Hoewel de plek des onheil slechts enkele honderden meters van het politiebureau verwijderd was en de tent van de hongerstakers zich zelfs tegenover het bureau bevond, duurde het zo’n drie uur voordat de politie arriveerde.

Internationale politieke strijd
Ondanks dat het overlijden van Dereli het Nederlandse nieuws haalde blijft de politieke achtergrond van zijn moord grotendeels onbesproken. In Turkije zijn al sinds 20 oktober meer dan duizend politieke gevangenen in hongerstaking uit protest tegen de invoering van een nieuw cellensysteem. De gevangenen hebben altijd in groepen bij elkaar gezeten. Zij willen niet deze bescherming verliezen en in isoleercellen worden geplaatst waar ze het gevaar lopen gemarteld of vermoord te worden. Net als in talloze andere landen hebben ook in Nederland linkse Turken hiertegen geprotesteerd. Zij zijn in hongerstaking gegaan en hebben verschillende acties gevoerd. Een week na de moord op Cafer Dereli vond een demonstratie plaats van bijna duizend mensen waar voor het eerst ook Nederlands links vertegenwoordigd was, zij het aan de magere kant.

Bloedig neergeslagen opstand
Slechts een tiental dagen nadat in Nederland het eerste slachtoffer van het Turkse nationalisme was gevallen ging het Turkse regime over tot actie. Twintig gevangenissen waar zich de actievoerders bevonden werden aangevallen door politie en militairen, gewapend met bulldozers, vuurwapens en traangas. Hierbij zijn om en nabij de dertig mensen vermoord. Pas na enkele dagen was het verzet (voorlopig) gebroken en kwam er een einde aan de hongerstaking van de politieke gevangenen.

Achtergronden Turks verzet
De staatsterreur in de Turkse gevangenissen en het verzet hiertegen duurt al sinds de militaire staatsgreep van 1980. Op dit moment zitten meer dan tienduizend activisten van verschillende organisaties vast, vaak voor lange duur. De redenen van hun gevangenschap is dikwijls een licht ‘vergrijp’, zoals het plakken van posters. Ondanks de repressie weten zij hun strijd in de gevangenissen voort te zetten. Talloze keren is het al tot confrontaties gekomen met het gevangenisregime.
Reeds langere tijd wil de Turkse staat een einde maken aan de zelforganisatie van de politieke gevangenen. Ditmaal door invoering van nieuwe isolatiegevangenissen naar Westers model. Deze worden niet gebouwd om de erbarmelijke omstandigheden in de gevangenissen te verbeteren, zoals overbevolking, het ontbreken van medische verzorging of martelingen door cipiers. De modernisering van het gevangeniswezen is bedoeld om deze haarden van verzet tegen de staat uit de weg te ruimen.

De rol van Europa
Turkije is lid van de NAVO en kandidaat voor toetreding tot de Europese Unie. Deze laatste heeft het land verschillende malen op de vingers getikt wegens schendingen van mensenrechten. De modernisering van het gevangeniswezen wordt gepresenteerd als een volgende stap naar democratisering van Turkije en volwaardig lidmaatschap van de Unie.
Deze presentatie van de gang van zaken roept echter het bedrieglijke beeld op van het goede democratische Europa dat het barbaarse Turkije lessen in beschaving bijbrengt.
Niets is minder waar. Zo zijn de nieuwe isolatiegevangenissen een Duits exportproduct. Dit Europese land paste de isolatie reeds in de jaren ’70 toe op politieke gevangenen van linkse groepen als de RAF. Ook hier ging de invoering gepaard met mensonterende taferelen en doden.
Daarnaast wordt ook in Europa Turks links vervolgd. Het is pas enkele maanden geleden dat de Nederlandse politie met getrokken pistolen het Turkse persbureau Ozgurluk in Amsterdam binnenviel en overhoop haalde. Vooral in Duitsland is de repressie groot; enkele linkse organisaties zijn daar reeds verboden.
Na de acties in Rotterdam berispte de Turkse regering Nederland omdat deze steun zou hebben gegeven aan ‘terroristen’, de linkse hongerstakers. In werkelijkheid had men alleen handtekeningen van demonstranten in ontvangst genomen. Maar Nederland nam het niet op voor de democratische rechten van haar burgers en sprak de beschuldigen van Turkije slechts tegen.
Er is tenslotte nog een geheel andere manier waarop de hypocrisie van de Europese landen naar voren komt. Vlak voor de moord in Rotterdam op haar zoon kreeg de moeder van Cafer Dereli te horen dat zij binnen tien dagen België moest verlaten met haar zoontje van vier en dochter van elf. Haar man had haar verlaten en omdat ze geen onafhankelijke verblijfsvergunning had was ze op slag ‘illegaal’.

Perspectieven van strijd
Naast rouw om de slachtoffers en het gebroken verzet in de gevangenissen in Turkije zijn er ook enkele lichtpuntjes aan te wijzen. De stilte rond de Turkse actievoerders is doorbroken en het schandalige optreden van de Turkse staat heeft enige voorzichtige publiciteit gehad in de media. Ook Nederlands links lijkt aandacht te krijgen voor de strijd in Turkije. Deze steun is hard nodig, want het ziet ernaar uit dat de versplinterde Turkse linkse beweging nog een zware tijd tegemoet gaat.