening van de bevolking. De moslimbeweging is vele male beter georganiseerd dan de hervormingsgezinden. Het is vooral zaak voor links om ook vrouwen aan de basis te bereiken.

Hetze
Pratend over globalisering en militarisering kun je niet heen om de internationale anti-islamitische hetze van westerse politici en media, waarin het wordt voorgesteld alsof er vooral sprake is van een botsing tussen de ‘vrije’ westerse wereld en de islamitische wereld. Het dilemma voor de sociale beweging is hoe te reageren op aan de ene kant racistisch en imperialistisch vijanddenken en aan de andere kant de reactionaire opstelling van moslimbewegingen. Opvallend is dat op het Sociaal Forum geen discussie plaatsvond over moslimpolitiek. In een bijna volledig islamitisch land ligt het bespreken hiervan blijkbaar erg gevoelig.

Het eerste Sociale Forum was een belangrijk moment in de organisatie en discussie van de beweging in Marokko. Naar aanleiding van het forumm komen meer lokale initiatieven van de grond en meer groepen betrokken bij het verzet tegen de neoliberale globalisering. Om succes te hebben in deze strijd is het nodig dat sociale bewegingen en linkse organisaties verder worden opgebouwd.
Solidariteit en steun van activisten in Nederland is hard nodig voor deze sociale en democratische strijd.

Verschillende brochures in het Arabisch zijn beschikbaar over privatisering in Marokko, landbouw, vakbeweging, vrouwen, verzet tegen de regering en de wereldbank, Amerikaans imperialisme, de gevolgen van 11 september, oorlog tegen Irak, agressie van het neoliberalisme. Je kunt ze aanvragen via Grenzeloos.
Op http://www.forumsocialmaroc.org vind je in het Engels en het Frans de slotverklaring en andere documenten.